वडक्कुन्नाथन मंदिर

मंदिर दररोज पहाटे ४ वाजता उघडते, सकाळी १० वाजता बंद होते. संध्याकाळी ४:३० वाजता पुन्हा उघडते आणि दिवसाच्या शेवटच्या संस्कार 'त्रिपुका' नंतर रात्री ८:२० वाजता बंद होते.^[१] रोज तीन पूजा केल्या जातात. मिरवणुकीसाठी कोणत्याही देवतांना बाहेरून नेले जात नाही. प्रत्येक वेळी नाडा उघडला की नियमवेदी असते.

वडक्कुन्नाथन मंदिर हे भारतातील केरळ राज्यातील त्रिशूर शहरात शिवाला समर्पित एक प्राचीन हिंदू मंदिर आहे. हे मंदिर केरळच्या स्थापत्यशैलीचे शास्त्रीय उदाहरण आहे आणि कुट्टंबलम व्यतिरिक्त चारही बाजूंनी एक एक स्मारक बुरुज आहे. महाभारतातील विविध दृश्ये दर्शविणारी भित्तिचित्रे मंदिराच्या आत पाहता येतात.^{[२][३][४]} तीर्थे आणि कुट्टंबलम लाकडात कोरलेली विग्नेट्स प्रदर्शित करतात. मंदिर, भित्तिचित्रांसह, ए एम ए एस आर कायद्यानुसार भारताने याला राष्ट्रीय स्मारक म्हणून घोषित केले आहे.^[५] लोकप्रिय स्थानिक कथेनुसार, विष्णूचा सहावा अवतार असणाऱ्या, परशुरामांनी बांधलेले हे पहिले मंदिर आहे. वडक्कुमनाथन मंदिराभोवती असलेले थेक्किन्काडू मैदान हे प्रसिद्ध त्रिशूर पूरम उत्सवाचे मुख्य ठिकाण आहे.^[२][३]

इ.स. २०१२ मध्ये भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षण (ए एस आय) ने युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या यादीत समाविष्ट करण्यासाठी केरळमधील वडक्कुमनाथन मंदिर आणि राजवाड्यांसह १४ स्थळांची शिफारस केली आहे.^[६] परशुरामाने स्थापन केलेल्या प्राचीन केरळमधील १०८ शिवमंदिरांपैकी हे एक मंदिर आहे.

वडक्कुमनाथन मंदिराच्या उत्पत्तीसंबंधी ब्रह्मांड पुराणात थोडक्यात सांगितले आहे. याच्याबद्दल इतर काही ग्रंथांमध्ये देखील संदर्भ सापडतो.^[७] जरी काही तपशीलांच्या संदर्भात यात भिन्नता असली तरी, मंदिराची स्थापना परशुरामाने केली होती या बाबतीत ते सर्व सहमत आहेत. कथेनुसार, परशुरामाने एकवीस चक्रात क्षत्रियांचा नाश केला. या कर्माच्या नकारात्मक प्रभावापासून स्वतःला शुद्ध करण्यासाठी त्यांनी एक यज्ञ केला ज्याच्या शेवटी त्यांनी सर्व जमीन ब्राह्मणांना दक्षिणा म्हणून दिली. तपस्या करण्यासाठी त्यांना एका नवीन भूमीत संन्यास घ्यायचा होता आणि अशा प्रकारे महासागरांच्या भगवान वरुणला पाण्यातून नवीन जमिनीचा तुकडा बाहेर आणण्याची विनंती केली.

टिपू सुलतानने त्या वेळी त्रिशूर जिल्ह्यातील अनेक मंदिरे उध्वस्त केली असली तरी त्याने कधीही वडाकुमनाथन मंदिराला हात लावला नाही. टिपू सुलतानच्या आक्रमणादरम्यान, टिपूने त्याच्या सैन्याद्वारे मंदिरावर हल्ला केला नाही.^[८] ऐतिहासिक वृत्तांनुसार, टिपू सुलतान जेव्हा त्रावणकोर मार्गे कूच करत होता, ज्याला स्थानिक पातळीवर नेदुमकोट्टा म्हणून ओळखले जाते, तेव्हा त्याने १४ डिसेंबर ते २९ डिसेंबर १७८९ या कालावधीत त्रिशूर शहरात थोड्या काळासाठी मुक्काम केला होता. आपल्या सैन्याला खायला देण्यासाठी त्याने वडाकुमनाथन मंदिरातून स्वयंपाकाची भांडी उधार घेतली होती. त्रिशूर शहर सोडण्यापूर्वी त्यांनी केवळ भांडीच परत केली नाहीत, तर मंदिराला एक मोठा पितळी दिवा सादर केला. हे त्याच्या मूळ स्वभावाच्या एकदम विरुद्ध असल्याने ते पूर्णपणे विरोधाभासी आहे. इतिहासकारांना त्यांच्या स्वतःच्या पुस्तक आणि विश्वासाव्यतिरिक्त संदर्भ म्हणून प्राथमिक स्त्रोताशिवाय त्याबद्दल वेगवेगळ्या कथा आहेत. ^[९]

मंदिर दररोज पहाटे ४:०० वाजता उघडते आणि सकाळी १०:०० वाजता बंद होते. संध्याकाळी ४:३० वाजता पुन्हा उघडते आणि दिवसाच्या शेवटच्या संस्कार 'त्रिपुका' नंतर रात्री ८:२० वाजता बंद होते.^[१] दररोज तीन पूजा केल्या जातात. मिरवणुकीसाठी कोणत्याही देवतांना बाहेरून नेले जात नाही. प्रत्येक वेळी नाडा उघडला की नियमवेदी (टाइमिंग फायर) असते.

• १०८ शिव मंदिरे
• केरळची मंदिरे
• त्रिशूर ग्रामीणमधील हिंदू मंदिरे