गोखले राज्यशास्त्र व अर्थशास्त्र संस्था

गोखले राज्यशास्त्र अर्थशास्त्र संशोधन संस्था, पुणे 

Research and training institute in Politics and Economics based at Pune in India.
माध्यमे अपभारण करा
विकिपीडिया
प्रकार	मानित विद्यापीठ
स्थान	डेक्कन जिमखाना, पुणे जिल्हा, पुणे विभाग, महाराष्ट्र, भारत
Street address	846, BMCC Rd, Fergusson College Campus, Deccan Gymkhana, Pune, Maharashtra 411004
वारसा अभिधान	PMC Heritage Grade I
स्थापना	इ.स. १९३०
अधिकृत संकेतस्थळ
१८° ३१′ १२.९८″ N, ७३° ५०′ १३.२१″ E
अधिकार नियंत्रण  Q5578067 आयएसएनआय ओळखण: 0000000417670342 व्हीआयएएफ ओळखण: 130806837 एलसीसीएन ओळखण: n80050510 National Library of Israel J9U ID: 987007261699605171
रिसोनेंटेर पेटस्केन सखोलीया ओपनस्ट्रीट मॅप शोधक साधन विकिशूटमी चित्रित शोध

१९०५ मध्ये  भारतीय नोकरदारांच्या शिक्षणास चालना देण्यासाठी व कार्यकारिणीसाठी भारतीय लोकांमध्ये क्षमता वाढविण्याच्या उद्देशाने सर्व्हंट्स ऑफ इंडिया सोसायटीची स्थापना गोपाळ कृष्ण गोखले यांनी केली , गोखले राज्यशास्त्र आणि अर्थशास्त्र संशोधन संस्था हे पुण्यातील एक अभिमत विद्यापीठ आहे. संशोधन व शिक्षांकार्यामुळे मे १९९३ पासून विद्यापीठ अनुदान आयोगाने संस्थेला अभिमत विद्यापीठाचा दर्जा दिला. या संस्थेलाच गोखले इंस्टीट्यूट म्हणूनही ओळखले जाते. १९३० मध्ये सर्व्हंट्स ऑफ इंडिया सोसायटीने स्थापित केलेली गोखले इन्स्टिट्यूट ऑफ पॉलिटिक्स अँड इकॉनॉमिक्स, पुणे ही देशातील अर्थशास्त्रातील सर्वात जुनी संशोधन व प्रशिक्षण संस्था आहे. भारतीय समाजातील सामाजिक-आर्थिक परिमाणांचे संशोधन करण्यासाठी ही संस्था समर्पित आहे.^[१].या संस्थेने अनुभवजन्य आणि विश्लेषणात्मक संशोधनात मजबूत ओळखपत्रे स्थापित केली आहेत. अर्थशास्त्रातील उच्च शिक्षण आणि संशोधनातील योगदानाबद्दल, 1993 मध्ये संस्थेला डीम्ड टू युनिव्हर्सिटी या संस्थेचा दर्जा देण्यात आला. ६ जून १९३० रोजी संस्था स्थापन करण्यात आली.

भारताच्या आर्थिक आणि राजकीय समस्यांबद्दल संशोधन करण्यासाठी संशोधकांना प्रशिक्षण देण्याच्या उद्देशाने संस्थेची स्थापना केली गेली. डी. आर. गाडगीळ हे संस्थेचे पहिले संचालक होते.

वर्षानुवर्षे विविध स्रोतांकडून मिळालेल्या आर्थिक मदतीद्वारे संस्था पुढील प्रमुख क्षेत्रात संशोधन करत आहे -कृषी अर्थशास्त्र, लोकसंख्या अभ्यास आर्थिक इतिहास, नियोजन व विकासासाठी आदान-प्रदान विश्लेषण, अंशलक्षी अर्थशास्त्र, समग्रलक्षी अर्थशास्त्र, मौद्रिक अर्थशास्त्र, वित्तीय अर्थशास्त्र, सार्वजनिक अर्थशास्त्र, आंतरराष्ट्रीय अर्थशास्त्र आणि पूर्व युरोपीय देशाच्या अर्थशास्त्राचा अभ्यास. आर्थिक सिद्धांत आणि सरावाच्या विविध क्षेत्रात गुणात्मक संशोधन करण्याच्या प्रयत्नांसाठी गोखले संस्था व राजकारण आणि अर्थशास्त्र प्रसिद्ध आहे. सर्वेक्षण, संशोधन, माहिती देणारी वादविवाद, विश्लेषण आणि समालोचना या मार्गांनी अग्रगण्य योगदानाचे श्रेय या संस्थेने दिले आहे ज्याने प्रमुख सामाजिक-आर्थिक उपक्रमांवर सार्वजनिक भाषणाला आकार दिला आहे आणि महाराष्ट्र राज्यातील प्रादेशिक स्तरावर आर्थिक योजना तयार केल्या आहेत.

कृषी आर्थिक संशोधन केंद्र (एईआरसी)- केंद्रीय अन्न व कृषी मंत्रालयाने सन 1954 मध्ये संस्थेत स्थापन केलेल्या, एईआरसीने भारताच्या कृषी अर्थव्यवस्थेच्या प्रमुख संशोधन अभ्यासामध्ये योगदान दिले आहे. गेल्या सात दशकांत एईआरसीने २००हून अधिक अभ्यास पूर्ण केले आहेत, विशेषतः शेती व्यवसाय सर्वेक्षण, पाटबंधारे, पाणलोट व्यवस्थापन, ग्रामीण विद्युतीकरण, ग्रामीण सर्वेक्षण, ग्रामीण पत, कृषी भाडे, सहकार, दुष्काळ आणि दुष्काळ, पीक विमा , कृषी विपणन, कृषी निर्यात, दारिद्र्य निर्मूलन इ. केंद्र आणि राज्य सरकार तसेच नाबार्डसारख्या संस्थांसाठी. सिंचनाच्या अर्थशास्त्रावरील अग्रगण्य संशोधनाचे श्रेय या केंद्राला दिले जाते, ज्याने सिंचन क्षमता आणि त्याच्या वापराची संकल्पना चांगल्याप्रकारे समजून घेण्यात योगदान दिले आहे. त्याचप्रमाणे, पाणलोट विकासावरील अभ्यासानुसार माती आणि जलसंधारण आणि शाश्वत विकासात संशोधन करण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान आहे.

१) भारतातील सार्वजनिक अधिकाच्यांचे वेतन - डी आर गाडगीळ १९३१

२) भारतासाठी इम्पीरियल प्राधान्यः ओटावा करार (परीक्षा)डी.आर.गाडगीळ १९३२

३) पुण्यामधील फळांच्या विपणननाचे एक सर्वेक्षण, डी.आर.गाडगीळ व व्ही.आर.गाडगीळ १९३३

४) मुंबई इलाख्यामधील सहा जिल्ह्यातील मोटार बस वाहतुकीचे सर्वेक्षण , डी आर गाडगीळ,एल व्ही गोगटे १९३५

गोखले अर्थशास्त्र संस्था ही स्थापनेपासून हिंद सेवक समाजाच्या ग्रंथालयाचा पूर्ण उपयोग करते. हे ग्रंथालय नामदार गोपाळ कृष्ण गोखल्यांनी १९०५ साली स्थापन केले. ग्रंथालयात २,५५,०००हून अधिक ग्रंथ आहेत, तसेच राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील ४७२ नियतकालिके या ग्रंथालयात आहेत. व जवळ जवळ २००० नियतकालिकांचे जुने खंड ग्रंथालयात आहेत.

1. ^ "History | GIPE". www.gipe.ac.in. 2019-01-06 रोजी पाहिले.