विवेक अग्निहोत्री

विवेक रंजन अग्निहोत्री (२१ डिसेंबर, १९७३ - ) हा एक भारतीय राष्ट्रीय पुरस्कार प्राप्त चित्रपट दिग्दर्शक, पटकथा लेखक, निर्माता, लेखक आणि कार्यकर्ता आहे. हा २०१९पर्यंत भारताच्या सेंट्रल बोर्ड ऑफ फिल्म सर्टिफिकेशनच्या बोर्डाचे सदस्य होता तसेच इंडियन काउन्सिल फॉर कल्चरल रिलेशन्समध्ये भारतीय सिनेमाचे सांस्कृतिक प्रतिनिधी आहेत. ^[१] ताश्कंद फाइल्स (२०१९) या चित्रपटा साठी त्याला सर्वोत्कृष्ट पटकथा-संवादांचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार मिळाला आहे. अग्निहोत्रीने जाहिरात एजन्सींमधून आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली आणि दूरचित्रवाणीमालिकांची निर्मिती आणि दिग्दर्शन केले. त्याने गुन्हेगारीवर आधारित चॉकलेट (२००५) हा पहिला बॉलीवूड चित्रपट दिग्दर्शित केला.

अग्निहोत्री यांना माध्यमांनी वारंवार उजव्या पक्षाशी जोडले आहे. त्यांनी मोदी सरकारचा खंबीर समर्थक असल्याचा दावा केला आहे ^[२] . ^[३] अग्निहोत्री भाजपा सरकारच्या विरोधकांचा अर्बन नक्षल असा उल्लेख करतो.^{[४] [५]}

भारतातील डाव्या आणि साम्यवादी लोकांची इकोसिस्टिम उघडी पाडण्यात विवेक रंजन अग्निहोत्री यांनी महत्त्वाची भूमिका पार पाडली आहे. त्यांच्या अर्बन नक्षल या पुस्तकात नक्षल गुन्हेगारांना संरक्षण देण्यासाठी शहरी भागातील लोकांचे गट कसे पुढे येतात हे त्याने दाखवून दिले आहे. या गटात वार्ताहर, वकील, प्राध्यापक आणि समाजात प्रतिष्ठेचा बुरखा घतलेले अनेक लोक सामील असता किंवा सामील करून घेतले जातात. हे लोक त्यांना हव्या असलेल्याच बातम्या माध्यमात पेरतात. त्यांना हव्या असलेल्या दृष्टीनेच बातमीचे चित्रण केले जाते. मग गुन्हेगारांना बळी असल्याचे भासवले जाते. अशा रीतीने या गटाने दबाव निर्माण करायचा आणि सरकारला काम करू द्यायचे नाही असा साधारण डाव्या विचारधारेचा कामाची शैली असते. यामुळे पोलिसांना गुन्हेगारांवर कारवाया करणे अशक्य होते. मग परत नवीन गुन्हेगारी सुरू होते असा निष्कर्ष त्यांनी आपल्या संशोधन लेखनातून काढला आहे. यासाठी त्यांनी अनेक पुरावे आपल्या पुस्तकात दिले आहेत.

आपली कार्य शैली उघडी पडल्याने अनेक डाव्या विचारधारेच्या लोकांनी अग्निहोत्री यांना प्रचंड विरोध केला आहे. त्यांची विश्वासार्हता नाही हे पटवून देण्याचा आतोकाट प्रयत्न केला जात आहे.

हार्वर्ड एक्स्टेंशन स्कूलमध्ये अॅडमिनिस्ट्रेशन आणि मॅनेजमेंटमधील विशेष अभ्यासाच्या प्रमाणपत्रासाठी नोंदणी करण्यापूर्वी अग्निहोत्री यांनी इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मास कम्युनिकेशनमध्ये शिक्षण घेतले. ^{[६] [७]} प्रसारमाध्यमांच्या मुलाखतींमध्ये, त्यांनी भोपाळ स्कूल ऑफ सोशल सायन्सेस आणि जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठाचा त्यांच्या अल्मा मातृंमध्ये उल्लेख केला आहे. ^{[८] [९]}

अग्निहोत्रीने आपली कारकीर्द ओगिल्वी आणि मॅककॅन या जाहिरात एजन्सींमधून सुरू केली आणि जिलेट आणि कोका कोलाच्या मोहिमांसाठी क्रिएटिव्ह डायरेक्टर म्हणून काम केले. ^{[६] [७]} १९९४ मध्ये, तो अनेक दूरचित्रवाणी मालिकांच्या दिग्दर्शन आणि निर्मितीमध्ये सामील झाला; त्याच्या कामाला सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला. ^{[६] [७] [१०] [११] [१२]}

अग्निहोत्रीने अनेक निराळ्या विचार धारेचे चित्रपट बनवले आहेत असे दिसून येते. अग्निहोत्रीने चॉकलेट (२००५) मधून बॉलिवूडमध्ये पदार्पण केले, जो १९९५ च्या हॉलिवूड निओ-नॉयर क्राइम थ्रिलर द यूझुअल सस्पेक्ट्सचा रिमेक आहे. चित्रपटाचा समीक्षकीय प्रतिसाद नकारात्मक होता, ^{[१३] [१४]} आणि चित्रपटाने बॉक्स ऑफिसवर खराब कामगिरी केली. ^{[१५] [१६]} बॉलिवूड अभिनेत्री तनुश्री दत्ताने अग्निहोत्रीवर चॉकलेटच्या चित्रीकरणादरम्यान अनुचित वर्तन केल्याचा आरोप केला आहे. क्लोज-अप शॉट दरम्यान तिचा पुरुष सह-कलाकार इरफान खानला अभिव्यक्ती संकेत देण्यासाठी त्याने तिला कपडे काढण्यास आणि नृत्य करण्यास सांगितले आणि इरफान आणि सुनील शेट्टीने त्याला नकार दिल्यानंतरच तो मागे हटला. अग्निहोत्री यांनी "खोटे आणि फालतू" असे आरोप नाकारले आणि दत्ता विरुद्ध मानहानीचा खटला दाखल केला. ^{[१७] [१८]} चित्रपटाचे सहाय्यक दिग्दर्शक सत्यजित गझमेर यांनीही तनुश्रीच्या आरोपांचे खंडन केले. ^{[१९] [२०] [२१]}

धन धना धन गोल हा युनायटेड किंगडममधील सर्व-आशियाई फुटबॉल संघाविषयी आहे जो मैदानावरील भेदभावाशी लढताना ट्रॉफी जिंकतो आणि स्थानिक नगरपालिका ज्याला संघाचे मैदान विकायचे आहे. ^{[२२] [२३]} याला समीक्षकांकडून कमी प्रतिसाद मिळाला ^[२४] आणि बॉक्स ऑफिसवर "सरासरी" व्यवसाय केला. ^{[२५] [२६] [१६]}

हेट स्टोरीला संमिश्र टीकात्मक प्रतिसाद मिळाला ^[२७] आणि बॉक्स ऑफिसवर माफक कामगिरी केली. ^[२८] बुद्ध इन ए ट्रॅफिक जॅममध्ये त्यांची पत्नी पल्लवी ^[२९] आणि २०१४ मध्ये मुंबई आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात प्रीमियर झाला; ^[३०] समीक्षकांकडून तो प्रतिकूलपणे स्वीकारला गेला ^[३१] आणि बॉक्स ऑफिसवर अत्यंत कमी कामगिरी झाली. ^{[३२] [३३]} जुनूनियात देखील खराब पुनरावलोकनांच्या अधीन होते ^[३४] आणि त्याचप्रमाणे कामगिरी केली गेली. ^[३५]

अग्निहोत्रीच्या २०१४ च्या कामुक थ्रिलर Zidला खराब पुनरावलोकने मिळाली ^[३६] परंतु बॉक्स ऑफिसवर सरासरी व्यवसाय केला. ^[३७] तथापि, अग्निहोत्रीने दिग्दर्शन आणि पटकथेचे श्रेय चुकीचे असल्याचा दावा केला आहे आणि तो चित्रपटाशी संबंधित नव्हता. ^[३८] ताश्कंद फाईल्सला समीक्षकांकडून संमिश्र प्रतिक्रिया मिळाल्या परंतु बॉक्स ऑफिसवर ती हिट ठरली. ^{[३९] [४०]} या चित्रपटासाठी अग्निहोत्री यांचा इंडियन फिल्म अँड दूरचित्रवाणी डायरेक्टर्स असोसिएशनतर्फे सत्कार करण्यात आला. ^[४१] २०२१ मध्ये, अग्निहोत्रीने ताश्कंद फाइल्ससाठी संवाद श्रेणीतील सर्वोत्कृष्ट पटकथेचा राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार जिंकला . ^[४२] त्यांनी सांगितले की त्यांनी "खूप त्याग" केला आहे; आणि हा पुरस्कार लाल बहादूर शास्त्री आणि "या चित्रपटाला पाठिंबा देणाऱ्या भारतातील सर्व सामान्य लोकांना" समर्पित केला. ^[४२]

२०१८ मध्ये, अग्निहोत्रीने दावा केला होता की त्यांच्या मोहम्मद आणि उर्वशी या शॉर्ट फिल्ममध्ये मोहम्मद हे नाव वापरल्याबद्दल त्यांना धमक्या मिळाल्या आहेत. ^{[४३] [४४]}

अग्निहोत्रीचा आगामी उपक्रम द काश्मीर फाईल्स हा चित्रपट, " काश्मिरी हिंदूंच्या अनरिपोर्टेड एक्सोडस"ची माहिती देणारा चित्रपट, ११ मार्च २०२२ रोजी रिलीज होणार आहे. ^{[४५] [४६] [४७]}

२०१७ मध्ये, माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाने ४८ व्या आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवाच्या पूर्वावलोकन समितीमध्ये अग्निहोत्री यांची संयोजक म्हणून निवड केली होती. ^[४८] त्याच वर्षी, त्यांची भारताच्या सेंट्रल बोर्ड ऑफ फिल्म सर्टिफिकेशनच्या बोर्डावर सदस्य म्हणून निवड झाली. ^{[४९] [५०]}

१५ सप्टेंबर २०२० रोजी, अग्निहोत्री यांची भारतीय सांस्कृतिक संबंध परिषदेत सांस्कृतिक प्रतिनिधी म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. ^[५१] ते ICCR मध्ये भारतीय चित्रपटसृष्टीचे प्रतिनिधित्व करणार होते. ^[५२]

२०१८ मध्ये, अग्निहोत्री यांनी <i id="mw0g">अर्बन नक्षल: द मेकिंग ऑफ बुद्ध इन अ ट्रॅफिक जॅम</i>, ^{[५३] [५४] [५५]} लिहिले ज्यामध्ये त्यांनी शैक्षणिक आणि माध्यमांमधील व्यक्तींचे वर्णन केले जे भारत सरकार उलथून टाकण्याच्या प्रयत्नात नक्षलवाद्यांशी हातमिळवणी करत होते. त्यामुळे ते "शहरी नक्षलवादी" म्हणून "भारताचे अदृश्य शत्रू" होते. ^{[५६] [५७]} त्याने हाताळलेले विषय अथवा त्याविषयी मुख्य सिनेमा बोलायला तयार होत नाही. किंवा त्याच्या चित्रपटांना अनुल्लेखाने मारले जाते असे दिसून येते. अथवा टीका केली जाते आणि चित्रपट चांगला नव्ह्ता असे दडपून सांगितले गेल्याचे दिसून येते. समीक्षकांनी सांगितले की हा शब्द "अस्पष्ट वक्तृत्व" आहे जो स्थापनेवर आणि राजकीय अधिकारांवर टीका करणाऱ्या बुद्धिजीवींना बदनाम करण्यासाठी आणि मतभेद रोखण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. ^{[५८] [५९]} ऑर्गनायझर आणि द न्यू इंडियन एक्स्प्रेसमधील पुनरावलोकनांनी या कामाची प्रशंसा केली होती. ^[५७] केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्री स्मृती इराणी यांनी अग्निहोत्री यांच्या जादवपूर विद्यापीठ आणि जवाहरलाल नेहरू विद्यापीठाच्या विचारांना अनुमोदन दिले कारण त्यांनी ट्रॅफिक जाममध्ये बुद्धाचे प्रदर्शन करण्यास नकार दिला होता. ^[६०]

अग्निहोत्री वारंवार उजव्या विंग आणि भाजप समर्थक लोकांशी मीडियाद्वारे जोडले गेले आहेत परंतु त्यांनी ही वर्णने नाकारली आणि स्वतःला "इंडिया-विंग" म्हणून ओळखले. ^{[६१] [६२] [६३] [६४]}

अग्निहोत्रीचे भारतीय अभिनेत्री पल्लवी जोशीशी लग्न झाले असून त्यांना दोन मुले आहेत. ^{[५६] [७]} त्यांनी स्वतःचे वर्णन नरेंद्र मोदींचे समर्थक म्हणून केले आहे, परंतु मोदी ज्या भारतीय जनता पक्षाचे आहेत त्या पक्षाचे नाही. ^[६५]

वस्तुस्थिती तपासणाऱ्यांनी अग्निहोत्रीने त्याच्या ट्विटर अकाऊंटवरून दिशाभूल करणारा मजकूर शेअर केल्याचे नमूद केले आहे. ^{[६६] [६७]} सप्टेंबर २०१८ मध्ये, स्वरा भास्करला शिवीगाळ करणारे ट्वीट हटवण्याचे मान्य होईपर्यंत ट्विटरने त्याचे खाते लॉक केले. स्वराने एका कथित बलात्कार पीडितेला वेश्या म्हणणाऱ्या राजकारणी पीसी जॉर्जला हाक मारल्याच्या प्रत्युत्तरात, विवेकने ट्वीट केले "प्लेकार्ड कुठे आहे - '#MeTooProstituteNun'?" . या ट्विटचा अर्थ स्वराला वेश्या म्हणून संबोधण्यात आला. अग्निहोत्री यांनी त्यांच्या ट्विटचा बचाव केला आणि सांगितले की ते हिंदू समुदायाशी संबंधित कथित गुन्हेगारांच्या निवडक उदाहरणांवर उदारमतवाद्यांनी प्लेकार्डिंगबद्दल मुद्दा मांडत आहेत. ^[६८]

• Urban Naxals: The Making of Buddha in a Traffic Jam. Garuda Prakashan. 2018. ISBN 9781942426059.
• Who Killed Shastri?: The Tashkent Files. Bloomsbury India. 2020. ISBN 9789388630610.

1. ^ "Filmmaker Vivek Agnihotri gets appointed as new cultural representative at Indian Council for Cultural Relations". DNA India (इंग्रजी भाषेत). 2020-09-15. 2021-06-08 रोजी पाहिले.
2. ^ "भाजपा का नहीं, बल्कि घोर मोदी समर्थक हूं: विवेक अग्निहोत्री" [I'm not a supporter of the BJP, but a strong Modi supporter: Vivek Agnihotri]. Dainik Jagran (हिंदी भाषेत). 2020-06-08 रोजी पाहिले.
3. ^ Staff, J. K. R. (2019-02-09). "Pro-BJP filmmaker Vivek Agnihotri left embarrassed after his Twitter poll gives huge advantage to Rahul Gandhi over Narendra Modi". Janta Ka Reporter 2.0 (इंग्रजी भाषेत). 2020-06-08 रोजी पाहिले.
4. ^ "'Urban Naxal' Is a Word Derived from Stupidity". The Quint (इंग्रजी भाषेत). 2018-08-29. 2020-06-08 रोजी पाहिले.
5. ^ "Who is an urban naxal, asks Romila Thapar". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). PTI. 2018-09-30. ISSN 0971-751X. 2020-06-08 रोजी पाहिले.
6. ^ ^{a b c} ""Terrorism interests and fascinates me":Vivek Agnihotri". Indian Television Dot Com (इंग्रजी भाषेत). 2002-01-02. 2019-10-29 रोजी पाहिले.
7. ^ ^{a b c d} "About". Vivek Agnihotri (इंग्रजी भाषेत). 2020-01-03 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-01-03 रोजी पाहिले.
8. ^ Nationalist Ravi (16 June 2016). "Risk it with Ravijot - Talk 01, Vivek Agnihotri". 2016-06-18 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित – YouTube द्वारे.
9. ^ Modi, Chintan Girish (2016-04-08). "The contrarian Kanhaiya Kumar". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2019-10-29 रोजी पाहिले.
10. ^ "'How soon the viewer flows into the story determines my success' : Vivek Agnihotri". Indian Television Dot Com (इंग्रजी भाषेत). 2001-06-06. 2020-01-03 रोजी पाहिले.
11. ^ "The chocolate lawyer". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2005-09-19. ISSN 0971-751X. 2020-01-12 रोजी पाहिले.
12. ^ "One... gearing up to two!". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2005-11-14. ISSN 0971-751X. 2020-01-12 रोजी पाहिले.
13. ^ "Jaspreet Pandohar review of Chocolate (Deep Dark Secrets) (2005)". BBC. 2005-09-11. 4 March 2012 रोजी पाहिले.
14. ^ "Shoplifted and shopworn". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2005-09-23. ISSN 0971-751X. 2020-01-12 रोजी पाहिले.
15. ^ "Chocolate - Movie - Box Office India". boxofficeindia.com. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
16. ^ ^{a b} Dundoo, Sangeetha Devi (2011-02-28). "Business meets Bollywood". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2020-01-12 रोजी पाहिले.
17. ^ Sources covering the episode:
18. ^ Starkey, Jesse C.; Koerber, Amy; Sternadori, Miglena; Pitchford, Bethany (1 October 2019). "#MeToo Goes Global: Media Framing of Silence Breakers in Four National Settings". Journal of Communication Inquiry (इंग्रजी भाषेत). 43 (4): 437–461. doi:10.1177/0196859919865254. ISSN 0196-8599.
19. ^ "Assistant director turns down Tanushree Dutta's claims, gives detailed account of the incident on sets of Chocolate". Hindustan Times (इंग्रजी भाषेत). 2018-10-05. 2020-02-13 रोजी पाहिले.
20. ^ Hungama, Bollywood (2018-10-06). "Tanushree Dutta controversy: Chocolate's associate director Ranjit Shah comes in support of Vivek Agnihotri, SLAMS the actress and calls her erratic : Bollywood News - Bollywood Hungama" (इंग्रजी भाषेत). 2020-02-13 रोजी पाहिले.
21. ^ "Not strip, but take off bathrobe worn above costume: 'Chocolate' Associate Director Sattyajit Gazmer on Tanushree Dutta's allegations". Free Press Journal (इंग्रजी भाषेत). 2020-02-13 रोजी पाहिले.
22. ^ Glynn, Stephen (3 May 2018). The British Football Film (इंग्रजी भाषेत). Springer. p. 137. ISBN 9783319777276.
23. ^ Krämer, Lucia (2 June 2016). Bollywood in Britain: Cinema, Brand, Discursive Complex (इंग्रजी भाषेत). Bloomsbury Publishing USA. pp. 74–78. ISBN 9781501307584.
24. ^ Reviews of Dhan Dhana Dhan Goal:
25. ^ "Dhan Dhana Dhan Goal - Movie - Box Office India". boxofficeindia.com. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
26. ^ Business Today (इंग्रजी भाषेत). 17. Living Media India Limited. 2008. p. 60.
27. ^ Reviews of Hate Story:
28. ^ "Hate Story - Movie - Box Office India". boxofficeindia.com. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
29. ^ "Jamming away". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). 2011-04-07. ISSN 0971-751X. 2020-01-12 रोजी पाहिले.
30. ^ Thakkar, Mehul S. (2016-04-10). "Barjatyas bails Vivek Agnihotri's 'Buddha' out of a 'Jam'". Deccan Chronicle (इंग्रजी भाषेत). 2020-02-22 रोजी पाहिले.
31. ^ Reviews of Buddha in a Traffic Jam:
32. ^ "Arunoday Singh: I don't consider myself any less successful right now" (इंग्रजी भाषेत). Hindustan Times. 26 April 2018. 15 March 2019 रोजी पाहिले.
33. ^ "Buddha In A Traffic Jam - Movie - Box Office India". boxofficeindia.com. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
34. ^ Reviews of Junooniyat:
35. ^ "Junooniyat - Movie - Box Office India". boxofficeindia.com. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
36. ^ Reviews of Zid:
37. ^ "Zid - Movie - Box Office India". boxofficeindia.com. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
38. ^ Sources which say he disassociated with film:
39. ^ "Bhakt Vivek Agnihotri's stars". www.telegraphindia.com (इंग्रजी भाषेत). 23 October 2019 रोजी पाहिले.
40. ^ Reviews of The Tashkent Files:
41. ^ "Vivek Ranjan Agnihotri honoured by Indian Film & Television Directors' Association". Box Office India (इंग्रजी भाषेत). 2019-07-10. 2021-04-19 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2020-02-11 रोजी पाहिले.
42. ^ ^{a b} "Exclusive! Vivek Agnihotri on National Award win for 'Tashkent Files': I dedicate this award to Shastriji - Times of India". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). 2021-03-24 रोजी पाहिले.
43. ^ IANS (2018-04-14). "Vivek Agnihotri's 'Mohammad and Urvashi' to release on April 24". Business Standard India. 2020-02-18 रोजी पाहिले.
44. ^ "Vivek Agnihotri claims getting threats over 'Mohammad And Urvashi'". The Statesman (इंग्रजी भाषेत). 2018-04-20. 2020-02-18 रोजी पाहिले.
45. ^ "Bollywood Turns To Plight Of Kashmiri Pandits, At Last". Outlook India. 2020-01-31 रोजी पाहिले.
46. ^ "Vivek Agnihotri film The Kashmir Files to release in August 2020: Not an easy story to tell". India Today (इंग्रजी भाषेत). 14 August 2019. 2020-01-31 रोजी पाहिले.
47. ^ "After 'The Tashkent Files', Vivek Agnihotri's next titled 'The Kashmir Files' starring Anupam Kher". Free Press Journal (इंग्रजी भाषेत). 2020-01-31 रोजी पाहिले.
48. ^ "Forty-Member Panel to Curate Films for IFFI With Agnihotri As Convenor". The Wire. 2020-02-11 रोजी पाहिले.
49. ^ "Pahlaj Nihalani replaced by Prasoon Joshi: Vidya Balan, Vivek Agnihotri in CBFC Board; meet all new members". The Financial Express (इंग्रजी भाषेत). 2017-08-11. 2020-02-12 रोजी पाहिले.
50. ^ Scroll Staff. "Pahlaj Nihalani removed as chief of Central Board of Film Certification". Scroll.in (इंग्रजी भाषेत). 2020-02-11 रोजी पाहिले.
51. ^ "Filmmaker Vivek Agnihotri gets appointed as new cultural representative at Indian Council for Cultural Relations". DNA India (इंग्रजी भाषेत). 2020-09-15. 2020-09-15 रोजी पाहिले.
52. ^ ANI. "Filmmaker Vivek Ranjan Agnihotri appointed as new cultural representative at ICCR". BW Businessworld (इंग्रजी भाषेत). 2020-09-15 रोजी पाहिले.
53. ^ IANS (15 June 2018). "Not easy to attract eyeballs from government: Vivek Agnihotri". Business Standard India. 20 June 2018 रोजी पाहिले.
54. ^ "Vivek Agnihotri's Urban Naxals: The Making of Buddha in a Traffic Jam | Going beyond the Maoist myth". The New Indian Express. 2019-10-30 रोजी पाहिले.
55. ^ "Urban Naxals - The Making of Buddha In A Traffic Jam". Indic Today (इंग्रजी भाषेत). 2018-05-30. 2019-10-30 रोजी पाहिले.
56. ^ ^{a b} "He's making a list of 'Urban Naxals', but who is Vivek Agnihotri?". ThePrint. 29 August 2018. 26 March 2019 रोजी पाहिले.
57. ^ ^{a b} "Book Review: The Untold Story of Communist Terrorism". www.organiser.org (इंग्रजी भाषेत). 2021-04-19 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 23 October 2019 रोजी पाहिले.
58. ^ Coverage and commentary on the term in mainstream media:
59. ^ Coverage and commentary on the term in scholarly sources:
60. ^ Singh, Vivashwan (5 June 2015). "'Ghoul' and the Spectre of Totalitarianism". Economic and Political Weekly (इंग्रजी भाषेत). 53 (42): 7–8. 2018-10-25 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-03-13 रोजी पाहिले.
61. ^ Dundoo, Sangeetha Devi (2016-04-18). "Neither left, nor right". The Hindu (इंग्रजी भाषेत). ISSN 0971-751X. 2019-11-06 रोजी पाहिले.
62. ^ "Releasing The Tashkent Files now due to public's current mood: Vivek Agnihotri". The Indian Express (इंग्रजी भाषेत). 2019-03-25. 2019-11-06 रोजी पाहिले.
63. ^ Agnihotri, Vivek Ranjan (2017-09-09). "I have no wing. The only wing I know is 'India wing'. The day left-liberals start talking in favour of India & Indians, I'll support them". @vivekagnihotri (इंग्रजी भाषेत). 2019-11-06 रोजी पाहिले.
64. ^ Agrawal, Soniya (2018-08-29). "He's making a list of 'Urban Naxals', but who is Vivek Agnihotri?". ThePrint (इंग्रजी भाषेत). 2020-02-18 रोजी पाहिले.
65. ^ "भाजपा का नहीं, बल्कि घोर मोदी समर्थक हूं: विवेक अग्निहोत्री" [I'm not a supporter of the BJP, but a strong Modi supporter: Vivek Agnihotri]. Dainik Jagran (हिंदी भाषेत). 2020-06-08 रोजी पाहिले.
66. ^ Sources which say Agnihotri shared misleading content
67. ^ Chowdhury, Archis (2020-01-10). "Vivek Agnihotri Posts A Doctored Image Of Anti-CAA Protester". www.boomlive.in (इंग्रजी भाषेत). 2020-02-18 रोजी पाहिले.
68. ^ Sources covering the episode: