निर्मला रामचंद्रन

निर्मला रामचंद्रन
व्यक्तिगत माहिती
नागरिकत्व	भारतीय
देश	भारत
गौरव
पुरस्कार	संगीत नाटक अकादमी

निर्मला रामचंद्रन या भरतनाट्यम कलाकार आहेत. तिने रशियात पहिली भरतनाट्यम प्रशिक्षण शाळा स्थापन केली. नृत्य क्षेत्रातील योगदानाबद्दल श्रीमती निर्मला यांना २००४ सालचा संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार मिळाला आहे.

तिचा जन्म ९ फेब्रुवारी १९३६ रोजी झाला. तिचे पितृ पूर्वज तंजावर जिल्ह्यातील नीदमंगला येथील होते. तिचे वडील व्यापारी आहेत. आई शिवकम यांना ललित कलांची आवड होती. त्यांच्या प्रोत्साहनाने निर्मलाने प्रथम मैलापूरच्या गौरी अम्मा यांच्याकडून भरतनाट्यम शिकले. नंतर तिने इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ फाइन आर्ट्समध्ये पी. चोक्कलिंगम पिल्लई यांच्या हाताखाली ३ वर्षे कठोर प्रशिक्षण घेतले आणि "नाट्य कलाभूषणम" मध्ये डिप्लोमा मिळवला. तिने १९४७ मध्ये पहिला नृत्य सादर केला. नंतर तिला बालसरस्वती निर्मित नृत्यनाट्यात काम करण्याची संधी मिळाली.^[१] पण गुरू पी. चोक्कलिंगम पिल्लई यांना त्या नाटकातील तिचा अभिनय आवडला नाही. त्यासोबत तिने चोक्कलिंगम पिल्लई आणि पंडनलूर बानी नृत्य यांच्याशी संबंध तोडले. नंतर तिने ई. कृष्णा अय्यर यांच्या मदतीने पंडनलूर बानी येथे टीके स्वामीनाथ पिल्लई यांच्या हाताखाली भरतनाट्यमचा अभ्यास केला . नंतर तिने मद्रास आणि मुंबई येथे अनेक टप्प्यांवर नृत्य सादर केले. १९५४ मध्ये तिने मद्रास म्युझिक अकादमीमध्ये परफॉर्म केले. १९५६ मध्ये तिने क्वीन मेरी कॉलेज, चेन्नई येथून कर्नाटक संगीतात पदवी मिळवली.^[२]

तिने १९५८ मध्ये एस. रामचंद्रन यांच्याशी लग्न केले. त्यांना दोन मुलगे आहेत. तिचा नवरा एअर इंडियाचा कर्मचारी असल्याने तिने आपल्या पतीसोबत पूर्व युरोपीय देश, अमेरिका, सिंगापूर, हाँगकाँग, क्वालालंपूर अशा अनेक ठिकाणी नृत्य सादर केले आहे. जिने केवळ भारतीय कलाच नव्हे तर रशियन संस्कृतीतही मोठे योगदान दिले. १९८४-१९८९ मध्ये त्या रशियामध्ये त्यांचे पती एस. रामचंद्रन यांच्यासमवेत राहत होत्या, जे त्यावेळी युएसएसआर मधील एअर इंडिया कार्यालयाच्या प्रमुख निर्मला रामचंद्रन या भारतीय कलेचे रशियन रसिकांना दाखविणाऱ्या पहिल्या भरतनाट्यम कलाकार होत्या. तिने १९८७ मध्ये मॉस्कोमध्ये पहिली भरतनाट्यम शाळा सुरू केली. अलेक्झांड्रा डेनिसोवा इत्यादींनी या शाळेत तिच्यासोबत भरतनाट्यमचे शिक्षण घेतले.^[३]

२००४ मध्ये, केंद्र संगीत नाटक अकादमी तर्फे श्रीमती निर्मला यांना भरतनाट्यम नृत्य क्षेत्रातील योगदानाबद्दल संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार मिळाला आहे.^[४]