मोरकंठी लिटकुरी

मोरकंठी लिटकुरी, नीलांग

शास्त्रीय नाव	Eumyias thalassina (Swainson)
कुळ	जल्पकाद्य (Muscicapidae)
अन्य भाषांतील नावे
इंग्लिश	Verditer Flycatcher
संस्कृत	मयूरग्रीव शलभाश
हिंदी	मोरगला पतेना

मोरकंठी लिटकुरी हा साधारण १५ सें. मी. आकाराचा पक्षी आहे. नर गडद हिरवट-निळ्या रंगाचा असतो आणि त्याची चोच व डोळ्यामधील भाग काळा असतो तर मादी आणि अर्धविकसीत नर थोड्या फिकट रंगाचे त्यावर राखाडी झाक असलेले असतात. हवेत उडत असणारे कीटक पकडण्यात पटाईत असल्यामुळे या वर्गातील पक्ष्यांना इंग्रजीत Flycatcher तर चंचल स्वभावामुळे मराठीत नाचरे पक्षी असे म्हणतात.

मोरकंठी लिटकुरी राजस्थानचा शुष्क प्रदेश सोडून हिमालयाच्या १ ते ३ हजार मी. उंचीपर्यंतच्या प्रदेशासह उर्वरीत भारतभर सर्वत्र आढळतो तसेच पाकिस्तान, बांगलादेश, म्यानमार या देशांमध्येही याचे वास्तव्य आहे.

हा पक्षी मध्यम उंचीच्या झाडांपासून ते जमिनीपर्यंत सर्वत्र कीटक शोधत, जोडीने किंवा इतर नाचऱ्या (नर्तक) पक्ष्यांसोबत फिरतो.

साधारणपणे एप्रिल ते जुलै हा या पक्ष्यांचा प्रजनन काळ आहे. यांचे घरटे झाडांच्या उघड्या पडलेल्या मूळांमध्ये, घरांच्या भिंतीतील छिद्रात वगैरे तयार केले जाते. मादी एकावेळी ३ ते ४ फिकट गुलाबी रंगाची अंडी देते. अंडी उबविण्यापासून पिलांच्या संगोपनाची सर्व कामे मोरकंठी लिटकुरी नर-मादी मिळून करतात.

• 
  पूर्ण वाढ झालेला नर
• 
  पूर्ण वाढ होण्याआधीची स्थिती
• 
  उन्हाळ्यात हिमालयात दिसून येणारा पक्षी