दळणवळण
उत्तम दळणवळण हे आजच्या काळातील महत्त्वाची गरज बनली आहे. भुतलावर, जलाशयावरून व आकाशातून दळणवळण होउ शकते. दळणवळणासाठी वाहने लागतात पण खुष्की वाहतुकीसाठी वेगवेगळ्या ठिकाणांना जोडणारे रस्ते किंवा रुळमार्ग असावे लागतात.
भारतात रस्त्यांचे खालील प्रकार आहेत:
- राष्ट्रीय महामार्ग: हे मार्ग देशाच्या विकासात फार मोठा हातभार लावतात. या रस्त्यांची बांधणी आणि देखभाल केंद्र सरकार करते.
- राजकीय महामार्ग: हे महामार्ग राज्य सरकारच्या अखत्यारीत येतात.
- प्रमुख जिल्हा रस्ता
- इतर प्रमुख जिल्हा रस्ता
- ग्रामीण रस्ता
- द्रुतगतीमार्ग: प्रगत देशात विस्तृत जाळे असणारा पण भारतात नवीन असणारा हा रस्ता प्रकार गेल्या ५ वर्षात भारतातही अवतरला आहे. त्यात वर्षागणिक संख्येने व लांबीने वाढ होत आहे. या रस्त्यांवर कमीतकमी विशिष्ट गति असलेल्या वाहनांनाच प्रवेश असतो.
वाहनांचे प्रकार:
२. रेल्वे
३. जहाज
४. विमान
याशिवाय दळणवळणाचे आणखी प्रकार :-
१. दूरध्वनी (टेलीफोन)
२. रेडियो
३. दूरदर्शन
४. अंतरजाल (इंटरनेट)