नसीरुद्दीन शाह

नसीरुद्दीन शाह
नसीरुद्दीन शाह
	नसीरुद्दीन शाह
जन्म	नसीरुद्दीन शाह; २० जुलै १९५०; बाराबंकी, उत्तर प्रदेश
राष्ट्रीयत्व	भारतीय
कार्यक्षेत्र	अभिनय
कारकीर्दीचा काळ	१९७५ पासून
भाषा	उर्दू, हिंदी भाषा
प्रमुख चित्रपट	चाहत, सरहद
पुरस्कार	पद्मभूषण
वडील	जन फिशान खान
पत्नी	रत्ना
अपत्ये	हिबा, इमाद, विवान

नसीरुद्दीन शाह (जन्म : बाराबंकी-उत्तर प्रदेश, २० जुलै १९४९) हे हिंदी भाषेतील एक नाट्य-चित्र अभिनेते व दिग्दर्शक आहेत.

नसीरुद्दीन शहा यांचे प्राथमिक शिक्षण अजमेर येथील शाळेतून आणि महाविद्यालयीन शिक्षण नैनीतालच्या सेन्ट जोसेफ काॅलेजातून झाले. त्यानंतर ते अलीगढ विद्यापीठात दाखल झाले आण पदवीधर होऊन बाहेर पडले. त्यांनी दिल्लीच्या राष्ट्रीय नाट्य विद्यालयातून नाट्यशिक्षण घेतले.

वयाच्या १४व्यापासून त्यांची अभिनयाची कारकीर्द सुरू झाली. शेक्सपियरचे 'मर्चंट ऑफ व्हेनिस' हे त्यांनी भूमिका केलेले पहिले नाटक..

कौटुंबिक माहिती

नसीरुद्दीन शहांचे पहिले लग्न परवीन मुरादा उर्फ मनारा सीकरी हिच्याशी १ नोव्हेंबर १९६९ रोजी झाले. या लग्नाच्या वेळी नसीरुद्दीन यांचे वय फक्त १९ होते, तर परवीन ३४ वर्षाची होती. ती पाकिस्तानी होती आणि अलीगढ विद्यापीठात शिकत होती.

त्यानंतर नसीरुद्दीन यांनी परवीनला तलाक देऊन अभिनेत्री रत्ना पाठक यांच्याशी १ एप्रिल १९८२ रोजी लग्न केले.

नसीरुद्दीन यांना पहिल्या बायकोपासून हिबा (मुलगी), आणि दुसऱ्या बायकोपासून इमाद व विवान शाह हे मुलगे झाले. हिबा शाह, इमाद शाह आणि विवान शाह हे तिघेही अभिनय क्षेत्रात आहेत.

नसीरुद्दीन शहा यांचे चित्रपट

नसीरुद्दीन यांनी दिग्दर्शित केलेले चित्रपट

मोटली ग्रुप

नासिरुद्दीन शहांनी १९७७मध्ये टॉम ऑल्टर आणि बेंजामिन गिलानी यांना बरोबर घेऊन एक नाट्यसंस्था स्थापन केली आणि तिचे नाव ‘मोटली प्राॅडक्शन’ ठेवले.

नसीरुद्दीन शाह यांना मिळालेले पुरस्कार :-

राष्ट्रीय पुरस्कार

पद्मश्री (१९८७)
पद्मभूषण (२००३)

भारत सरकारकडून राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार

स्पर्श (१९७९) या चित्रपटासाठी सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्याचा पुरस्कार
पार (१९८४) या चित्रपटासाठी सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्याचा पुरस्कार
इकबाल (२००६) या चित्रपटासाठी साहाय्यक अभिनेत्याचा पुरस्कार

फिल्मफेयर अवाॅर्ड्‌स

आक्रोश (१९८१) या चित्रपटासाठी सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्याचा पुरस्कार
चक्र (१९८२) या चित्रपटासाठी सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्याचा पुरस्कार
मासूम (१९८४) या चित्रपटासाठी सर्वश्रेष्ठ अभिनेत्याचा पुरस्कार
प्यार (१९८४) या चित्रपटातील अभिनयासाठी व्हेनिस चित्रपट महोत्सवात व्होल्पी कप

आत्मचरित्र

'And Then One Day : A Memoir' हे नसीरुद्दीन शाह यांचे आत्मचरित्र आहे. त्याचा मराठी अनुचाद - आणि मग एक दिवस' (अनुवादक - सई परांजपे).

राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार, सर्वोत्कृष्ट अभिनेता
१९६७–१९८०	उत्तम कुमार (१९६७) · अशोक कुमार (१९६८) · उत्पल दत्त (१९६९) · संजीव कुमार (१९७०) · एम.जी. रामचंद्रन (१९७१) · संजीव कुमार (१९७२) · पी.जे. अन्टोनी (१९७३) · साधु मेहेर (१९७४) · एम.व्ही. वासुदेवराव (१९७५) · मिथुन चक्रवर्ती (१९७६) · भारत गोपी (१९७७) · अर्जुन मुखर्जी (१९७८) · नसिरुद्दीन शाह (१९७९) · बालन के. नायर (१९८०)
१९८१–२०००	ओम पुरी (१९८१) · कमल हासन (१९८२) · ओम पुरी (१९८३) · नसीरुद्दीन शाह (१९८४) · शशी कपूर (१९८५) · चारुहसन (१९८६) · कमल हासन (१९८७) · प्रेमजी (१९८८) · मामूटी (१९८९) · अमिताभ बच्चन (१९९०) · मोहनलाल (१९९१) · मिथुन चक्रवर्ती (१९९२) · मामूटी (१९९३) · नाना पाटेकर (१९९४) · रणजित कपूर (१९९५) · कमल हासन (१९९६) · बालाचंद्र मेनन व सुरेश गोपी (१९९७) · अजय देवगण व मामूटी (१९९८) · मोहनलाल (१९९९) · अनिल कपूर (२०००)
२००१–सद्य	मुरली (२००१) · अजय देवगण (२००२) · विक्रम (२००३) · सैफ अली खान (२००४) · अमिताभ बच्चन (२००५) · सौमित्र चटर्जी (२००६) · प्रकाश राज (२००७) · उपेंद्र लिमये (२००८) · अमिताभ बच्चन (२००९) · धनुष व सलीम कुमार (२०१०) · गिरीश कुलकर्णी (२०११) · विक्रम गोखले व इरफान खान (२०१२) · राजकुमार राव आणि सूरज वेंजारामूडू (२०१३) · संचारी विजय (२०१४) · अमिताभ बच्चन (२०१५) · अक्षय कुमार (२०१६) · रिद्धी सेन (२०१७) · आयुष्मान खुराणा आणि विकी कौशल (२०१८) · धनुष आणि मनोज बाजपेयी (२०१९) · सूर्या सिवकुमार आणि अजय देवगण (२०२०) · अल्लू अर्जुन (२०२१)