सौदिया

सौदी अरेबियन एरलाइन्स किंवा सौदिया (अरबी: الخطوط الجوية العربية السعودية) ही सौदी अरेबिया देशाची राष्ट्रीय विमान वाहतूक कंपनी आहे. १९४५ साली स्थापन झालेल्या सौदियाचे मुख्यालय जेद्दा येथे असून तिच्या ताफ्यामध्ये १५३ विमाने आहेत.^[१] सध्या सौदियामार्फत जगातील ८० शहरांमध्ये प्रवासी व माल वाहतूकसेवा पुरवली जाते.

सौदिया अरेबियन एर लाइन ही स्वतंत्र झेंडाधारी मुख्य ठिकाण जेद्दा असणारी विमान सेवा आहे. ही एर लाइन मुख्यतः जेद्दा-किंग अब्दुलजीज अंतरराष्ट्रीय विमानातळावरून (JED) चालविली जाते. रियाध-किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (RUH), आणि दमन-किंग फाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (DMM) ही याची इतर मुख्य केद्रे आहेत. कंपनीने २८ नोव्हेंबर १९९९ रोजी न्यू दमन हा विमानतळ व्यावसायिक तत्त्वावर चालविण्यासाठी घेतला.. त्यानंतर देहरान आंतरराष्ट्रीय विमानतळ हा लष्करी विमानतळ म्हणून उपयोगात आणला. मध्य पूर्व देशांत मोठ्या प्रमाणात महसूल प्राप्त होण्याच्या दृष्टीने एमिरेटस आणि कतार एरवेझ नंतर या एरवेझचा तिसरा क्रमांक लागतो. मध्य पूर्व, आफ्रिका, आशिया, युरोप आणि उत्तर अमेरिका या देशांचा समावेश असणाऱ्या १२० ठिकाणी ही एर लाइन देशांतर्गत व आंतरराष्ट्रीय नियमित सेवा देणारी एर लाइन आहे.^[२] रमझान आणि हज यात्रेच्या वेळी सरकारसाठी देशी आणि आंतरराष्ट्रीय विमान सेवा पुरवली जाते.. सौदिया एर लाइन ही अरब एर प्रवासी संघटनेची सभासद आहे. या एरलाइनने स्काय टीम एर लाइन्स बरोबर २९ मे २०१२ रोजी हितैक्य साधले..^[३]

जेव्हा सन १९४५ मध्ये अमेरिकेचे अध्यक्ष रुझवेल्ट यांनी डग्लस DC-3 हे विमान भेट म्हणून किंग अब्दुल अजीज इब्न सौद यांना दिले, तेव्हा या राष्ट्राचा नागरी विमान सेवा क्रमाक्रमाने चालू करण्याच्या विकासाचा मार्ग खुला झाला. सप्टेंबर १९४५मध्ये स्वतंत्र झेंडाधारी सौदियाची सौदी अरेबियन एर लाइन अस्तित्वात आली. ही सौदी सरकारचे पूर्ण मालकीची लष्करी मंत्रालयाच्या अधिकारात ट्रान्स वर्ल्ड एर लाइन्सशी व्यवस्थापकीय कराराने चालणारी विमान सेवा झाली.

सुरुवातीपासूनच शहराला अतिशय जवळ असणारे जेद्दा-कांडार विमानतळ झेंडाधारी केंद्र झाले आहे. पॅलेस्टाइन येथील लिड्डा (सध्याच्या इस्राइलचे लोड – बेन-गुरियन आंतरराष्ट्रीय विमानतळ) ब्रिटिश मन डेट हे हजच्या यात्रेकरूंना तत्पर सेवा देत आहे. ह्या एर लाइनने जेद्दा–रियाध-होफुफ-देहरान या मार्गावर DC 3 ही पांच विमाने मार्च १९४७मध्ये चालू केली त्याचबरोबर जेद्दा आणि कैरो ही सेवाही त्याच महिन्यात चालू केली. सन १९४८ च्या सुरुवातीला दमास्कस आणि बैरूत विमान सेवा सुरू झाली. सन १९४८नंतर सन २०११ पर्यंत या विमान कंपनीने विमान सेवा देण्यात खूपच प्रगती केली. सन २०१२ च्या शेवटी शेवटी सौदिया विमान कंपनीने ६४ विमाने विकत घेतली. त्यांत ५ बोईंग आणि ५८ एर बसचा समावेश होता. सन २०१५मध्ये आणखी ८ बोईंग 787-9 विमाने सामील होणार होती.

सौदियाची इतर वेगवेगळी विमाने खालील प्रकारची आहेत.

• ६ बीचक्राफ्ट बोनांझा (प्रशिक्षण)
• २ डॅसाॅल्ट फाल्कन 900 (सरकारी सेवा)
• २ डॅसाॅल्ट फाल्कन, 7X (सरकारी)
• ६ गल्फ स्ट्रीम IV (सरकारी वापर)
• ६ हाॅकर 400 x p (सरकारी वापर)

कांही लष्करी सी-130 विमानेसुद्धा सौदिया रंगाने रंगवून रोयल सौदी एर फोर्सच्या मदतीने त्यांचा उड्डाणासाठी वापर केला जातो.

या विमान कंपनीने एरोफ्लोट, एर युरोप, एर फ्रान्स, अलितालिया, गल्फ एर, केन्या एरवेझ, कोरियन एर, कुवेत एरवेझ, मिडल ईस्ट एरलाइन्स, श्रीलंकन एर लाइन्स यांच्याशी विमान सेवेचा कायदेशीर करार केलेला आहे.^[४]

सौदी अरेबियन एरलाइन्सच्या विमानांमधून अहलाण व सहलण (नमस्कार आणि स्वागत) हे मासिक उपलब्ध असते. इस्लामी नियमांनुसार विमानांतून मद्य आणि वराहमांस (पोर्क) दिले जात नाही. एरबस ए३३०-३०० आणि बोईंग ७७७-३०० प्रकारच्या विमानांतून वायफायद्वारे महाजाल सेवा उपलब्ध आहेत. काही विमानात प्रवाशांसाठी प्रार्थनेची सोयही केलेली आहे.

• २५ सप्टेंबर १९५९ : डग्लस डीसी-४ एचझेड-एएफ हे विमान उड्डाण घेता घेता वैमानिकाच्या चुकीमुळे पडले. ६७ प्रवाशी आणि ५ कर्मचारी यातून वाचले.^[६]
• ९ फेब्रुवारी १९६८ : डग्लस सी-४७ हे दुरुस्ती करताना मोडले.
• १० नोव्हेंबर १९७० : डग्लस डीसी-३ जॉर्डनहून किंग खालिद आंतरराष्ट्रीय विमानतळाकडे जाणारे विमानाचे अम्मान नागरी विमान तळावर अपहरण झाले आणि त्याला सिरीयातील दमास्कस विमानतळाकडे नेले.
• ११ जुलै १९७२ : डग्लस सी-४७बी प्रकारच्या विमानाला ताबुक विमानतळावर अपघात झाला.
• १९ ऑगस्ट १९८०  : लॉकहीड एल-१०११-२०० ट्रायस्टार ७६३ प्रकारचे विमान रियाध विमानतळावर आगीत भस्मसात झाले. त्यावेळी ३१२ लोक ठार झाले.
• १२ नोव्हेंबर १९९६ : बोईंग ७४७-१००बी प्रकारचे विमान नवी दिल्लीपासून दहरानला चाललेले असताना कझाखस्तान एरलाइन्सच्या इल्युशिन आयएल-७६ प्रकारच्या विमानाशी दिल्लीपासून कांही अंतरावरील चरखी दादरी या गावाजवळ आदळले. या विमानातील ३१२ प्रवासी आणि कझाखस्तान एरलाइन्सच्या विमानातील ३७ प्रवासी असे एकूण ३४९ प्रवासी ठार झाले.
• २३ ऑगस्ट २००१ : कुआलालम्पूर येथे बोइंग ७४७-३०० चे नाक मोडले. कोणीही जखमी झाले नाही.
• ५ जानेवारी २०१४ : भाड्याने घेतलेले बोइंग ७६७ हे मदिनाच्या प्रिन्स मोहम्मद बिन अब्दुलजिज विमानतळावर जबरदस्तीने उतरविले. तेथे त्याची चाके मोडल्याने २९ लोक जखमी झाले.
• ५ ऑगस्ट २०१४ : मनिला ते रियाध मार्गावरील बोइंग ७४७-४०० प्रकारचे विमान मनिलातील निनॉय ॲक्विनो आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून उड्डाण करताना घसरले. कोणीही जखमी झाले नाही.