बौद्ध धर्माचा कालानुक्रम

बौद्ध धर्म
त्रिरत्न बुद्ध धम्म संघ
इतिहास कालानुक्रम संगीती रूपरेषा
संकल्पना व शिकवण धम्म चार आर्यसत्य खंध (स्कंध) अनिच्च (अनित्य) दुःख अष्टांगिक मार्ग अनत्ता (अनात्मन) पटिच्चसमुप्पाद (प्रतीत्यसमुत्पाद) मध्यम मार्ग सुञ्ञता (शून्यता) कर्म पुनर्जन्म संसार विश्वउत्पत्तिशास्त्र
बौद्ध साहित्य बुद्धवचन त्रिपिटक महायान सूत्र पाली त्रिपिटक तिबेटी त्रिपिटक चिनी त्रिपिटक भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
आचरण त्रिरत्न बावीस प्रतिज्ञा मुक्तीसाठी बौद्ध मार्ग शील पारमिता चिंतन तात्विक कारण स्मृती प्रज्ञा करूणा बोधिपक्खीया धम्म विहारवाद सामान्य लोक
निर्वाण चार अवस्था अर्हत बुद्धत्व बोधिसत्व
संप्रदाय थेरवाद महायान हीनयान चिनी वज्रयान तिबेटी नवयान
देशनिहाय बौद्ध धर्म भारत महाराष्ट्र चीन थायलंड जपान म्यानमार श्रीलंका लाओस कंबोडिया कोरियन तैवान तिबेट भूतान मंगोलिया सिंगापूर व्हियेतनाम मलेशिया रशिया नेपाळ

बौद्ध धर्माचा कालानुक्रम, हा गौतम बुद्धांच्या जन्मापासून ते आजपर्यंत बौद्ध धर्माच्या विकासाचे वर्णन आहे.

गौतम बुद्धांचा जन्म आणि मृत्यूचा काळ अनिश्चित आहे. २० व्या शतकाच्या सुरुवातीस बहुतेक इतिहासकारांनी त्यांचा जीवनकाळ सुमारे इ.स.पू. ५६३ ते इ.स.पू. ४८३ असल्याचे सांगितले होते. अलीकडील काही वर्षांमध्ये त्यांचा मृत्यु इ.स.पू. ४११ ते ४०० दरम्यानच्या सांगण्यात आले. परंतु इ.स १९८८ मध्ये या विषयी झालेल्या एका चर्चासत्रात त्यांचा मृत्यु इ.स.पू. ४०० च्या २० वर्षांच्या आसपास असण्यावर बहुतेकांचे बहुमत दिसले. तथापि, हा वैकल्पिक घटनाक्रम सर्व इतिहासकारांनी स्वीकारलेला नाही.

• इ.स.पू. ५६३ :^[१] सिद्धार्थ गौतमाचा लुंबिनीमध्ये जन्म.
• इ.स.पू. ५३४ :^[१] राजकुमार सिद्धार्थ आपल्या सहकाऱ्यांसोबत राजमहलातून बाहेर निघाले.
• इ.स.पू. ५२८ :^[१] बोधगयामध्ये एका पिंपळाच्या वृक्षाखाली सिद्धार्थ गौतमाला ज्ञानाची (बुद्धत्व/संबोधी) प्राप्ती; ‘बुद्ध’ म्हणून ओळखले जाऊ लागले. वाराणसीजवळील सारनाथ येथे प्रथम उपदेश
• इ.स.पू. ४८३:^[१] कुशीनगरमध्ये बुद्धांचे परिनिर्वाण
• इ.स.पू. ४८३: प्रथम बौद्ध संगीती (राजगृह मध्ये)
• इ.स.पू. ३८३: द्वितीय बौद्ध संगीती (वैशाली मध्ये)
• इ.स.पू. २५०: तृतीय बौद्ध संगीती (पाटलीपुत्र येथे सम्राट अशोक द्वारा आयोजित)
• इ.स.पू. २५०: अशोकांनी चीन, आग्नेय आशिया व इतर स्थानांवर धर्मप्रचारक पाठवले कारण लोकांमध्ये बुद्धांचा संदेश प्रसारित होईल.
• इ.स.पू. २२०: अशोकांचे पुत्र महेंद्र यांनी सिंहल बेटामध्ये (श्रीलंका) थेरवाद बौद्ध संप्रदायाची स्थापना केली.
• इ.स.पू. १५०: नागसेन या विद्वानांकडून संवादान पराभूत होऊन भारतीय-ग्रीक सम्राट मिलिंद (मिनॅंडर पहिला) यांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला.
• इ.स.पू. १५०: सिंहली इतिहानुसार, राजा वट्टगामिणीच्या राज्यकाळात त्रिपिटकाची रचना करण्यात झाली (इ.स.पू. २९ -- इ.स.पू. १७ पर्यंत)