केतायुं अर्देशीर दिनशॉ

केतायुं अर्देशीर दिनशॉ
जन्म	१६ नोव्हेंबर १९४३ कलकत्ता, भारत
मृत्यू	२६ ऑगस्ट २०११ (वय ६७) मुंबई, भारत
शिक्षण	एमबीबीएस डीएमआरटी एफआरसीआर

केतायुन अर्देशीर दिनशॉ एफ. आर. सी. आर. (१६ नोव्हेंबर १९४३ ते २६ ऑगस्ट २०११) या भारतीय वैद्यक क्षेत्रातील एक प्रमुख व्यक्तिमत्व होत्या. त्यांनी भारतातील आधुनिक कर्करोग्याची काळजी आणि प्रभावी रेडिएशन थेरपीच्या विकासामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. २०११ मध्ये, भारताच्या राष्ट्रपतींनी त्यांना पद्मश्री बहाल केली.^[१] एका प्रमुख वृत्तवाहिनीने तिचे असे वर्णन केले आहे: “भारतातील कर्करोगग्रस्तांची अंतिम आशा आणि शेवटचा गढ”. ^{[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (March 2012)">उद्धरण आवश्यक</span> ]} तीस वर्षांच्या कालावधीत, केतायुन अर्देशीर दिनशॉ यांनी भारतातील कर्करोगाच्या औषधात क्रांती घडवून आणली. नियमापेक्षा अपवाद म्हणून मल्टी-मॉडल उपचारांना परिष्कृत केले.

केतायुन अर्देशीर दिनशॉ यांचा जन्म कलकत्ता येथील पारशी कुटुंबात झाला.^[२]

केतायुन अर्देशीर दिनशॉ यांनी १९६६ मध्ये ख्रिश्चन मेडिकल कॉलेज, वेल्लोरमधून पदवी प्राप्त करून त्यांच्या वैद्यकीय कारकिर्दीला सुरुवात केली. त्यांनी १९७० ते १९७३ पर्यंत केंब्रिज, यूके येथील एडनब्रुक हॉस्पिटलमध्ये प्रशिक्षण सुरू ठेवले. या कालावधीत त्यांनी रेडिएशन थेरपी (डी. एम. आर. टी.) मध्ये डिप्लोमा पूर्ण केला आणि त्यानंतर लंडनमधील रॉयल कॉलेज ऑफ रेडिओलॉजिस्ट (एफ. आर. सी. आर.) च्या फेलो म्हणून नावनोंदणी झाली.^[३]

यानंतर त्या भारतात परतल्या. १९७४ मध्ये टाटा मेमोरियल सेंटर, मुंबई येथे स्टाफ मेंबर बनल्या. सात वर्षांनंतर त्यांना रेडिएशन ऑन्कोलॉजी विभागाचे प्रमुख म्हणून नियुक्त करण्यात आले. १९९५ मध्ये, त्यांची टाटा मेमोरियल हॉस्पिटलच्या संचालिका म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. दोन वर्षांनंतर टाटा मेमोरियल सेंटर (टाटा मेमोरियल हॉस्पिटल आणि कॅन्सर रिसर्च इन्स्टिट्यूट) च्या देखरेखीसाठी त्यांची निवड करण्यात आली. त्यांनी २००८ पर्यंत या संस्थेच्या संचालिका म्हणून काम केले. भारतातील अग्रगण्य कर्करोग केंद्रांपैकी एक म्हणून संस्थेला आजच्या स्थितीत आकार देण्यामध्ये त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली होती.^[३]

त्यांना अनेक पुरस्कार आणि मान्यता प्राप्त झाल्या आहेत. त्यांनी इंटरनॅशनल युनियन अगेन्स्ट कॅन्सर, इंटरनॅशनल अणुऊर्जा एजन्सी आणि भारत सरकार यासह अनेक प्रतिष्ठित समित्या आणि संस्थांवर सदस्य म्हणून काम केले आहे. त्यांच्या नावावर शेकडो प्रकाशने आहेत. त्यांनी असंख्य वैज्ञानिक जर्नल्सच्या संपादकीय मंडळावर पद सांभाळले आहे. टाटा मेमोरिअल सेंटरमधील त्यांच्या संपूर्ण कार्यकाळात, सर्वोच्च मानके प्रस्थापित करणे, सर्व विभागांचे आयोजन आणि नूतनीकरण करणे, कर्करोगाचे निदान आणि उपचारांसाठी आधुनिक उपकरणे प्रदान करणे आणि हॉस्पिटलमध्ये आधुनिक व्यवस्थापन प्रणाली आणि संगणकीकरण स्थापित करण्यात त्यांनी एक महत्वाची भूमिका वठवली आहे.

त्यांच्या सुरुवातीच्या उपक्रमांपैकी एक म्हणजे कर्करोगाच्या उपचारांसाठी एकात्मिक सांघिक दृष्टीकोन वाढवणे, रेडिओलॉजिस्ट आणि शल्यचिकित्सकांना लिम्फोमा जॉइंट क्लिनिकमध्ये नवीन रूग्णांचे पुनरावलोकन करण्यास प्रोत्साहित करणे. डॉक्टरांनी क्लिनिकल प्रोटोकॉल स्थापित केले आणि आता कॅन्सरच्या रूग्णांना निर्धारित मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार योग्य उपचार कार्यक्रमांमध्ये चॅनल केले - चालू क्लिनिकल चाचण्यांच्या संदर्भात. टाटा मेमोरिअल हॉस्पिटलमधील सर्व संशोधन कार्यक्रमांना मार्गदर्शन करण्यासाठी त्यांच्याद्वारे एक दोलायमान वैज्ञानिक पुनरावलोकन समिती आणि हॉस्पिटल एथिक्स कमिटी नेमण्यात आली होती. त्यांनी टाटा मेमोरियल हॉस्पिटलमध्ये भारतातील पहिला ब्रेकीथेरपी प्रोग्राम विकसित केला आणि थ्रीडी-सीआरटी, एसआरटी, आयएमआरटी आणि आयजीआरटी सारख्या आधुनिक रेडिएशन थेरपी तंत्र विकसित करण्याच्या दिशेने त्या प्रेरक शक्ती होत्या.^[४]

नवी मुंबईमध्ये ॲडव्हान्स्ड सेंटर फॉर ट्रीटमेंट रिसर्च अँड एज्युकेशन इन कॅन्सर, टीएमएच येथे नवीन टाटा क्लिनिक आणि फॅकल्टी ब्लॉक, टीएमएच येथे आयजीआरटी सुविधा ब्लॉक स्थापन करण्यामागे दिनशॉ यांचा हात आहे. भाभाट्रॉन नावाच्या स्वदेशी रेडिओथेरपी मशीनच्या विकासातही त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यानंतर भारतातील वीस इतर कर्करोग केंद्रांमध्ये हे मशीन स्थापित केले गेले आहे आणि अनेक विकसनशील देशांना दान केले आहे.^[५]

२६ ऑगस्ट २०११ रोजी त्यांचे कर्करोगाने निधन झाले.^{[६][७][८]}

• विज्ञान आणि अभियांत्रिकी क्षेत्रातील योगदानाबद्दल भारताच्या राष्ट्रपतींकडून पद्मश्रीने सन्मानित करण्यात आले (२६ जानेवारी २००१)^[१]
• भूतपूर्व अध्यक्ष, इंटरनॅशनल सोसायटी फॉर रेडिएशन ऑन्कोलॉजी (बीजिंग, चीन १९९७ - २००१)
• माजी अध्यक्ष, असोसिएशन ऑफ रेडिएशन ऑन्कोलॉजिस्ट ऑफ इंडिया (१९९५ - १९९६)
• इंडो अमेरिकन उलरिच हेन्शके मेमोरियल अवॉर्ड ऑफ एक्सलन्स, (मद्रास, डिसेंबर १९९३)
• फेडरेशन ऑफ द पारसी झोरोस्ट्रियन अंजुमन ऑफ इंडिया (जून १९९७) द्वारे व्यावसायिक कौशल्यातील उत्कृष्टतेसाठी पुरस्कार
• ब्रेस्ट कॅन्सर फाउंडेशन ऑफ इंडिया (मार्च २०००) द्वारे कर्करोगाच्या कारणांसाठी सेवेसाठी लाइफ टाइम अचिव्हमेंट पुरस्कार
• औषधोपचारातील उत्कृष्ट योगदानासाठी FIE फाउंडेशन राष्ट्रीय पुरस्कार (१९९९)

1. ^ ^{a b} Padma Shri award winners 2001, Government of India.
2. ^ "She fought cancer, personally & professionally - Indian Express". archive.indianexpress.com. 2020-10-11 रोजी पाहिले.
3. ^ ^{a b} Conversation with Dr. K. A. Dinshaw, Journal of Cancer Research and Therapeutics.
4. ^ Expert profiles – Dr Ketayun Dinshaw Archived 2012-01-02 at the Wayback Machine., Doctor NDTV.
5. ^ Doctor who shaped Tata hospital dies, The Times of India.
6. ^ Obituary, The Times of India.
7. ^ She fought cancer, personally & professionally, "The Indian Express".
8. ^ Bansal, Manishi; Jindal, Ankush; Mohanti, Bidhu Kalyan (May 2022). "Ida Belle Scudder and Ketayun Ardeshir Dinshaw: The two iconic women who shaped the face of radiation oncology in India". Journal of Medical Biography (इंग्रजी भाषेत). 30 (2): 102–106. doi:10.1177/0967772020944698. ISSN 0967-7720. PMID 32814512.

• डॉ (सुश्री) केए दिनशॉ, भारत सरकार.
• दिनशॉ, केतायुन (जानेवारी २००६). टाटा मेमोरियल सेंटरच्या संचालकांच्या डेस्कवरून .
• जेसीआरटी प्रकाशन, घोष-लस्कर एस. एका महापुरुषाच्या स्मृतीमध्ये: डॉ. केतायुन अर्देशीर दिनशॉ. जे कॅन रेस थेर 2011;7:393-4
• पबमेड