कार्तिक पौर्णिमा
कार्तिक पौर्णिमा हा एक बौद्धांचा व हिंदूंचा सण आहे.
बौद्ध धर्म
कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी तथागत बुद्धांचा एक पट्टशिष्य धम्म सेनापती सारिपुत्रज्ञचे परिनिर्वाण झाले होते. या पौर्णिमेला बौद्ध धर्मीय स्त्री-पुरुष आठ शीलांचे पालन व उपोसथ करतात. सर्व लहान थोर उपासक-उपासिका एकत्र जमून बुद्ध वंदना घेऊन धम्म उपदेश ग्रहण करतात.
हिंदू धर्म
कार्तिक महिन्याच्या या पौर्णिमेला त्रिपुरारी पौर्णिमा असे म्हणले जाते. या रात्री कार्तिकेयाने त्रिपुरासुराचा वध केला अशी आख्यायिका प्रचलित आहे. त्यानिमित्त या दिवशी कार्तिकेयाचे पूजन केले जाते. केवळ या रात्रीच महिला कार्तिकेयाचे दर्शन घेऊ शकतात, असाही संकेत रूढ आहे. या दिवशी मंदिरांमध्ये दीपोत्सव केला जातो.
कार्तिक पौर्णिमा ही कार्तिक महिन्याच्या शुद्ध पक्षातील पंधरावी तिथी आहे.
हे ही पहा
- बौद्ध सण
बाह्यदुवे
भारतीय सण आणि उत्सव | |
---|---|
राष्ट्रीय सण | भारतीय स्वातंत्र्यदिवस • भारतीय प्रजासत्ताक दिन • गांधी जयंती |
हिंदू सण आणि उत्सव | गुढीपाडवा • रामनवमी • हनुमान जयंती • परशुराम जयंती • अक्षय्य तृतीया • आषाढी एकादशी • नागपंचमी • नारळी पौर्णिमा • कृष्णजन्माष्टमी • पोळा • गणेश चतुर्थी • अनंत चतुर्दशी • घटस्थापना • विजयादशमी • कोजागरी पौर्णिमा • दीपावली • नर्क चतुर्दशी • लक्ष्मीपूजन • बलिप्रतिपदा • भाऊबीज • कार्तिकी एकादशी • त्रिपुरारी पौर्णिमा • चंपाषष्ठी (सट) • श्रीदत्त जयंती • मकरसंक्रांत • दुर्गाष्टमी • रथसप्तमी • महाशिवरात्र • होळी • रंगपंचमी • पोंगल • ओणम • सरहुल • दिवाळी |
बौद्ध सण आणि उत्सव | |
जैन सण आणि उत्सव | वर्षप्रतिपदा • ज्ञानपंचमी • चातुर्मासी चतुर्दशी • कार्तिक पौर्णिमा • मौनी एकादशी • पार्श्वनाथ जयंती • मेरु त्रयोदशी • महावीर जयंती • चैत्र पौर्णिमा • अक्षय्य तृतीया • पर्युषण पर्व |
सिंधी सण आणि उत्सव | चेनी चांद • चालिहो • तिजरी • थडरी • महालक्ष्मी • गुरू नानक जयंती |
शिख सण आणि उत्सव | गुरू नानक जयंती • वैशाखी (बैसाखी) • होला मोहल्ला (हल्लाबोल) • गुरू गोविंदसिंह जयंती • वसंत पंचमी, प्रकाशदिन. |
मुस्लिम सण आणि उत्सव | |
ख्रिस्ती सण आणि उत्सव | |
पारशी सण आणि उत्सव | पतेती • नवरोज • रपिथ विन • खोर्दाद साल (झरतृष्ट्र जयंती) • फरवर्दगन जशन • आर्दिबेहेस्त • मैद्योझरेन गहंबार • खोर्दाद जश्न • तिर्यन जशन • मैद्योशेम गहंबार • अमरदाद जश्न • शाहरेवार जश्न • पैतिशाहेन गहंवार • मेहेर्गन जश्न • जमशेदी नवरोज • अयथ्रेन गहंबार • अवन जश्न • अदर्गन जश्न • फर्वदिन जश्न • दा-ए-ददार जश्न • जश्न-ए-सदेह • दिसा जश्न • मैद्योरेम गहंवार • बहमन जश्न • अस्पंदर्मद जश्न • फर्वर्दगन जश्न • हमस्पथमएदेम गहंवार |
वैशाख पौर्णिमा • फाल्गुन पौर्णिमा • चैत्र पौर्णिमा • कार्तिक पौर्णिमा • श्रावणी पौर्णिमा • माघ पौर्णिमा • भाद्रपद पौर्णिमा • अश्विनी पौर्णिमा (महाप्रवारणा पौर्णिमा) • मार्गशीर्ष पौर्णिमा • अलुथ साहल मंगाल्लाना (Aluth Sahal Mangallaya) • आंबेडकर जयंती (Ambedkar's Birthday) • असाल्हा पुजा (Asalha Puja) • अशोक जयंती • बरूआ (Barua festivals) • भुमचु (Bhumchu) • बोधी दिवस (Bodhi Day) • बॉन सण (Bon Festival) • बॉन ओम टूक (Bon Om Touk) • बौन संग हूए (Boun Suang Huea) • बुद्ध जयंती (Buddha's Birthday) • बौंगा दया जत्रा (Bunga Dyah Jatra) • चाक फर (Chak phra) • कंबोडियन नववर्ष (Cambodian New Year) • चौंग चाऊ बन उत्सव (Cheung Chau Bun Festival) • चिनी नववर्ष (Chinese New Year) • चौत्रूल दुचेन (Chotrul Duchen) • चौसाक (Chuseok) • धम्मचक्र प्रवर्तन दिन • डोंगाझी उत्सव (Dongzhi Festival) • द्रूपका तेशी (Drupka Teshi) • फूकग्वा मत्सुरी (Fukagawa Matsuri) • पुष्प उत्सव (Festival of Floral Offerings) • फुजीसाकी हचिमांगु श्रीन उत्सव (The Great Festival of Fujisaki Hachimangu Shrine) • दैत्य सण (Ghost Festival) • गोझन नो ओकुरबी (Gozan no Okuribi) • गुणला (Gunla) • गुणला भजन (Gunla Bajan) • गिअन मातशुरी (Gion Matsuri) • गुरू पौर्णिमा (Guru Purnima) • हॅरी-कुयो (Hari-Kuyo) • भूकेला दैत्य (Hungry ghost) • जन बहा दया जत्रा (Jana Baha Dyah Jatra) • जपानी नववर्ष (Japanese New Year) • कागयेद (Kagyed) • कँडी इसेला पेराहेरा (Kandy Esala Perahera) • कँथिना (Kathina) • कोरियन नववर्ष (Korean New Year) • कनमारा मातसुरी (Kanamara Matsuri) • कंद मातसुरी (Kanda Matsuri) • लाबा उत्सव (Laba Festival) • लहाबाब ड्यूच (Lhabab Duchen) • भूजल मुक्ती उत्सव (Liberation Rite of Water and Land) • लोसर (Losar) • लोई कारथॉग (Loi Krathong) • चांद्र नव वर्ष (Lunar New Year) • मधू पौर्णिमा (Madhu Purnima) • माघ पुजा (Magha Puja) • मनुस्मृती दहन दिन (Mahusmriti Burning Day) • मध्य-वसंत उत्सव (Mid-Autumn Festival) • मोहिणी (Mohani) • वानरराज उत्सव (Monkey King Festival) • मोन्लम प्रार्थना सण (Monlam Prayer Festival) • ओमिसोका (Ōmisoka) • पॅगोडा उत्सव (Pagoda festival) • परिनिर्वाण दिवस (Parinirvana Day) • पवर्ण (Pavarana) • पेचम बेन (Pchum Ben) • फि ता खोन (Phi Ta Khon) • पॉय संग लाँग (Poy Sang Long) • पोया (Poya) • राजपुत्र वेस्सानत्रा उत्सव (Prince Vessantara festival) • क्विंग शान राजे त्याग दिन (Qing Shan King Sacrificial Ceremony) • क्विंगीम सण (Qingming Festival) • रॉकेट उत्सव (Rocket Festival) • रॉयल प्लोगिंग सेरेमनी (Royal Ploughing Ceremony) • सम्बुद्धत्व जयंती (Sambuddhatva jayanthi) • सम्यक (Samyak) • संघमित्रा (Sanghamitta) • सांजा मत्सुरी (Sanja Matsuri) • सन्नो मत्सुरी (Sannō Matsuri) • सेत्सुबुन (Setsubun) • सिंहली नववर्ष (Sinhalese New Year) • सोंगक्रण (Songkran) • साँगक्रण (लाओस) (Songkran (Lao)) • साँगक्रण (थायलंड) (Songkran (Thailand)) • स्वांती उत्सव (Swanti (festival)) • टाक बात थेओ (Tak Bat Thewo) • टांगो नो सेक्यू (Tango no sekku) • ताडो उत्सव (Tado Festival) • टाकेंगई (Takengei) • टांझाउंगेग उत्सव (Tazaungdaing festival) • टेट (Tết) • थाडिंग्युत उत्सव (Thadingyut Festival) • थिनग्यान (Thingyan) • तिबेटी उत्सव (Tibetan festivals) • थोरग्य (Torgya) • त्सागान सार (Tsagaan Sar) • शिचू (Tshechu) • उबोन मेनबत्ती उत्सव (Ubon Ratchathani Candle Festival) • उपोस्थ व्रत (Uposatha) • उल्लामबना (Ullambana) • उथांग्याकी (Utagaki) • वेस्सा (Vassa) • वेसक (Vesak) • जल महोत्सव (Water Festival) • वान ओके फान्सा (Wan Ok Phansa) • तुषार उत्सव (Water-Sprinkling Festival • येन्या (Yenya) • येन्यूगसांजी (Yeongsanjae) |
हिंदू सण | |
---|---|
उत्तर भारतीय | वसंत पंचमी • मकर संक्रांति • महाशिवरात्र • होळी • राम नवमी • जन्माष्टमी • गणेश चतुर्थी • चकचंदा • रक्षाबंधन • नवरात्र • दसरा • विजयादशमी • दुर्गा पूजा • करवा चौथ • अहोई अष्टमी •लक्ष्मीपूजन • नरक चतुर्दशी • दीपावली • गोवर्धन पूजा • भाऊबीज • तुळशीपूजन • कार्तिक पौर्णिमा |
दक्षिण भारतीय | ओणम • पोंगल • रथयात्रा • अराणमुला नौका शर्यत • त्रिचूर पुरम • विषुक्कणि • विनायक चतुर्थी • कारतीगई दीपम • दीपावली •मकर संक्रांति • उगादि • महाशिवरात्र • विशाखा उत्सव • तिरुवतिरा |
पवित्र दिवस | |
साप्ताहिक व्रत | सोमवार • मंगळवार • बुधवार • गुरूवार • शुक्रवार • शनिवार • रविवार • |
एकादशी | • कामदा एकादशी • वरूथिनी एकादशी • मोहिनी एकादशी • अपरा एकादशी • निर्जला एकादशी • योगिनी एकादशी • देवशयनी एकादशी • कामिका एकादशी • पुत्रदा एकादशी-१ • अजा एकादशी • परिवर्तिनी(पद्मा) एकादशी • इंदिरा एकादशी • पाशांकुशा(पापांकुशा) एकादशी • रमा एकादशी • प्रबोधिनी एकादशी • उत्पत्ति(उत्पन्ना) एकादशी • मोक्षदा(मौनी) एकादशी • सफला एकादशी • पुत्रदा एकादशी-२ • षट्तिला एकादशी • जया एकादशी • विजया एकादशी • आमलकी एकादशी • पापमोचिनी एकादशी • पद्मिनी एकादशी • परमा(हरिवल्लभा) एकादशी • |
पौर्णिमा | |
महाराष्ट्रातील सण व व्रते | • सत्य नारायण कथा • विठ्ठलाची वारी • कार्तिकी एकादशी • गुढी पाडवा • रंगपंचमी • धुळवड • हनुमान जयंती • चैत्रगौर • वटपौर्णिमा आषाढी एकादशी • गुरुपौर्णिमा • नागपंचमी • नारळी पौर्णिमा • राखी पौर्णिमा • गोकुळाष्टमी • पोळा • हरितालिका • गणेशोत्सव • गौरीपूजन • नवरात्र • दसरा • कोजागिरी पौर्णिमा • दीपावली • वसुबारस • धनत्रयोदशी • नरकचतुर्दशी • लक्ष्मीपूजन • बलिप्रतिपदा • भाऊबीज • कार्तिकी एकादशी • तुलसी विवाह • त्रिपुरी पौर्णिमा • भगवद् गीता जयंती • दत्तजयंती • मकर संक्रात • महाशिवरात्र • होळीपौर्णिमा • |