युगवाणी

युगवाणी नावाची अनेक नियतकालिके भारतातून प्रकाशित होतात. मार्च १९४५मध्ये डॉ. य.खु. देशपांडे यांच्या अध्यक्षतेखाली आकोट येथे झालेल्या विदर्भ साहित्य संघाच्या अधिवेशनात संघाचे मुखपत्र असावे असा ठराव मांडण्यात आला. त्या काळात वऱ्हाड-मध्य प्रांतात वाङ्‌मय विषयास वाहिलेले एकही मराठी नियतकालिक नव्हते. ही उणीव दूर करण्यासाठीच 'युगवाणी' या नावाचे साहित्य विषयाला वाहिलेले एक त्रैमासिक १ जानेवारी १९४६पासून नागपूरहून प्रकाशित होऊ लागले. संपादनाची धुरा कवी वामन नारायण देशपांडे यांच्याकडे सोपविण्यात आली होती..

मराठी भाषा व मराठी साहित्य यांची अभिवृद्धी करण्याचे धोरण 'युगवाणी’ने स्वीकारले. त्यानुसार ’युगवाणी’ची दृष्टी सर्वसमावेशक राहिली. प्रांतभेदातीत लेखन हे 'युगवाणी'चे वैशिष्ट्य आहे.

श्री. वा.ना. देशपांडे हे पहिले संपादक. त्यानंतर श्री.ना. बनहट्टी, पुरुषोत्तम दिवाकर ढवळे, पु.य. देशपांडे, दि.ब. पंडित, वा.कृ. चोरघडे, पां.कृ, सावळापूरकर, प्रा. या.मु. पाठक, प्रा. श्री.मा. कुळकर्णी, श्री. मा.नी. गलगलीकर, डॉ. मधुकर आष्टीकर, प्रा. प्रभाकर ऊर्ध्वरेषे, डॉ. वि.बा. प्रमुदेसाई, शंकर बाळाजी शास्त्री, डॉ. वसंत कृष्ण वऱ्हाडपांडे, शरद कोलारकर, प्रा. माणिक गोडघाटे 'ग्रेस'(१९७१-७४), प्रकाश देशपांडे, डॉ. आशा सावदेकर (पहिल्या महिला संपादक), वामन तेलंग, डॉ. श्रीपाद भालचंद्र जोशी, डॉ. सुलभा हेर्लेकर, प्रा. नारायण कुळकर्णी कवठेकर आदी संपादक झाले. सध्या (२०१३ साली) प्रा. अजय देशपांडे हे मुख्य संपादक आहेत.

कवी प्रफुल्ल शिलेदार, प्रा.डॉ. दिलीप अलोणे हेही कधी काळी ’युगवाणी’चे सहसंपादक होते.

युगवाणी नावाचे एक हिंदी-इंग्रजी साप्ताहिक १९४७ सालापासून डेहराडूनहून प्रसिद्ध होत आले आहे. हे साप्ताहिक हिमालयाशी संबंध असलेल्या लोकांचे प्रतिनिधित्व करते. या साप्ताहिकात उत्तराखंड आणि जवळपासच्या राज्यांतील पर्यावरणवाद्यांचे लेख वाचायला मिळतात. त्या ‘युगवाणी’चा या ‘युगवाणी’शी संबंध नाही.

हिंदी कवी सुमित्रानंद पंत यांचा ’युगवाणी’हा १९३९साली प्रसिद्ध झालेला (पाचवा) कवितासंग्रह आहे.