विमला मेनन

विमला मेनन (मल्याळम: വിമല മേനോൻ ) या कलामंडलम विमला मेनन या नावाने प्रसिद्ध आहेत. या केरळमधील भारतीय नृत्य शिक्षिका आणि मोहिनीअट्टम वादक आहेत. तिरुवनंतपुरममधील केरळ नाट्य अकादमीच्या त्या संस्थापक आणि संचालक आहेत.

विमला यांनी सुमारे ५००० विद्यार्थ्यांना शिकवले आणि आजही त्यांनी ५० वर्षांची यशस्वी शैक्षणिक कारकीर्द सुरू ठेवली आहे. विमला यांनी मोहिनीअट्टमच्या रूपांबद्दल आणि शैलींबद्दल अनेक अभिनव कल्पना पुढे आणल्या आहेत. १२०० नर्तकांचा समावेश असलेला मोहिनीअट्टमचा कार्यक्रम प्रशिक्षण आणि सादर केल्याबद्दल विमला यांचे नाव गिनीज बुक ऑफ रेकॉर्डमध्ये आहे. विमला यांना भारतीय शास्त्रीय नृत्यातील योगदानाबद्दल १९९१ मध्ये केरळ संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार आणि २००६ मध्ये केंद्र संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार देखील मिळाला आहे.^[१]

विमला यांचा जन्म इरिंजलाकुडा, त्रिशूर जिल्ह्यातील एका संपन्न कुटुंबात झाला. एसके कृष्णन नायर, सिव्हिल इंजिनिअर आणि विशालाक्ष्य अम्मा यांना जन्मलेल्या सात मुलांपैकी त्या दुसऱ्या आहेत.^[२] विमला यांनी थ्रीपुनिथुरा विजया भानू यांच्याकडून नृत्याचे सुरुवातीचे धडे घेतले. त्यांनी एमआर मधुसुधना मेनन यांच्याकडे कर्नाटक संगीताचे प्रशिक्षणही घेतले होते. त्यांचे शालेय शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, त्यांनी १९६० मध्ये नृत्याच्या चार वर्षांच्या डिप्लोमा कोर्ससाठी केरळ कलामंडलममध्ये प्रवेश घेतला.^[३] कलामंडलममध्ये, त्यांनी मोहिनीअट्टममध्ये पझयन्नूर चिन्नम्मू अम्मा आणि कलामंडलम सत्यभामा यांच्या अधिपत्याखाली प्रशिक्षण घेतले होते. त्यांनी तंजावूर भास्कर राव यांच्या हाताखाली भरत नाट्यमचाही अभ्यास केला.

नेवेली लिग्नाइट कॉर्पोरेशनच्या जवाहर शाळेत नृत्य शिक्षक म्हणून काम करत असताना, त्यांनी विश्वनाथ मेनन यांच्याशी लग्न केले. १९६६ मध्ये लग्नानंतर, ती तिच्या पतीसोबत भूतानमध्ये राहायला गेल्या. तिथे त्या भूतान सरकारमध्ये अधिकारी होत्या. त्यांना एक मुलगा, विनोद आणि एक मुलगी विंदुजा मेनन आहे. ज्यांनी पवित्रराम आणि न्जान गंधर्वनसह अनेक मल्याळम चित्रपटांमध्ये काम केले आहे.^[३]

भूतानमध्ये राहताना विमलाने भूतानच्या सरकारी शाळेत नृत्य शिकवले आणि अनेक ठिकाणी दक्षिण भारतीय शास्त्रीय नृत्य सादर केले.^[३]

त्यांच्या प्रदीर्घ कारकिर्दीत, विमला मेनन यांनी १९९१ मध्ये केरळ संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार आणि २००६ मध्ये केंद्र संगीत नाटक अकादमी पुरस्कारासह अनेक पुरस्कार आणि सन्मान जिंकले.^[१] त्यांना २००२ मध्ये भरत नाट्यमसाठी ऑल केरळ सोशल सर्व्हिस असोसिएशनचा पुरस्कार मिळाला. २००४ मध्ये भारत सरकारच्या सांस्कृतिक विभागाकडून तिला "मोहिनीअट्टममधील रामनट्टम" या संशोधन कार्यासाठी वरिष्ठ फेलोशिप पुरस्कार मिळाला.^[३] दक्षिण भारतीय शास्त्रीय नृत्यातील योगदानाबद्दल विमला यांना केरळ कलामंडलमकडून नृत्यासाठी केरळ कलामंडलम पुरस्कारही मिळाला.^[४]

अधिकृत संकेतस्थळ