झोपडपट्टी

झोपडपट्टी हा एक उच्च लोकसंख्या असलेला शहरी निवासी क्षेत्र आहे ज्यामध्ये कमकुवत गुणवत्तेचे दाट गृहनिर्माण असतात आणि बहुतेकदा गरिबीशी संबंधित असतात. झोपडपट्ट्यांमधील पायाभूत सुविधा बऱ्याचदा खराब किंवा अपूर्ण असतात आणि त्यामध्ये प्रामुख्याने गरीब लोक राहतात. झोपडपट्ट्या सहसा शहरी भागात वसलेल्या असल्या तरी काही देशांमध्ये त्या उपनगरी भागात असू शकतात जेथे घरांची गुणवत्ता कमी आहे आणि राहणीमान खराब आहे. झोपडपट्ट्या आकारात आणि इतर वैशिष्ट्यांमध्ये भिन्न असल्या तरी, बहुतेकांमध्ये विश्वसनीय स्वच्छता सेवा, शुद्ध पाण्याचा पुरवठा, विश्वासार्ह वीज, कायद्याची अंमलबजावणी आणि इतर मूलभूत सेवांचा अभाव आहे. झोपडपट्ट्यांची निवासस्थाने झोपडपट्टीच्या घरांपासून व्यावसायिकपणे बांधलेल्या घरांपर्यंत बदलतात जी निकृष्ट दर्जाच्या बांधकामामुळे किंवा मूलभूत देखभालीच्या अभावामुळे खराब झाली आहेत.

झोपडपट्ट्या अजूनही प्रामुख्याने विकसनशील देशांच्या शहरी भागात आढळतात, परंतु तरीही विकसित अर्थव्यवस्थांमध्ये आढळतात. जगातील सर्वात मोठे झोपडपट्टीचे शहर ओरंगी, कराची, पाकिस्तान येथे आढळते.

जगाच्या वेगवेगळ्या भागांमध्ये अनेक वेगवेगळ्या कारणांमुळे झोपडपट्ट्या तयार होतात आणि वाढतात. कारणांमध्ये जलद ग्रामीण-ते-शहरी स्थलांतर, आर्थिक स्थैर्य आणि उदासीनता, उच्च बेरोजगारी, गरिबी, अनौपचारिक अर्थव्यवस्था, सक्तीने किंवा हाताळलेले वस्तीकरण, खराब नियोजन, राजकारण, नैसर्गिक आपत्ती आणि सामाजिक संघर्ष यांचा समावेश होतो. वेगवेगळ्या देशांमध्ये झोपडपट्ट्या कमी करण्याचा आणि परिवर्तन करण्याचा प्रयत्न केलेल्या धोरणांमध्ये वेगवेगळ्या प्रमाणात यश आले, त्यात झोपडपट्टी हटवणे, झोपडपट्ट्यांचे स्थलांतरण, झोपडपट्ट्यांचे अपग्रेडेशन, शहरव्यापी पायाभूत सुविधांच्या विकासासह शहरी नियोजन आणि सार्वजनिक गृहनिर्माण यांचा समावेश होतो.