शिखर व्यंजन
एपिकल व्यंजन हा एक फोन (भाषण ध्वनी) आहे जो जिभेच्या टोकासह (शिखर) वरच्या आर्टिक्युलेटरच्या संयोगाने ओठांपासून पोस्टलव्होलरपर्यंत आणि शक्यतो प्रीपॅलॅटलसह हवेच्या मार्गात अडथळा आणून तयार केला जातो. [१] [२] हे लॅमिनल व्यंजनांशी विरोधाभास करते, जे अगदी टोकाच्या मागे, जिभेच्या ब्लेडसह अडथळा निर्माण करून तयार केले जाते. काहीवेळा एपिकलचा वापर केवळ जिभेच्या टोकाचा समावेश असलेल्या अभिव्यक्तीसाठी केला जातो आणि जिभेचे टोक आणि ब्लेड दोन्हीचा समावेश असलेल्या अभिव्यक्तीसाठी एपिकोलामिनलचा वापर केला जातो. [३] तथापि, भेद नेहमी केला जात नाही आणि नंतरच्याला फक्त apical म्हणले जाऊ शकते, विशेषतः apical dental articulationचे वर्णन करताना. [१] [४] अल्व्होलर प्रदेशात काही लॅमिनल संपर्क असल्याने, एपिकोलामिनल दंत व्यंजनांना देखील डेन्टी- अल्व्होलर असे लेबल केले जाते.
हा फारसा सामान्य फरक नाही आणि सामान्यत: फक्त फ्रिकेटिव्स आणि एफ्रिकेट्सवर लागू केला जातो. अशा प्रकारे, इंग्रजीच्या बऱ्याच प्रकारांमध्ये [t]/[d]च्या apical किंवा laminal जोड्या असतात. तथापि, येमेनमधील हदरामी अरबीसह काही अरबी जातींना [t] लॅमिनल परंतु [d] एपिकल समजतात.
सेर्बो-क्रोएशियन प्रमाणे बास्क अल्व्होलर फ्रिकेटिव्ससाठी भेद वापरते. मंदारिन चायनीज पोस्टालव्होलर फ्रिकेटिव्स ("अल्व्हेलो-पॅलॅटल" आणि "रेट्रोफ्लेक्स" मालिका) साठी वापरतात. लिलूएट हे दुय्यम वैशिष्ट्य म्हणून वेलेराइज्ड आणि नॉन-वेलराइज्ड अॅफ्रिकेट्समध्ये विरोधाभासी म्हणून वापरते. ऍपिकल आणि लॅमिनलमधील फरक ऑस्ट्रेलियन आदिवासी भाषांमध्ये अनुनासिक, प्लोसिव्ह आणि (सामान्यत:) पार्श्व अंदाजासाठी सामान्य आहे.
बंगाली-आसामी सातत्य मधील बहुतेक बोली दंत-लॅमिनल अल्व्होलर स्टॉप आणि एपिकल अल्व्होलर स्टॉप्समध्ये फरक करतात. अप्पर आसामीमध्ये, ते विलीन झाले आहेत आणि फक्त एपिकल अल्व्होलर स्टॉप सोडतात. पाश्चात्य बंगालीमध्ये एपिकल अल्व्होलर्सची जागा एपिकल पोस्ट-अल्व्होलर्सने घेतली आहे.
आंतरराष्ट्रीय ध्वन्यात्मक वर्णमाला मध्ये, apical व्यंजनांसाठी डायक्रिटिक आहे.
- ^ a b Catford (1977), p. 151.
- ^ Ladefoged & Maddieson (1996), p. 10-11.
- ^ Gafos (1997), p. 129.
- ^ Dart (1991), p. 8.