संचालक (व्यवसाय)

संचालक पद हे व्यवसाय आणि इतर मोठ्या संस्थांच्या वरिष्ठ व्यवस्थापन कर्मचाऱ्यांना दिलेले शीर्षक आहे.

हा शब्द दोन भिन्न अर्थांसह सामान्य वापरात आहे, ज्याची निवड संस्थेच्या आकार आणि जागतिक पोहोच आणि ऐतिहासिक आणि भौगोलिक संदर्भाने प्रभावित आहे. या व्यतिरिक्त, हा शब्द वैयक्तिक देशांमधील कॉर्पोरेट गव्हर्नन्स कायद्यासाठी विशिष्ट विविध तांत्रिक (कायदेशीर) व्याख्यांच्या संदर्भात देखील वापरला जातो.

दिग्दर्शक यापैकी कोणताही असू शकतो:

• स्वतः कंपनीचे सर्वात वरिष्ठ व्यवस्थापक (व्यवस्थापकीय संचालक) किंवा मुख्य कार्य (वित्त संचालक, ऑपरेशन्स डायरेक्टर इ.) म्हणून काम करण्यासाठी नियुक्त केलेली व्यक्ती, ज्या बाबतीत शीर्षक "C-Suite" शी साम्य असते आणि ते बदलते. शीर्षके, या शब्दाचा ब्रिटिश इंग्रजी अर्थ मानला जाऊ शकतो.
• व्यवस्थापकांच्या गटातील एक व्यक्ती जी कंपनीच्या विशिष्ट क्षेत्राचे नेतृत्व करते किंवा देखरेख करते, ^[१] या शब्दाचा अमेरिकन इंग्रजी अर्थ मानला जाऊ शकतो.
• कायदेशीर अर्थाने "दिग्दर्शकपद" धारण करणारी व्यक्ती, ज्याच्याकडे कंपनीच्या व्यवस्थापनासाठी विशिष्ट कायदेशीर कर्तव्ये आणि जबाबदाऱ्या आहेत ज्याच्या बोर्डावर त्यांची नियुक्ती करण्यात आली आहे.

ज्या कंपन्यांमध्ये हा शब्द नंतरच्या (अमेरिकन इंग्रजी) अर्थाने वापरला जातो त्यांच्यामध्ये विविध व्यावसायिक कार्ये किंवा भूमिकांमध्ये (उदा. मानव संसाधन संचालक) संचालक असणे सामान्य आहे. ^[२] अशा परिस्थितीत, संचालक सहसा उपाध्यक्षांना किंवा सीईओला संस्थेची प्रगती कळवण्यासाठी थेट अहवाल देतात. मोठ्या संस्थांमध्ये "सहाय्यक" किंवा "उप" संचालक देखील असू शकतात. या संदर्भात, संचालक सामान्यतः एखाद्या संस्थेतील सर्वात खालच्या कार्यकारी पदाचा संदर्भ घेतात, परंतु अनेक मोठ्या कंपन्या सहयोगी संचालक पदाचा वापर अधिक वेळा करतात.

ब्रिटिश इंग्रजी अर्थाने टायटल डायरेक्टर वापरणाऱ्या फर्मद्वारे वापरल्यास, "कार्यकारी संचालक" म्हणून संबोधले जाते तेव्हा सामान्यत: धारकाची कायदेशीर अर्थाने संचालक मंडळावर नियुक्ती केली जाते आणि महत्त्वपूर्ण जबाबदारी असते आणि/किंवा व्यवसायात आर्थिक भागीदारी. याउलट अमेरिकन इंग्रजी संदर्भात "कार्यकारी संचालक" हे काही व्यवसायांमध्ये उपाध्यक्ष किंवा वरिष्ठ संचालक यांच्या समतुल्य आहे.

अशा कंपन्यांमध्ये "प्रादेशिक" आणि/किंवा "क्षेत्र संचालक" देखील असू शकतात, प्रादेशिक संचालक पदव्या अशा कंपन्यांद्वारे वापरल्या जातात ज्या स्थानानुसार आयोजित केल्या जातात आणि त्या अंतर्गत त्यांचे विभाग असतात, जे त्यांच्या विशिष्ट देशासाठी ऑपरेशन्सची जवळपास संपूर्ण जबाबदारी दर्शवतात.

अध्यक्ष - कंपनीमधील ही विशिष्ट भूमिका अनेकदा एक गैर-कार्यकारी भूमिका असते ज्यामध्ये संपूर्ण व्यवसाय किंवा संस्थेची देखरेख करण्याचे काम असते.

व्यवस्थापकीय संचालक (एमडी) ^[३] - व्यवस्थापकीय संचालक हा व्यवसायाद्वारे, अनेकदा अध्यक्षाद्वारे नियुक्त केला जातो. इतर भूमिकांमध्ये व्यवसाय चालवणे आणि पगार तयार करणे समाविष्ट आहे. व्यवस्थापकीय संचालक संचालक मंडळासोबत काम करतात आणि व्यवसायाच्या कामगिरीवर देखरेख करतात, अशा प्रकारे अध्यक्षांना परत अहवाल देतात.

कार्यकारी संचालक - कार्यकारी संचालकांचा एक गट जो प्रत्येक कंपनीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. ते वित्त, विपणन आणि विक्री यांसारख्या त्यांच्या संबंधित विभागांची संपूर्ण जबाबदारी सांभाळतात. कार्ये आणि उद्दिष्टे पूर्ण होत आहेत याची खात्री करून प्रत्येक संचालक त्यांच्या विभागाचे व्यवस्थापन करतो. कार्यकारी संचालकही बोर्डावर बसतात.

गैर-कार्यकारी संचालक - हे विविध प्रकारचे धोरण प्रस्तावित करून व्यवसायाला सल्ला देतात आणि कार्यकारी संचालकांचे मानधन देखील ठरवतात.

1. ^ "What is director? definition and meaning". BusinessDictionary.com (इंग्रजी भाषेत). 2018-05-17 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2018-05-14 रोजी पाहिले.
2. ^ Heathfield, Susan M. "Sample Human Resources Director Job Description". about.com. 2016-06-12 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-12-22 रोजी पाहिले.
3. ^ Cotton, Barney (12 February 2018). "What CEO stands for?". Business Leader news. 2022-12-22 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-12-22 रोजी पाहिले.