राजीव गांधी राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार

राजीव गांधी राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार
प्रयोजक	भारतीय मानक ब्यूरो
देश	भारत
संकेतस्थळ	http://www.bis.org.in/other/rgnqa_geninfo.htm

राजीव गांधी राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार हा भारतीय मानक ब्युरो द्वारे त्यांच्या कामगिरीमध्ये उत्कृष्टता दाखवणाऱ्या भारतीय संस्थांना दिला जाणारा राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार आहे. भारताचे माजी पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या नावावरून हे नाव देण्यात आले आहे आणि त्यांच्या मृत्यूनंतर १९९१ मध्ये त्याची सुरुवात झाली.^[१] ग्राहकांना दर्जेदार सेवा प्रदान करणे आणि भारताच्या गुणवत्ता चळवळीत महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या संस्थांना विशेष मान्यता देणे हा या पुरस्काराचा उद्देश आहे.^[२]

हा पुरस्कार आर्थिक वर्षानुसार (एप्रिल ते मार्च) दरवर्षी दिला जातो आणि तो जगभरातील इतर राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कारांसारखाच असतो जसे की युनायटेड स्टेट्सचा माल्कम बाल्ड्रिज राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार, युरोपियन युनियनचा युरोपियन गुणवत्ता पुरस्कार आणि जपानचा डेमिंग पुरस्कार.^[२]

हा पुरस्कार पाच मोठ्या श्रेणींमध्ये संस्थांना दिला जातो: मोठ्या प्रमाणात उत्पादन, लघु उत्पादन, मोठ्या प्रमाणात सेवा क्षेत्र, लघु सेवा क्षेत्र आणि सर्वोत्कृष्ट. शिवाय, जैवतंत्रज्ञान, रसायने, इलेक्ट्रॉनिक्स, अन्न आणि औषधे, धातूविज्ञान, वस्त्र, दागिने, शिक्षण, वित्त, आरोग्यसेवा आणि माहिती तंत्रज्ञान यासह परंतु इतकेच मर्यादित नसलेल्या विविध क्षेत्रात उत्कृष्टता दर्शविणाऱ्या संस्थांसाठी यात एकूण १४ प्रशंसा प्रमाणपत्रे आहेत.^[२][३]

प्रमाणपत्र आणि पुरस्कारांव्यतिरिक्त, सर्वोत्कृष्ट सर्वांच्या विजेत्याला ५,००,००० (US$११,१००) चे आर्थिक पारितोषिक मिळते, तर इतर चार पुरस्कारांमध्ये २,००,००० (US$४,४४०) चे रोख पारितोषिक असते. प्रशंसा प्रमाणपत्रामध्ये १,००,००० (US$२,२२०) चे आर्थिक प्रोत्साहन आहे.^[२]

• राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कारांची यादी
• एकूण गुणवत्ता व्यवस्थापन

• अधिकृत संकेतस्थळ