चिले
| चिले República de Chile चिलेचे प्रजासत्ताक | |||||
| |||||
| ब्रीद वाक्य: Por la razón o la fuerza पोर ला राझोन ओ ला फुएर्झा (विचाराने, नाहीतर बळाने) | |||||
| राष्ट्रगीत: Himno Nacional de Chile हिम्नो नासिओनाल दे चिले p48 गुणधर्म देण्यास अयशस्वी:p48 गुणघर्म सापडला नाही. ]] | |||||
 | |||||
| राजधानी (व सर्वात मोठे शहर) | सांतियागो | ||||
| अधिकृत भाषा | स्पॅनिश भाषा | ||||
| सरकार | अध्यक्षीय प्रजासत्ताक | ||||
| - राष्ट्रप्रमुख | Gabriel Boric | ||||
| महत्त्वपूर्ण घटना | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| - स्वातंत्र्य दिवस | (स्पेनपासून) सप्टेंबर १८, १८१० (पहिले राष्ट्रीय सरकार) फेब्रुवारी १२, १८१८ (घोषित) एप्रिल २५, १८४४ (मान्यता) | ||||
| क्षेत्रफळ | |||||
| - एकूण | ७,५६,९५० किमी२ (३८वा क्रमांक) | ||||
| - पाणी (%) | १.०७ | ||||
| लोकसंख्या | |||||
| - मे २०११ | १,७२,२४,२०० (६०वा क्रमांक) | ||||
| - गणती | {{{लोकसंख्या_गणना}}} {{{लोकसंख्या_गणना_वर्ष}}} | ||||
| - घनता | २२/किमी² | ||||
| वार्षिक सकल उत्पन्न (पीपीपी) | |||||
| - एकूण | २५७.८८४ अब्ज[१] अमेरिकन डॉलर (४३वा क्रमांक) | ||||
| - वार्षिक दरडोई उत्पन्न | १५,००२ अमेरिकन डॉलर (५६वा क्रमांक) | ||||
| मानवी विकास निर्देशांक . | ▲ ०.७८३[२] (उच्च) (४४ वा) (२०१०) | ||||
| राष्ट्रीय चलन | चिलीयन पेसो (CLP) | ||||
| आंतरराष्ट्रीय कालविभाग | यूटीसी -४/-३ | ||||
| आय.एस.ओ. ३१६६-१ | CL | ||||
| आंतरजाल प्रत्यय | .cl | ||||
| आंतरराष्ट्रीय दूरध्वनी क्रमांक | ५६ | ||||
 | |||||
चिलेचे प्रजासत्ताक (स्पॅनिश: República de Chile 
उच्चार ) हा दक्षिण अमेरिकेच्या पश्चिम किनारपट्टीवरील एक अत्यंत चिंचोळा देश आहे. चिलेच्या पश्चिमेला व दक्षिणेला प्रशांत महासागर, उत्तरेला पेरू, ईशान्येला बोलिव्हिया तर पूर्वेला आर्जेन्टिना हे देश आहेत. चिलेला ६,४३५ किमी लांबीची समुद्र किनारपट्टी लाभली आहे[३]. प्रशांत महासागरातील ईस्टर द्वीप चिलेच्या अधिपत्याखाली येते तर अंटार्क्टिका खंडाच्या १२,५०,००० वर्ग किमी भागावर चिलेने आपला हक्क सांगितला आहे.
१६व्या शतकामध्ये स्पॅनिश शोधक येण्यापुर्वी येथे इन्का साम्राज्याची सत्ता होती. १२ फेब्रुवारी १८१८ रोजी चिलेला स्पेनपासून स्वातंत्र्य मिळाले. आजच्या घडिला चिले हा दक्षिण अमेरिकेमधील सर्वात स्थिर व समृद्ध देश आहे.[४]
चिले देशाची एकूण लांबी (दक्षिणोत्तर) ४,३०० किमी तर सरासरी रुंदी (पूर्व-पश्चिम) केवळ १७५ किमी आहे. यामुळे चिले मध्ये विविध प्रकारचे हवामान आढळते.
चिलेचे एकूण क्षेत्रफळ ७,५६,९४५ वर्ग किलोमीटर एवढे असून लोकसंख्या १७.१ दशलक्ष आहे. या देशाचा मुख्य धर्म ख्रिश्चन असून स्पॅनिश ही राष्ट्रभाषा आहे. पेसो हे चलन असलेल्या या देशाचे प्रतिव्यक्ती उत्पन्न १०,०८४ अमेरिकन डॅालर एवढे आहे. चिलेला १८ सप्टेंबर १८१० रोजी स्पेन कडून स्वातंत्र्य मिळाले.
चिलेत संपूर्ण जगातून सर्वाधिक तांब्याचे उत्पादन होते. त्यामुळे हा जगातील सर्वात मोठा तांब्याची निर्यात करणारा देश आहे. चिलेत नायट्रेट, सोने, चांदी, लिथियम व लोहाचे सुद्धा प्रचंड साठे आहेत.
इतिहास
नावाची व्युत्पत्ती
प्रागैतिहासिक कालखंड
स्पॅनिश कालखंड
भूगोल
चतुःसीमा
राजकीय विभाग
मोठी शहरे
सॅन्टियागो ही चिलेची राजधानी व सर्वात मोठे शहर आहे.
समाजव्यवस्था
वस्तीविभागणी
धर्म
शिक्षण
संस्कृती
राजकारण
अर्थतंत्र
संदर्भ
- ^ "Chile". International Monetary Fund. 2011-04-20 रोजी पाहिले.
- ^ "Human Development Report 2010" (PDF). United Nations. 2010. 5 November 2010 रोजी पाहिले.
- ^ "Racial Structure". The World Factbook. CIA. 2015-11-06 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2007-11-11 रोजी पाहिले.
- ^ "The UN Disarmament Conference in Kyoto". 9 August 2002. 2013-01-16 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2011-05-20 रोजी पाहिले.
बाह्य दुवे
- अधिकृत संकेतस्थळ Archived 2011-07-25 at the Wayback Machine.
- सरकार
- चिलेचे विकिमिडिया अ‍ॅटलास
विकिव्हॉयेज वरील चिले पर्यटन गाईड (इंग्रजी)
| उत्तर अमेरिका |  | |
|---|---|---|
| मध्य अमेरिका | बेलीझ •कोस्टा रिका •ग्वातेमाला •होन्डुरास •निकाराग्वा •पनामा •एल साल्व्हाडोर | |
| कॅरिबियन | अँग्विला (युनायटेड किंग्डम) •अँटिगा आणि बार्बुडा •अरूबा (नेदरलँड्स) •बहामास •बार्बाडोस •केमन द्वीपसमूह (युनायटेड किंग्डम) •क्युबा •कुरसावो (नेदरलँड्स) •डॉमिनिकन प्रजासत्ताक •डॉमिनिका •ग्रेनेडा •ग्वादेलोप (फ्रान्स) •हैती •जमैका •मार्टिनिक (फ्रान्स) •माँटसेराट (युनायटेड किंग्डम) •नव्हासा द्वीप (अमेरिका) •पोर्तो रिको (अमेरिका) •सेंट बार्थेलेमी (फ्रान्स) •सेंट किट्स आणि नेव्हिस •सेंट मार्टिन (फ्रान्स) •सिंट मार्टेन (नेदरलँड्स) •सेंट व्हिन्सेंट आणि ग्रेनेडीन्स •सेंट लुसिया •त्रिनिदाद व टोबॅगो •टर्क्स आणि कैकास द्वीपसमूह (युनायटेड किंग्डम) •यु.एस. व्हर्जिन द्वीपसमूह (अमेरिका) •ब्रिटीश व्हर्जिन द्वीपसमूह (युनायटेड किंग्डम) | |
| दक्षिण अमेरिका | आर्जेन्टिना •बोलिव्हिया •ब्राझील •चिली •कोलंबिया •इक्वेडोर •साउथ जॉर्जिया व साउथ सँडविच द्वीपसमूह (युनायटेड किंग्डम) •गयाना •फ्रेंच गयाना (फ्रान्स) •फॉकलंड द्वीपसमूह (युनायटेड किंग्डम) •पेराग्वे •पेरू •सुरिनाम •उरुग्वे •व्हेनेझुएला | |