बिनाका गीतमाला
बिनाका गीतमाला हा हिंदी चित्रपटातील टॉप फिल्मी गाण्यांचा एक साप्ताहिक काउंटडाउन शो होता. हा एक प्रदीर्घ काळ चाललेला लोकप्रिय कार्यक्रम होता ज्याचे लाखो श्रोते होते. बिनाका गीतमाला १९५२ ते १९८८ पर्यंत रेडिओ सिलोनवर प्रसारित करण्यात आला आणि नंतर १९८९ मध्ये ऑल इंडिया रेडिओ नेटवर्कच्या विविध भारती सेवेमध्ये स्थलांतरित झाली जिथे त्याचे प्रसारण १९९४ पर्यंत चालले होते. हा भारतीय चित्रपट गाण्यांचा पहिला रेडिओ काउंटडाउन शो होता, [१] आणि तो भारतातील सर्वात लोकप्रिय रेडिओ कार्यक्रम म्हणून ओळखला जातो.[२]
या कार्यक्रमाचे हे नाव त्याचे प्रायोजकत्व असलेल्या बिनाका टूथ पेस्ट च्या कंपनी वरून पडले होते. [३] [४] बिनाका गीतमाला, आणि त्याचे नंतरचे नामांतर सिबाका - सिबाका संगीतमाला, सिबाका गीतमाला, आणि कोलगेट सिबाका संगीतमाला - १९५४ ते १९९४ पर्यंत रेडिओ सिलोनवर आणि नंतर विविध भारतीवर चालले. ते १९५४ ते १९९३ पर्यंत वार्षिक वर्ष-अखेरीच्या याद्या देखील प्रसारित करतात.
गायकांची सर्वाधिक गाणी
| गायक | गाण्यांची संख्या | वर्षे |
|---|---|---|
| लता मंगेशकर | 19 | १९५३, १९५७, १९६३, १९६७, १९६८, १९६९, १९७०, १९७५, १९७६, १९७७, १९८०, १९८२, १९८३, १९८५, १९८६, १९९०, १९०, १९५ |
| मोहम्मद रफी | 8 | 1956, 1957, 1960, 1961, 1962, 1963, 1966, 1980 |
| किशोर कुमार | 6 | 1959, 1971, 1974, 1979, 1982, 1983 |
| मुकेश | 6 | 1955, 1964, 1965, 1967, 1975, 1976 |
| अलका याज्ञिक | ५ | 1981, 1991, 1993, 1996, 1999 |
| उदित नारायण | 4 | 1988, 1996, 1999, 2000 |
| आशा भोसले | 3 | 1959, 1971, 1972 |
अमीन सयानी आणि रेडिओ सिलोन
या कार्यक्रमाचे संपूर्ण संचालन अमीन सयानी यांनी केले होते. ९,००,००० ते २०,००,००० पर्यंत अंदाजे श्रोत्यांची संख्या असलेला हा कार्यक्रम, भारतात खूप लोकप्रिय होता. यामुळे रेडिओ सिलोनची लोकप्रियता मोठ्या प्रमाणात वाढली, ज्यामुळे ते भारतीय उपखंडातील रेडिओवरील लोकप्रिय चित्रपट संगीताचे प्राथमिक स्रोत बनले. [५] १९९८ नंतर, हा कार्यक्रम विधान भारतीवर प्रसारित झाला आणि सोमवारी रात्री अर्धा तास चालू होता. [६]
लोकप्रियता पडताळणी पद्धत
इस १९५२ मध्ये सुरू झाल्यावर, सुरुवातीला कार्यक्रमात गाण्यांना क्रमांक दिले नाही, तर सात समकालीन गाणी कोणत्याही विशिष्ट क्रमाने वाजवली जात असत. नंतर कालांतराने या कार्यक्रमात सर्वाधिक लोकप्रिय हिंदी चित्रपट गाण्यांची क्रमवारी सुरू झाली. सुरुवातीला भारतात विकल्या गेलेल्या रेकॉर्डची संख्या आणि श्रोत्यांची मते यांच्या संयोगाने गाण्यांची क्रमवारी लावली गेली. [७] विक्रमी विक्री, रेकॉर्ड स्टोअर मालकांचे निर्णय आणि 'श्रोता संघ' किंवा 'श्रोता क्लब' मधील लोकप्रियता यावरून लोकप्रियता मोजली गेली. दर आठवड्याला श्रोता संघ त्यांच्या लोकप्रिय गाण्यांची यादी रेडिओ स्टेशनला पाठवत असत. क्लबची स्थापना केली गेली कारण स्टोअरमध्ये रेकॉर्ड विकले जाणे शक्य होते आणि अधिक खरेदी करण्यात रस असला तरी, विक्रमी विक्रीमध्ये स्वारस्य दिसून येणार नाही.
वर्षभरातील गाण्यांनी मिळवलेल्या गुणांच्या आधारे वर्षअखेरीच्या याद्या संकलित केल्या गेल्या. १९६६ आणि १९७० च्या दरम्यान काही वेळा साप्ताहिक प्रक्षेपणावर कोणतेही गुण नसायचे, परंतु वर्षाच्या शेवटीचा कार्यक्रम पॉइंट सिस्टमवर आधारित झाला. [८]
प्रति वर्ष शीर्ष गाण्यांच्या याद्या
 | ह्या लेखाचा/विभागाचा इंग्रजी किंवा अमराठी भाषेतून मराठी भाषेत भाषांतर करावयाचे बाकी आहे. अनुवाद करण्यास आपलाही सहयोग हवा आहे. ऑनलाईन शब्दकोश आणि इतर सहाय्या करिता भाषांतर प्रकल्पास भेट द्या. |
| वर्ष | गाणे | चित्रपट | संगीतकार | गीतकार | गायक |
|---|---|---|---|---|---|
| १९५३ | ये जिंदगी उसी की है | अनारकली | रामचंद्र चितळकर | राजिंदर किशन | लता मंगेशकर |
| १९५४ | जाये तो जाये कहा | टॅक्सी ड्रायव्हर | सचिनदेव बर्मन | साहिर लुधियानवी | तलत मेहमूद[९] |
| १९५५ | मेरा जुता है जापानी | श्री ४२० | शंकर-जयकिशन | शैलेंद्र | मुकेश |
| १९५६ | ऐ दिल है मुश्कील जिना यहा | सी.आय.डी. | ओंकार प्रसाद नय्यर | मजरूह सुलतानपुरी | मोहम्मद रफी, गीता दत्त |
| १९५७ | जरा सामने तो आओ छलिये | जनम जनन के फेरे | एस एन त्रिपाठी | भारत व्यास | लता मंगेशकर, मोहम्मद रफी |
| 1958 | Hai Apna Dil Toh Awara | Solva Saal | S. D. Burman | Majrooh Sultanpuri | Hemant Kumar |
| 1959 | Haal Kaisa Hai Janaab Ka | Chalti Ka Naam Gaadi | S. D. Burman | Majrooh Sultanpuri | Kishore Kumar, Asha Bhosle |
| 1960 | Zindagi Bhar Nai Bhoolegi Wo Barsaat Ki Raat | Barsaat Ki Raat | Roshan | Sahir Ludhianvi | Mohammed Rafi[१०] |
| 1961 | Teri Pyaari Pyaari Surat Ko | Sasural | Shankar Jaikishan | Hasrat Jaipuri | Mohammed Rafi |
| 1962 | Ehsaan Tera Hoga Mujh Par | Junglee | Shankar Jaikishan | Hasrat Jaipuri | Mohammed Rafi [११] |
| 1963 | Jo Wada Kiya Woh Nibhana | Taj Mahal | Roshan | Sahir Ludhianvi | Lata Mangeshkar, Mohammed Rafi |
| 1964 | Mere Man ki Ganga aur tere man ki Jamuna ka | Sangam | Shankar Jaikishan | Shailendra | Mukesh, Vyjayanthimala |
| 1965 | Jis dil mein basa tha pyaar tera | Saheli | Kalyanji Anandji | Indeevar | Mukesh[१२] |
| 1966 | Baharon phool barsao mera mehboob aaya hai | Suraj | Shankar Jaikishan | Hasrat Jaipuri | Mohammed Rafi |
| 1967 | Saawan ka mahina pawan kare sor | Milan | Laxmikant–Pyarelal | Anand Bakshi | Lata Mangeshkar, Mukesh |
| 1968 | Dil wil pyar vyar main kya jaanu re | Shagird | Laxmikant-Pyarelal | Majrooh Sultanpuri | Lata Mangeshkar |
| 1969 | Kaise rahoon chup ki meine pee hi kya hai | Inteqam | Laxmikant-Pyarelal | Rajendra Krishna | Lata Mangeshkar |
| 1970 | Bindiya chamkegi choodi khankegi | Do Raaste | Laxmikant-Pyarelal | Anand Bakshi | Lata Mangeshkar |
| 1971 | Zindagi ek safar hai suhana | Andaz | Shankar Jaikishan | Hasrat Jaipuri | Kishore Kumar, Asha Bhosle |
| 1972 | Dum Maro Dum | Hare Raama Hare Krishna | R. D. Burman | Anand Bakshi | Asha Bhosle, Usha Iyer |
| 1973 | Yaari hai imaan mera yaar meri zindagi | Zanjeer | Kalyanji Anandji | Gulshan Bawra | Manna Dey |
| 1974 | Mera jeewan koraa kaagaz koraa hi rah gaya | Kora Kagaz | Kalyanji Anandji | M. G. Hashmat | Kishore Kumar |
| 1975 | Baaki kuchh bacha to mahangaai maar gayee | Roti Kapada Aur Makaan | Laxmikant-Pyarelal | Varma Malik | Lata Mangeshkar, Mukesh, Jaani Babu Qawwal, Narendra |
| 1976 | Kabhi kabhi mere dil mein khayaal aataa hai | Kabhi Kabhi | Khayyam | Sahir Ludhianvi | Lata Mangeshkar, Mukesh [१३] |
| 1977 | Husn haazir hai mohabbat ki sazaa paane ko | Lailaa Majnu | Madan Mohan | Sahir Ludhianvi | Lata Mangeshkar |
| 1978 | Ankhiyon ke jharokhon se, mainen dekha jo | Ankhiyon Ke Jharokhon Se | Ravindra Jain | Ravindra Jain | Hemlata |
| 1979 | O Saathi Re | Muqaddar Ka Sikandar | Kalyanji Anandji | Anjaan | Kishore Kumar |
| 1980 | Dafli Wale Dafli Baja | Sargam | Laxmikant-Pyarelal | Anand Bakshi | Lata Mangeshkar, Mohammed Rafi |
| 1981 | Mere Angane Mein | Laawaris | Kalyanji Anandji | Anjaan | Amitabh Bachchan, Alka Yagnik |
| 1982 | Angrezi Mein Kehte Hain | Khud-Daar | Rajesh Roshan | Majrooh Sultanpuri | Lata Mangeshkar, Kishore Kumar |
| 1983 | Shayad Meri Shaadi | Souten | Usha Khanna | Saawan Kumar | Lata Mangeshkar, Kishore Kumar |
| 1984 | Tu Mera Hero Hai | Hero | Laxmikant-Pyarelal | Anand Bakshi | Anuradha Paudwal, Manhar Udhas |
| 1985 | Sun Sahiba Sun | Ram Teri Ganga Maili | Ravindra Jain | Ravindra Jain | Lata Mangeshkar |
| 1986 | Yashoda Ka Nandlala | Sanjog | Laxmikant-Pyarelal | Anjaan | Lata Mangeshkar |
| 1987 | Chitthi Aayi Hai | Naam | Laxmikant-Pyarelal | Anand Bakshi | Pankaj Udhas |
| 1988 | Papa Kehte Hain | Qayamat Se Qayamat Tak | Anand–Milind | Majrooh Sultanpuri | Udit Narayan |
| 1989 | My Name Is Lakhan | Ram Lakhan | Laxmikant-Pyarelal | Anand Bakshi | Mohammed Aziz |
| 1990 | Gori Hai Kalaiyaan | Aaj Ka Arjun | Bappi Lahiri | Anjaan | Lata Mangeshkar, Shabbir Kumar |
| 1991 | Dekha Hai Pehli Baar | Saajan | Nadeem-Shravan | Sameer | Alka Yagnik, S P Balasubramaniam |
| 1992 | Maine Pyar Tumhi Se | Phool Aur Kaante | Nadeem-Shravan | Sameer | Kumar Sanu, Anuradha Paudwal |
| 1993 | Choli Ke Peechhe | Khalnayak | Laxmikant-Pyarelal | Anand Bakshi | Alka Yagnik, Ila Arun |
| 1994 | Didi tera dewar | Hum Apke Hain Kon | Raamlaxman | Dev Kohli | Lata Mangeshkar, S P Balasubramaniam |
| 1995 | Tujhe dekha tau ye jana sanam | Dilwale Dulhaniya Lejainge | Jatin–Lalit | Anand Bakshi | Lata Mangeshkar, Kumar Sanu |
| 1996 | Pardesi Jana nahin | Raja Hindustani | Nadeem-Shravan | Sameer | Alka Yagnik, Udit Narayan |
| 1997 | Sandese Aatay Hain | Border | Anu Malik | Javed Akhtar | Sonu Nigam, Roop Kumar Rathod |
| 1998 | Chaiya Chaiya | Dil Se | AR Rahman | Gulzar | Sukhwinder Singh, Sapna Awasthi |
| 1999 | Taal Se Taal | Taal | AR Rahman | Anand Bakshi | Udit Narayan, Alka Yagnik |
| 2000 | Humko Hame Sey Churra Lo | Mohabbatein | Jatin–Lalit | Anand Bakshi | Lata Mangeshkar, Udit Narayan |
रौप्य महोत्सवी आणि एलपी रेकॉर्ड
१३ डिसेंबर १९७७ रोजी बिनाका गीतमालाने बॉम्बे येथे आयोजित एका सामाजिक मेळाव्यात आपला २५ वर्षांचा वर्धापन दिन साजरा केला. अनेक सुप्रसिद्ध संगीतकार, कवी आणि गायक या कार्यक्रमाला उपस्थित होते.
१९५३ ते १९७७ मधील शीर्ष गाणी दोन रेकॉर्ड व्हॉल्यूम सेटमध्ये संकलित आणि रिलीज करण्यात आली. खंड १ मध्ये १९५३ ते १९६४ पर्यंतची गाणी आहेत; खंड २ मध्ये १९६५ ते १९७७ पर्यंतची गाणी आहेत. व्हॉल्यूम सेटवरील गाण्यांमध्ये, अमीन सयानीचे निवेदन आहे.
हे सुद्धा पहा
- आमिन सयानी
- बॉलिवूड गाणी
- रेडिओ सिलोन
संदर्भ
- ^ Back on air with Geetmala. Bella Jaisinghani. The Financial Express (India), Sunday, 11 March 2001. Transcript available online at "Archived copy". 26 April 2006 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2006-07-29 रोजी पाहिले.CS1 maint: archived copy as title (link), accessed online on 29 July 2006
- ^ "Comeback for radio countdown show". The Music Magazine. October 2000. 2006-07-29 रोजी पाहिले.
- ^ Mitra, Ananda (1993). Television and popular culture in India: a study of the Mahabharat. Sage Publications. pp. 83. ISBN 0803991347.
- ^ "It's all in the name". The Hindu. 8 September 2002. 24 March 2004 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 13 March 2012 रोजी पाहिले.
- ^ Sambandan, V.S. (2006-01-01). "When Ceylon ruled the airwaves". The Hindu. 2006-03-03 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2006-07-29 रोजी पाहिले.
- ^ "Vividh Bharati | Prasar Bharati". prasarbharati.gov.in. 2021-09-06 रोजी पाहिले.
- ^ "Radio speak with Ameen Sayani". exchange4media.com Radio Channel. 22 August 2006 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2006-07-29 रोजी पाहिले.
- ^ Reliving the Geetmala lore. S.K. Screen, Friday, 22 September 2000, transcript available online at "Archived copy". 5 September 2005 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2006-07-31 रोजी पाहिले.CS1 maint: archived copy as title (link), accessed online on 29 July 2006
- ^ "Binaca Geetmala Annual List for Year 1954 - Lyrics and Video of Hindi Film Songs". HindiGeetMala. 2021-02-11 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-06-20 रोजी पाहिले.
- ^ "Binaca Geetmala Annual List for Year 1960 - Lyrics and Video of Hindi Film Songs". HindiGeetMala (इंग्रजी भाषेत). 2019-03-23 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-03-03 रोजी पाहिले.
- ^ "Binaca Geetmala Annual List for Year 1962 - Lyrics and Video of Hindi Film Songs". HindiGeetMala (इंग्रजी भाषेत). 2019-03-23 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-03-03 रोजी पाहिले.
- ^ "Binaca Geetmala Annual List for Year 1965 - Lyrics and Video of Hindi Film Songs". HindiGeetMala (इंग्रजी भाषेत). 2019-03-23 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-03-03 रोजी पाहिले.
- ^ "Binaca Geetmala Annual List for Year 1976 - Lyrics and Video of Hindi Film Songs". HindiGeetMala (इंग्रजी भाषेत). 2019-03-23 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2019-03-03 रोजी पाहिले.