क्युरियम

(Cm) (अणुक्रमांक ९६) रासायनिक पदार्थ. हे मूलद्रव्य किरणोत्सारी म्हणजे किरणोत्सर्जन करणारे आहे.

क्युरियम हे एक ट्रान्झॅनिक रेडिओएक्टिव्ह रासायनिक मूलद्रव्य आहे ज्याची रासायनिक संज्ञा सीएम (Cm) आणि अणू क्रमांक ९६ आहे. अ‍ॅक्टिनाईड मालिकेच्या या मूलद्रव्याचे नाव मेरी क्यूरीआणि पेरी क्यूरी यांच्यानंतर क्युरियम असे ठेवले गेले - हे दोघे रेडिओएक्टिव्हिटीवरील संशोधनासाठी परिचित होते. जुलै १ 1944 मध्ये बर्कलेच्या कॅलिफोर्निया विद्यापीठात ग्लेन टी. सीबॉर्ग यांच्या गटाने क्युरियमचे प्रथम हेतुपूर्वक उत्पादन आणि ओळख तयार केली. हा शोध गुप्त ठेवण्यात आला होता आणि तो केवळ नोव्हेंबर १ 1947 मध्ये जनतेसाठी जाहीर करण्यात आला. बहुतेक क्युरियम युरेनियम किंवा प्लूटोनियमच्या अणुभट्ट्यांमध्ये न्यूट्रॉनसह बॉम्ब टाकून तयार केला जातो - एक टन वापरलेल्या अणुइंधनात सुमारे २० ग्रॅम क्युरियम असते.

क्युरियम एक कठोर, दाट, चांदी असलेला धातू आहे. त्याचा वितळण्याचा बिंदू आणि उकळण्याचा बिंदू अ‍ॅक्टिनाइडसाठी तुलनेने उच्च असतो. सभोवतालच्या परिस्थितीत हे पॅराग्मॅनेटिक आहे, थंड झाल्यावर ते ॲंटीफेरोमॅग्नेटिक बनते आणि इतर चुंबकीय संक्रमणेदेखील बऱ्याच क्युरियम संयुगांसाठी पाळल्या जातात. यौगिकांमध्ये, क्युरियम सहसा व्हॅलेन्स +3 आणि कधीकधी +4 दर्शवितो आणि द्रावणांमध्ये +3 व्हॅलेन्स प्रमुख आहे. क्युरियमचे सहजतेने ऑक्सिडायझेशन होते आणि त्याचे ऑक्साईड या मूलद्रव्याचे प्रबळ रूप असतात. हे विविध सेंद्रीय संयुगांसह फ्लोरोसेंट कॉम्प्लेक्स तयार करते, परंतु बॅक्टेरिया आणि आर्केआमध्ये त्याच्या समावेशाचा कोणताही पुरावा नाही. मानवी शरीरात प्रवेश केल्यानंतर, ते हाडे, फुफ्फुस आणि यकृतामध्ये जमा होतो, जेथे कर्करोगाचा प्रसार होतो.

क्युरियमचे सर्व ज्ञात समस्थानिके रेडिओएक्टिव्ह असतात आणि निरंतर आण्विक साखळीच्या प्रतिक्रियेसाठी लहान जटिल वस्तुमान असतात. ते प्रामुख्याने α-कण उत्सर्जित करतात आणि या प्रक्रियेमध्ये सोडण्यात आलेली उष्णता रेडिओआयसोटोप थर्मोइलेक्ट्रिक जनरेटरमध्ये उष्णता स्रोत म्हणून काम करू शकते, परंतु क्युरियम समस्थानिकांच्या कमतरतेमुळे आणि जास्त किंमतीमुळे ह्या प्रयोगामध्ये अडथळा येतो. कृत्रिम पेसमेकरमधील उर्जा स्रोतांसाठी जड अ‍ॅक्टिनाइड्स आणि 238 Pu रेडिओनुक्लाइड तयार करण्यासाठी क्युरियमचा वापर केला जातो. याने पृष्ठभागाची रचना व संरचनेचे विश्लेषण करण्यासाठी सोजॉर्नर, स्पिरिट, संधी आणि कुतूहल मार्स रोव्हर्स आणि धूमकेतू 67 पी / च्युरिमोव्ह – गेरासिमेन्कोवरील फिलो लॅंडर यासह अनेक स्पेस प्रोबवर अल्फा कण एक्स-रे स्पेक्ट्रोमीटरमध्ये α-स्रोत म्हणून काम केले.