घुमुसरी गाय

घुमुसरी हा एक शुद्ध भारतीय गोवंश असून हा मुख्यतः ओरिसामधील गंजम जिल्ह्याचा पश्चिम भाग आणि कंधमाल जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण असलेल्या फुलबनी प्रांतात आढळतो.^[१] या गोवंशाला बोली भाषेत घुमसरी, गुमसूर तथा देशी गोवंश म्हणून सुद्धा ओळखले जाते.

हा गोवंश अंगाने लहान, काटक आणि शिडशिडीत असून बहुतेक वेळा हा पांढऱ्या रंगात आढळतो. कधीकधी हा हलका राखाडी किंवा पांढरा आणि राखाडी अशा मिश्र छटेत असतो. या गोवंशाचे डोके लहान असून कपाळ मोठे आणि सपाट असते, तसेच कपाळावर छोटी खाच असते. या गोवंशाचे डोळे मध्यम काळे असून, डोळ्याच्या वरती दोन माफक, छोटे आणि काळी शिंगे असतात. शिंग पाठीमागे थोडेसे बाहेर जाऊन टोकाशी आत वळलेले असते. काही जनावरांत शिंग सरळही असू शकते. डोक्याच्या बाजूला मध्यम छोटे, आडवे टोकदार आणि तीक्ष्ण कान असतात. गळकंबळ लहान आणि पांढरे असते.^[२]

गायींच्या पाठीवर लहान तर बैलाच्या पाठीवर मध्यम आकाराचे वशिंड असते. पाय लहान आणि काटक असून खूर काळे असतात. या गोवंशाची शेपटी मध्यम-लहान आणि पातळ असून शेवटी काळा शेपुटगोंडा असतो.^[२]

ओरिसातील इतर गोवंशाच्या तुलनेत हा कष्टकरी गोवंश असून याची फारशी देखभाल करावी लागत नाही. याच्या ग़ाईची थोडी जास्त काळजी घेतल्यास ४ ते ६ लिटर दूध सहज मिळते.^[२]राष्ट्रीय डेरी विकास बोर्डाच्या (NDDB) निकषानुसार हा मशागतीचा गोवंश म्हणून ओळखला जातो^[३]

भारतीय गायीच्या इतर विविध जातींची माहिती मिळवण्यासाठी येथे टिचकी द्या ― भारतीय गायीच्या इतर विविध जाती

• भारतीय गाय
• कंपोस्ट खत
• जनावरांचे वजन मोजणे
• जनावरांचा चारा

• Department of Animal Husbandry, Dairying & Fisheries, Government of India, New Delhi
• ICAR-Indian Agricultural Research Institute
• Cattle — Breeds of Livestock, Department of Animal Science
• Zebu Cattle of India and Pakistan. An FAO Study Prepared by N.R. Joshi ... and R.W. Phillips. [With Illustrations.]