नाशिक गावठाण

नाशिक शहरातील मुख्य प्रदेश^[१]

पंचवटी नाशिकच्या उत्तर भागात आहे. असे मानले जाते की राम काही काळ सीता आणि लक्ष्मणाबरोबर पंचवटीत राहिले होते. याच कारणासाठी पंचवटी प्रसिद्ध आहे. सध्या पंचवटीमध्ये ज्या ठिकाणी सीतेचे अपहरण करण्यात आले होते ते पाच वटवृक्षाजवळ आहे.

नाशिकमधील कुंभमेळा, जो येथील सिंहस्थ म्हणून ओळखला जातो, हे शहराचे सर्वात मोठे आकर्षण आहे. भारतीय दिनदर्शिकेनुसार, जेव्हा सूर्य कुंभ राशीत असतो, तेव्हा प्रयागराजमध्ये कुंभमेळा होतो आणि जेव्हा सूर्य लिओमध्ये असतो, तेव्हा नाशिकमध्ये सिंहस्थ असतो. याला कुंभमेळा असेही म्हणतात. असंख्य भाविक या जत्रेला भेट देतात. हा मेळा बारा वर्षातून एकदा भरतो. महाराष्ट्र पर्यटन महामंडळाने हा मेळा आयोजित केला आहे. भारतात हा धार्मिक मेळा चार ठिकाणी भरतो. ही ठिकाणे नाशिक, प्रयागराज, उज्जैन आणि हरिद्वार येथे आहेत. प्रयागराजमधील कुंभमेळा हा सर्वात मोठा धार्मिक मेळा आहे. प्रत्येक वेळी या जत्रेला मोठ्या संख्येने भाविक येतात.

या जत्रेला येणारे लाखो भाविक गोदावरी नदीत स्नान करतात. असे मानले जाते की या पवित्र नदीमध्ये स्नान केल्याने आत्म्याची शुद्धी होते आणि पापांपासून मुक्ती मिळते. याशिवाय दरवर्षी येणारा शिवरात्रीचा सणही येथे मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. हजारो यात्रेकरू हा उत्सव पूर्ण उत्साह आणि उत्साहाने साजरा करण्यासाठी येतात.

या सणाला येणाऱ्या यात्रेकरूंसाठी राज्य सरकार काही विशेष व्यवस्था करते. येथे दर्शनासाठी येणाऱ्या यात्रेकरूंच्या राहण्यासाठी अनेक गेस्ट हाऊस आणि धर्मशाळा सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आल्या आहेत. येथे स्थित घाट अतिशय स्वच्छ आणि सुंदर आहे. सणांच्या वेळी येथे कडक सुरक्षा व्यवस्था केली जाते.

नाशिक हे सातवाहन राजवटीच्या राजांची राजधानी होती. मुघल काळात नाशिक शहर गुलशनबाद म्हणून ओळखले जात असे. याशिवाय नाशिक शहराने भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातही महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे. 1932 मध्ये डॉ बाबासाहेब आंबेडकरांनी नाशिकच्या काळाराम मंदिरात अस्पृश्यांच्या प्रवेशासाठी चळवळ सुरू केली.

1. ^ author., Paḍavaḷa, Rameśa,. तपोभूमी नाशिक = Tapobhoomi Nashik : a story of incredible city. ISBN 978-81-930029-0-2. OCLC 932004161.CS1 maint: extra punctuation (link)