पवित्र आत्मा

यहुदी धर्मात, पवित्र आत्मा, ज्याला होली घोस्ट असेही म्हणतात, ही दैवी शक्ती, गुणवत्ता आणि विश्वावर किंवा त्याच्या प्राण्यांवर देवाचा प्रभाव आहे. निसेन ख्रिश्चन धर्मात त्रैक्यदेवत्वातील ३ रा व्यक्ती आहे. इस्लाममध्ये, पवित्र आत्मा दैवी क्रिया किंवा संवादाचा एजंट म्हणून कार्य करतो. बहाई श्रद्धेमध्ये पवित्र आत्मा हा देव आणि मनुष्य आणि "देवाची कृपा आणि त्याच्या प्रकटीकरणातून निघणारे तेजस्वी किरण" यांच्यातील मध्यस्थ म्हणून पाहिले जाते.^[१]

हिब्रू भाषेतील ruach ha-kodesh ( हिब्रू : רוח הקודש, "पवित्र आत्मा" देखील लिप्यंतरित ruacḥ ha-qodesh ) हिब्रू बायबल आणि यहुदी लिखाणांमध्ये YHWH (רוח יהוה)च्या आत्म्याचा संदर्भ देण्यासाठी वापरला जातो.^[२] हिब्रू संज्ञा ruacḥ qodshəka, " तुझा पवित्र आत्मा" (רוּחַ קָדְשְׁךָ), आणि ruacḥ qodshō, "त्याचा पवित्र आत्मा" आहे.

बहुसंख्य ख्रिश्चनांसाठी, पवित्र आत्मा (किंवा Holy Ghost, जुने इंग्रजी शब्द, gast, "spirit") ट्रिनिटीची तिसरी व्यक्ती आहे: पिता, पुत्र आणि पवित्र आत्मा म्हणून प्रकट झालेला "त्रिगुण देव"; प्रत्येक व्यक्ती देव आहे.न्यू टेस्टामेंट कॅननमधील दोन चिन्हे ख्रिश्चन प्रतिमाशास्त्रातील पवित्र आत्म्याशी संबंधित आहेत: पंख असलेला कबूतर आणि आगीची जीभ. पवित्र आत्म्याचे प्रत्येक चित्रण गॉस्पेल कथनातील वेगवेगळ्या खात्यांमधून उद्भवले; जॉर्डन नदीत येशूच्या बाप्तिस्म्याच्या वेळी पहिला होता जेथे पवित्र आत्मा कबूतराच्या रूपात उतरला असे म्हणले जाते कारण मत्तय,मार्क आणि ल्यूकमध्ये वर्णन केल्याप्रमाणे देव पित्याचा आवाज होता;दुसरी गोष्ट पेन्टेकॉस्टच्या दिवसापासून, वल्हांडणाच्या पन्नास दिवसांनंतर, जेथे पवित्र आत्म्याचा वंश प्रेषितांवर आणि येशू ख्रिस्ताच्या इतर अनुयायांवर आला, प्रेषितांच्या कृत्यांमध्ये वर्णन केल्याप्रमाणे, येशूने वचन दिल्याप्रमाणे अग्नीच्या जीभ म्हणून विदाई प्रवचन."देवाचा अनावरण केलेला एपिफेनी" असे म्हणतात, पवित्र आत्मा हा आहे जो येशूच्या अनुयायांना आध्यात्मिक भेटवस्तू देऊन सामर्थ्य देतो आणि सामर्थ्य जो येशू ख्रिस्ताची घोषणा करण्यास सक्षम करतो आणि विश्वासाची खात्री आणणारी शक्ती.

ख्रिस्ती ईशपरिज्ञानानुसार परमेश्वर हा त्रेक्यस्वरूप आहे. म्हणजे परमेश्वर एकच असून त्यात तीन व्यक्तींचा समावेश आहे. पिता, पुत्र, आणि पवित्र आत्मा या त्या तीन व्यक्ती आहेत. पवित्र आत्मा त्रैक्यातील तिसरी व्यक्ती असून जे वैभव पिता व पुत्र यांच्याठाई आहे तेच ईश्वरी वैभव त्याच्याठायी आहे.

येशूचा बाप्तिस्मा आणि पवित्र आत्मा

त्यावेळी येशू गालीलातील नासरेथहून जेथे योहान होता त्या ठिकाणी आला. यार्देन नदीत योहानाने येशूचा बाप्तिस्मा केला.  येशू पाण्यातून वर येत असता त्याने आकाश उघडलेले पाहिले. आणि पवित्र आत्मा त्याच्यावर कबुतरासारखा आला. (मार्क १:९-१०)

^[३]

पवित्र आत्मा ( अरबी : روح القدس रुह अल-कुदुस, "पवित्रतेचा आत्मा")चा उल्लेख कुराणात चार वेळा केला आहे,^[४] जिथे तो दैवी कृती किंवा संवादाचा एजंट म्हणून काम करतो. पवित्र आत्म्याचे मुस्लिम व्याख्या सामान्यत: जुन्या आणि नवीन करारावर आधारित इतर व्याख्यांशी सुसंगत आहे. काही हदीसमधील कथनांच्या आधारे काही मुस्लिम देवदूत गॅब्रिएल (अरबी जिब्राईल ) हाच पवित्र आत्मा आहे असे मानतात..^[५] आत्मा (الروح अल-रुह, "पवित्र" किंवा "उच्च" या विशेषणाशिवाय) इतर गोष्टींबरोबरच, देवाकडून आलेला सर्जनशील आत्मा म्हणून वर्णन केले जाते ज्याद्वारे देवाने आदामला जिवंत केले आणि ज्याने देवाचे दूत आणि संदेष्टे यांना विविध मार्गांनी प्रेरित केले, ज्यात येशू आणि अब्राहम . कुराणानुसार, "पवित्र त्र्यक्य" वर विश्वास निषिद्ध आहे आणि निंदनीय आहे असे मानले जाते. हाच प्रतिबंध ईश्वराच्या ( अल्लाह ) द्वैतत्त्वाच्या कोणत्याही कल्पनेला लागू होतो.^[६][७]

झोरोस्ट्रिनिझममध्ये, पवित्र आत्मा, ज्याला स्पेन्टा मेन्यु देखील म्हणतात, स्पेंटा मेन्यू ही परमेश्वर अहुरा माझदाची एक कार्यकारी शक्ती आहे, जो झोरोस्ट्रियन धर्माचा सर्वोच्च निर्माता देव आहे; पवित्र आत्म्याला विश्वातील सर्व चांगुलपणाचा स्रोत, मानवतेतील सर्व जीवनाचा उद्गम म्हणून पाहिले जाते आणि मानवतेसाठी धार्मिकता आणि देवासोबत संवाद साधण्यासाठी अंतिम मार्गदर्शक आहे. पवित्र आत्म्याला त्याच्या शाश्वत दुहेरी समकक्ष, आंग्रा मेन्यु, जो सर्व दुष्टतेचा उगम आहे आणि जो मानवतेला दिशाभूल करतो त्याच्या थेट विरोधात आहे.^[८]