पुस्तक स्कॅनिंग

पुस्तक स्कॅनिंग (किंवा मासिक स्कॅनिंग) म्हणजे भौतिक पुस्तके आणि मासिके एक डिजिटल स्कॅनर वापरून डिजिटल प्रतिमा जशीच्या तशी काढणे. ही इलेक्ट्रॉनिक मजकूर किंवा इलेक्ट्रॉनिक पुस्तके (ई-पुस्तके) रूपांतरित करण्याची प्रक्रिया आहे.

डिजिटल पुस्तके सहजपणे वितरित, पुनर्प्रकाशित आणि स्क्रीनवर वाचता येऊ शकतात. सामान्य फाईल स्वरूपन डीजेव्हीयू, पोर्टेबल डॉक्युमेंट फॉर्मेट (पीडीएफ) आणि टॅग केलेली इमेज फाइल फॉरमॅट (टीआयएफएफ) आहे. कच्च्या प्रतिमा ऑप्टिकल कॅरेक्टर रेकग्निशन (ओसीआर) रूपांतरित करण्यासाठी पुस्तक पृष्ठे डिजिटल मजकूर स्वरूपात जसे की एएससीआयआय किंवा इतर तत्सम स्वरूपात रूपांतरित करण्यासाठी वापरली जातात. जी फाईलचा आकार कमी करते आणि अन्य अनुप्रयोगांद्वारे मजकूर पुन्हा स्वरुपण, शोधले किंवा त्यावर प्रक्रिया करण्यास परवानगी देते.

प्रतिमा स्कॅनर व्यक्तिचलित किंवा स्वयंचलित असू शकतात. सामान्य व्यावसायिक प्रतिमा स्कॅनरमध्ये, हे पुस्तक एका सपाट काचेच्या प्लेट (किंवा प्लेट) वर ठेवले आहे, आणि काचेच्या खाली असलेल्या पुस्तकापर्यंत एक प्रकाश आणि ऑप्टिकल ॲरे ओलांडले जातात. मॅन्युअल बुक स्कॅनरमध्ये, काचेचा प्लेट स्कॅनरच्या काठावर पसरलेला असतो, ज्यामुळे पुस्तकचे स्पाइन ओळीने सोपे होते. इतर पुस्तके स्कॅनर्स पुस्तकाच्या समोर एक व्ही-आकाराच्या फ्रेममध्ये ठेवतात आणि वरील पैकी पृष्ठे छायाचित्र करतात. पृष्ठे हाताने किंवा स्वयंचलित पेपर परिवहन डिव्हाइसेसद्वारे चालू केली जाऊ शकतात. हे पृष्ठभ्रष्ट करण्यासाठी ग्लास किंवा प्लॅस्टिक शीट्स सामान्यतः पृष्ठावर दाबली जातात.

स्कॅनिंग केल्यानंतर, आज्ञावली ती प्रतिमा जोडून, ती क्रॉप करून, त्यास चित्र-संपादित करून आणि मजकूर आणि अंतिम ई-पुस्तक स्वरूपात रूपांतरित करून दस्तऐवज प्रतिमेचे समायोजन करते. मानवी पुरावेरीस सामान्यतः त्रुटींसाठी उत्पादन तपासना केली जाते. डिजिटल टच आउटपुटमध्ये रूपांतरणासाठी ११८ बिंदू / सेंटीमीटर (३०० डीपीआय) स्कॅन करणे पुरेसे आहे, परंतु दुर्मिळ, विस्तृत किंवा सचित्र पुस्तके असलेल्या अभिलेखीय पुनरुत्पादनासाठी जास्त रिझोल्यूशन वापरले जाते. हजारो पृष्ठे सक्षम करण्यास हाय-एंड स्कॅनर्स प्रति तासासाठी हजारो डॉलरचा खर्च येतो, परंतु स्वतःच करावयाची, १२०० पझल्स प्रती तास सक्षम असलेली पुस्तके स्कॅनर $ ३०० साठी बांधली गेली आहेत.^[१]

व्यावसायिक पुस्तक स्कॅनर सामान्य स्कॅनरसारखे नसतात.ह्या पुस्तक स्कॅनर मध्ये सहसा उच्च गुणवत्तेचा डिजिटल कॅमेरा असतो.स्कॅनरच्या दोन्ही बाजूस उच्च गुणवत्तेचा डिजिटल कॅमेरा असतो.वरच्या बाजूने प्रकाश स्रोत पडत असते.तसेच स्कॅनरमध्ये पुस्तक ठेवल्यावर एखाद्या व्यक्तीला किंवा मशीनला पुस्तकाचे पान सुलभपणे बदलता येईल. या उद्देशाने फ्रेम स्थापित केले गेले आहे.काही आकृतीमध्ये व्ही-आकाराचे पुस्तक ठेवण्याचे स्टँड समाविष्ट असतात.जे पुस्तकाच्या मध्य भागासाठी समर्थन प्रदान करतात आणि आपोआप केंद्र पुस्तक स्थिती तयार करतात.

या प्रकारच्या स्कॅनरचा फायदा हा आहे की उभ्या स्कॅनरच्या उत्पादकतेच्या तुलनेत तो खूप वेगवान आहे.

जसे की काही प्रकल्प -प्रोजेक्ट गुटेनबर्ग (अंदाजे १९७१),मिलियन बुक प्रोजेक्ट (अंदाजे २००१), गूगल बुक्स  (अंदाजे २००४ ),मुक्त सामग्री आघाडी(अंदाजे २००५ ) असे मोठ्या प्रमाणात पुस्तके स्कॅन करण्यात आली आहेत.

पुस्तकांचे संपूर्णपणे स्कॅन केले जावे हे यामागील मुख्य आव्हान आहे.२०१० मध्ये मानवी इतिहासात असलेल्या पुस्तकामध्ये दिसणाऱ्या शब्दांची संख्या अंदाजे १३० दशलक्ष इतकी होती.^[२] सार्वत्रिक ग्रंथालय म्हणून सार्वजनिकरित्या वापरण्यासाठी या सर्वांचे स्कॅन केले जाणे आवश्यक आहे आणि नंतर आंतरजालावर शोधण्यायोग्य केले पाहिजे.सध्या, पुस्तकाचे मोठ्या प्रमाणात सार्वजनिक करण्यासाठी मुख्य तीन मार्ग आहेत:आउटसोर्सिंग, व्यावसायिक पुस्तक स्कॅनर आणि रोबोटिक स्कॅनिंग सोल्यूशन्स यांचा वापर करून घरामध्ये/ कार्यालयामध्ये पुस्तके स्कॅन करणे.

आउटसोर्सिंगची माहिती म्हणून, बऱ्याचदा पुस्तके भारत किंवा चीनमध्ये कमी कमी किंमतच्या स्रोतांकडून स्कॅन केली जातात.वैकल्पिकरित्या,सुविधा, सुरक्षितता आणि तंत्रज्ञानाच्या सुधारणेमुळे बऱ्याच संस्था वेळेत वापरणारे उभा स्कॅनर किंवा डिजिटल कॅमेरा-आधारित स्कॅनिंग मशीन वापरतात. तसेच गूगल आणि इंटरनेट आर्काइव्हद्वारे नियुक्त केलेली ही एक पद्धत आहे.पारंपारिक पद्धतींमध्ये पुस्तकाचे मध्य भाग कापणे समाविष्ट आहे.यासह स्कॅनरमधील स्कॅन केलेली पाने स्वयंचलित पृष्ठ-फीडिंग क्षमतेसह पृष्ठे स्कॅन करणे.

एकदा पृष्ठ स्कॅन झाल्यानंतर, डेटा एकतर व्यक्तिचलितरित्या किंवा ओसीआर मार्गे प्रविष्ट केला जातो.ही पुस्तक स्कॅनिंग प्रकल्पाची आणखी एक मोठी पायरी.

कॉपीराइट समस्यांमुळे, बऱ्याच स्कॅन केलेली पुस्तके कॉपीराइट नसलेली असतात; तथापि, प्रकाशक विशेषतः प्रतिबंधित करत नाही तोपर्यंत कॉपीराइट अंतर्गत संरक्षित पुस्तके स्कॅन करण्यासाठी गूगल पुस्तक शोध ओळखला जातो.

कमी किंमतीत  पुस्तक स्कॅनिंगसाठी पुस्तक किंवा मासिका स्कॅन करण्याची  ही सर्वात कमी खर्चिक पद्धत म्हणजे पुस्तकबांधणी सोडणे.हे पुस्तक किंवा मासिकाचे  सैल कागदाच्या पानामध्ये रूपांतरित केले जाते. त्या नंतर त्या पानांचे मानक स्वयंचलित दस्तऐवज फीडर (एडीएफ) मध्ये भर घालणे सोपे जाऊ शकते.ही  पुस्तके स्वस्त आणि सामान्य स्कॅनिंग तंत्रज्ञानाचा वापर करून स्कॅन केले जाऊ शकते.अगदी जुन्या आणि असामान्य पुस्तकांसाठी हे एक इष्ट समाधानकारक नाही. परंतु पुस्तक आणि मासिक स्कॅनिंगसाठी हे उपयुक्त साधन आहे.पुस्तक महागड्या संग्राहकाची वस्तू नाही. आणि स्कॅन केलेल्या सामग्रीची पुनर्स्थापना करणे ही सोपे आहे. या प्रक्रियेस दोन तांत्रिक अडचणी आहेत, प्रथम कटिंगसह आणि दुसरी स्कॅनिंगसह.

1. ^ www.instructables.com https://www.instructables.com/id/DIY-High-Speed-Book-Scanner-from-Trash-and-Cheap-C/. 2020-05-19 रोजी पाहिले. Missing or empty |title= (सहाय्य)
2. ^ "You can count the number of books in the world on 25,972,976 hands". Official Google Blog (इंग्रजी भाषेत). 2020-05-19 रोजी पाहिले.