भृगु ऋषी

भृगु ऋषी
सप्तर्षी - इत्यादींची अधिपती देवता
मराठी	भृगु ऋषी
संस्कृत	महर्षेः भृगोः
वडील	ब्रह्मदेव
पत्नी	ख्याती, काव्यमाता आणि पुलोमा
अपत्ये	धाता, विधाता आणि भार्गवी (ख्यातीकडून) शुक्र (काव्यमाता कडून) च्यवन (पुलोमा पासून)

भृगु ऋषी भृगु (संस्कृत: भृगु, IAST: Bhṛgu) हे हिंदू धर्मातील एक ऋषी होते. ते सात महान ऋषी, सप्तर्षी, ब्रह्मदेवाने निर्माण केलेल्या अनेक प्रजापतींपैकी एक होते. भविष्यसूचक ज्योतिषशास्त्राचा पहिला संकलक, आणि भृगु संहितेचा लेखक, ज्योतिषशास्त्रीय (ज्योतिष) क्लासिक, भृगु हा ब्रह्मदेवाचा मानसपुत्र ("मनाने जन्मलेला मुलगा") मानला जातो. भार्गव नावाचे विशेषण रूप हे वंशज आणि भृगुच्या शाळेचा संदर्भ देण्यासाठी वापरले जाते. मनुस्मृतीनुसार, भृगु हे मानवतेचे पूर्वज मनूच्या काळात देशबांधव होते आणि ते राहत होते.^[१] मनुसोबत, भृगुने मनुस्मृतीसाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले होते, जी ब्रह्मावर्त राज्यातील संतांच्या मंडळीला प्रवचनातून स्थापन करण्यात आली होती, या भागात मोठ्या प्रलयानंतर.^[२]स्कंद पुराणानुसार, भृगु आपला मुलगा च्यवन याला धोसी टेकडीवर सोडून गुजरातमधील नर्मदा नदीच्या काठावर असलेल्या भृगुकच्चा, आधुनिक भरुच येथे स्थलांतरित झाला.

भागवत पुराणानुसार, त्यांचा विवाह प्रजापती कर्दमाच्या नऊ मुलींपैकी एक असलेल्या ख्यातीशी झाला होता. भार्गवी म्हणून ती लक्ष्मीची आई होती. काव्यमाताबरोबर त्यांचा आणखी एक मुलगा होता, जो स्वतः भृगुपेक्षा अधिक ओळखला जातो - शुक्र, विद्वान ऋषी आणि असुरांचे गुरु. लोकनायक मृकंदाप्रमाणेच च्यवन ऋषी देखील पुलोमासोबत त्याचा मुलगा असल्याचे म्हणले जाते.^[३] [महा:१.५] त्यांच्या वंशजांपैकी एक ऋषी जमदग्नी होते, जे परशुराम ऋषींचे वडील होते, त्यांना विष्णूचा अवतार मानले जात होते.^[४]

हे सप्त ऋषी पैकी आद्य ऋषी होते. आणि ते ब्रम्हाचे मानस पुत्र सुद्धा होते .

1. ^ J.B.C. (1958-06). "India: A Reference Annual, 1957. Compiled by the Research and Reference Division, Ministry of Information and Broadcasting, Government or India. (New Delhi: Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting. 1957. Pp. 664. $2.00.)". American Political Science Review. 52 (2): 574–575. doi:10.1017/s000305540029758x. ISSN 0003-0554. |date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
2. ^ Ghose, Bimal; Kar, Amal; Husain, Zahid (1979-11). "The Lost Courses of the Saraswati River in the Great Indian Desert: New Evidence from Landsat Imagery". The Geographical Journal. 145 (3): 446. doi:10.2307/633213. ISSN 0016-7398. |date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
3. ^ Dell, David; Dimmitt, Cornelia; van Buitenen, J. A. B. (1981-04). "Classical Hindu Mythology: A Reader in the Sanskrit Puranas". Philosophy East and West. 31 (2): 240. doi:10.2307/1399144. ISSN 0031-8221. |date= मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)
4. ^ "Bhrigu". Wikipedia (इंग्रजी भाषेत). 2024-03-11.