ईसापनीती

इसापच्या दंतकथा, किंवा इसापनीती हा एक दंतकथांचा संग्रह आहे. ६२० ते ५६४ बीसीई दरम्यान प्राचीन ग्रीसमध्ये वास्तव्य करणाऱ्या एका गुलाम आणि कथाकाराने हा तयार केला असावा. त्याचे नाव ईसाप असे होते. विविध उत्पत्तींपैकी, त्याच्या नावाशी संबंधित कथा अनेक स्त्रोतांद्वारे आधुनिक काळात उतरल्या आहेत. वेगवेगळ्या मौखिक नोंदींमध्ये आणि लोकप्रिय तसेच कलात्मक माध्यमांमध्ये त्यांचे पुनर्व्याख्या केले जात आहे.

दंतकथा मूळतः मौखिक परंपरेशी संबंधित होत्या. ईसापच्या मृत्यूनंतर सुमारे तीन शतके संग्रहित केल्या गेल्या नव्हत्या. तोपर्यंत, इतर विविध कथा, विनोद आणि नीतिसूत्रे त्याच्यावर भर दिला जात होता. त्यातील काही सामग्री त्याच्या पूर्वीच्या स्त्रोतांकडून आली होती किंवा ग्रीक सांस्कृतिक क्षेत्राच्या पलीकडे आली होती. या सर्व गोष्टी समाविष्ट करण्याची प्रक्रिया आत्तापर्यंत चालू आहे. काही दंतकथा मध्ययुगाच्या उत्तरार्धापूर्वी रेकॉर्ड न केलेल्या आणि इतर युरोपबाहेरून आल्या होत्या. ही प्रक्रिया सतत चालू असते आणि नवीन कथा अजूनही ईसापमध्ये जोडल्या जात आहेत. यातील काही काम अगदी अलीकडील आणि काहीवेळा ज्ञात लेखकांकडून आलेले असले तरीही ते ईसापशी जोडले जात आहे.

लॅटिन आणि ग्रीक भाषेतील हस्तलिखिते प्रसाराचे महत्त्वाचे मार्ग होते. युरोपियन स्थानिक भाषेतील काव्यात्मक लेखनाने दुसरी आवृत्ती तयार केली होती. छपाईच्या आगमनानंतर, ईसापच्या दंतकथांचा संग्रह विविध भाषांमधील सर्वात प्राचीन पुस्तकांपैकी एक होता. नंतरच्या संग्रहांच्या माध्यमांतून, आणि भाषांतरे किंवा त्‍यांचे रूपांतर यांच्‍या माध्‍यमातून, एक कल्पित लेखक म्हणून ईसापची ख्याती जगभर पसरली.

सुरुवातीला दंतकथा प्रौढांना उद्देशून होत्या. त्यात धार्मिक, सामाजिक आणि राजकीय विषयांचा समावेश होता. ते नैतिक मार्गदर्शक म्हणून देखील वापरले गेले. नवजागरण काळापासून ते विशेषतः मुलांच्या शिक्षणासाठी वापरले गेले. त्यांचे नैतिक परिमाण प्रौढ जगामध्ये शिल्पकला, चित्रकला आणि इतर उदाहरणात्मक माध्यमांद्वारे तसेच नाटक आणि गाण्याचे रूपांतर यांच्याद्वारे दृढ केले गेले. याव्यतिरिक्त, दंतकथांच्या अर्थाचे पुनर्व्याख्या आणि कालांतराने बरेच बदल केले गेले आहेत.

टिआनाचा अपोलोनियस हा पहिल्या शतकातील तत्त्वज्ञानी होता. त्याने ईसापबद्दल नोंदवले मत असे आहे:

जे लोक अगदी साधे पदार्थ खातात त्यांच्याप्रमाणे, त्याने महान सत्य शिकवण्यासाठी नम्र घटनांचा वापर केला आणि एखादी गोष्ट सांगितल्यानंतर त्याने एखादी गोष्ट करा किंवा करू नका असा सल्ला दिला. मग, तोही कवींपेक्षा सत्याशी अधिक संलग्न होता; कारण नंतरचे लोक त्यांच्या स्वतःच्या कथांना संभाव्य बनवण्यासाठी हिंसा करतात; परंतु त्याने एक कथा जाहीर करून जी सत्य नाही हे सर्वांनाच ठाऊक आहे, त्याने सत्य घटनांशी संबंधित असल्याचा दावा केला नाही हे सत्य सांगितले.^[१]

याआधीही, ग्रीक इतिहासकार हेरोडोटस यांनी नमूद केले आहे की "ईसाप, दंतकथा लेखक" हा एक गुलाम होता. जो ईसापूर्व ५व्या शतकात ग्रीसमध्ये राहत होता. इतर लेखकांनीही त्याचे संदर्भ दिले आहेत. ॲरिस्टोफेनेस, त्याच्या विनोदी द वॉस्प्समध्ये, मेजवानीच्या संभाषणात नायक फिलोक्लिओन म्हणतो की त्यांनी ईसापच्या कथांमधून "मूर्खपणा" शिकला होता. प्लेटो फेडोमध्ये लिहितो की सॉक्रेटिसने तुरुंगात आपला वेळ घालवला आणि ईसापच्या काही दंतकथा "त्याला माहित होत्या" ज्या त्याने श्लोकांमध्ये बदलल्या. असे असले तरी, दोन मुख्य कारणांमुळे - कारण ईसापच्या श्रेयबद्ध दंतकथांमधील असंख्य नैतिकता एकमेकांच्या विरोधाभासी भासतात कारण ईसापच्या जीवनातील प्राचीन कथा एकमेकांच्या विरोधात आहेत. आधुनिक मत असे आहे की ईसापला श्रेय दिलेल्या त्या सर्व दंतकथांचा जन्मकर्ता इसाप नव्हता.^[२] त्याऐवजी, कोणताही ज्ञात पर्यायी साहित्यिक स्रोत नसल्यास कोणतीही दंतकथा ईसापच्या नावाशी जोडली जायची.^[३]

जुन्या काळात विविध सिद्धांतकार होते. ज्यांनी या दंतकथांना इतर प्रकारच्या कथनांपेक्षा वेगळे करण्याचा प्रयत्न केला. ते छोटे आणि अप्रभावि होते.^[४] याव्यतिरिक्त, ते काल्पनिक, जीवनासाठी उपयुक्त आणि स्वतःच्या व्यक्तिमत्त्वाशी संबंधित कथा लिहित होते.^[५] त्यांच्या कथा निसर्गाशी निगडित होत्या. हे सर्व ख्रिश्चन धर्माच्या आधी होते. त्यांच्यामध्ये प्राणी आणि वनस्पती बोलतांना आढळून येत. जरी माणसे फक्त मानवांशी संवाद साधत होते. सामान्यत: त्यांची सुरुवात संदर्भीय परिचयाने होत होती, त्यानंतर कथेत, अनेकदा शेवटी नैतिक अधोरेखित होते. द फ्रॉग्ज हू डिझायर्ड अ किंग आणि द फ्रॉग्ज अँड द सन यांच्या राजकीय अर्थाच्या बाबतीत, कथेच्या स्पष्टीकरणासाठी मार्गदर्शक म्हणून संदर्भ देणे अनेकदा आवश्यक होते.

आधीच नमूद केलेल्या दंतकथा आणि त्याच दंतकथेच्या पर्यायी आवृत्त्यांमधील विरोधाभास - द वुडकटर आणि ट्रीजच्या बाबतीत, शैलीच्या सर्व उदाहरणांच्या ईसापच्या वर्णनाद्वारे उत्तम प्रकारे स्पष्ट केले आहे. काही पश्चिम आशियाई मूळचे प्रात्यक्षिकपणे आहेत, तर काहींचे पूर्वेकडेच्या गोष्टी आहेत. आधुनिक शिष्यवृत्ती बीसीई तिसऱ्या सहस्राब्दीच्या सुरुवातीस, प्राचीन सुमेर आणि अक्कड या दोन्ही ठिकाणी अस्तित्वात असलेल्या ईसोपिक स्वरूपाच्या दंतकथा आणि नीतिसूत्रे प्रकट करतात.^[६] ईसापच्या दंतकथा आणि भारतीय परंपरा, बौद्ध जातक कथा आणि हिंदू पंचतंत्र द्वारे दर्शविल्या गेलेल्या, जवळजवळ डझनभर कथा सारख्याच आहेत. अनेकदा तपशीलांमध्ये मोठ्या प्रमाणात भिन्नता असते. ग्रीक लोकांनी या दंतकथा भारतीय कथाकारांकडून शिकल्या की इतर मार्गाने किंवा त्यांचा प्रभाव परस्पर होता यावर काही वाद आहे.

• इसोप आणि फेरीमन
• मुंगी आणि गवताळ प्राणी
• वानर आणि कोल्हा
• गाढव आणि त्याचे मास्टर्स
• गाढव आणि डुक्कर
• एक प्रतिमा घेऊन जाणारी गाढव
• सिंहाच्या त्वचेतील गाढव
• विहिरीत पडलेला ज्योतिषी
• टकला माणूस आणि माशी
• अस्वल आणि प्रवासी
• बीव्हर
• बेली आणि इतर सदस्य
• पक्षी पकडणारा आणि ब्लॅकबर्ड
• उधार घेतलेल्या पंखांमधील पक्षी
• लांडगा रडणारा मुलगा
• बैल आणि सिंह
• मांजर आणि उंदीर
• खेकडा आणि कोल्हा
• कोंबडा आणि रत्न
• कोंबडा, कुत्रा आणि कोल्हा
• कावळा आणि पिचर
• कावळा आणि मेंढी
• कावळा आणि साप
• हृदय नसलेले हरीण
• कुत्रा आणि त्याचे प्रतिबिंब
• कुत्रा आणि मेंढी
• कुत्रा आणि लांडगा
• कुत्रे आणि सिंहाची कातडी
• कबूतर आणि मुंगी
• गरुड आणि बीटल
• गरुड आणि कोल्हा
• बाणाने जखमी झालेला गरुड
• शेतकरी आणि त्याचे पुत्र
• शेतकरी आणि समुद्र
• शेतकरी आणि सारस
• शेतकरी आणि वाइपर
• त्याचे लाकूड आणि ब्रॅम्बल
• मच्छीमार आणि त्याची बासरी
• मच्छीमार आणि लहान मासे
• माशी आणि मुंगी
• सूप मध्ये पडलेली माशी
• मुरळी आणि साप
• कोल्हा आणि कावळा
• कोल्हा आणि द्राक्षे
• कोल्हा आणि सिंह
• कोल्हा आणि मुखवटा
• कोल्हा आणि आजारी सिंह
• कोल्हा आणि करकोचा
• कोल्हा आणि नेवला
• फॉक्स आणि वुडमन
• कोल्हा, माशी आणि हेज हॉग
• भयभीत ससे
• बेडूक आणि कोल्हा
• बेडूक आणि उंदीर
• बेडूक आणि बैल
• बेडूक आणि सूर्य
• राजा हवे असलेले बेडूक

• अँथनी, मेविस, २००६. ईसापचे पौराणिक जीवन आणि दंतकथा
• कॅक्सटन, विल्यम, १४८४. ईसाप, वेस्टमिन्स्टरचा इतिहास आणि दंतकथा . रॉबर्ट टी. लेनाघन द्वारा संपादित आधुनिक पुनर्मुद्रण (हार्वर्ड युनिव्हर्सिटी प्रेस: केंब्रिज, १९६७)
• क्लेटन, एडवर्ड. "ईसाप, ॲरिस्टॉटल आणि प्राणी: मानवी जीवनातील दंतकथांची भूमिका" Archived 2023-03-17 at the Wayback Machine. . ह्युमनिटास, खंड २१, क्रमांक १ आणि २, २००८, pp. १७९-२००. बोवी, मेरीलँड: राष्ट्रीय मानवता संस्था.
• गिब्स, लॉरा (अनुवादक), २००२, परत २००८. इसापच्या दंतकथा. ऑक्सफर्ड युनिव्हर्सिटी प्रेस
• गिब्स, लॉरा, "एसोप इलस्ट्रेशन्स: टेलिंग द स्टोरी इन इमेजेस"
• रेव्ह. थॉमस जेम्स एमए, इसोपच्या दंतकथा: एक नवीन आवृत्ती, मुख्यतः मूळ स्त्रोतांकडून, १८४८. जॉन मरे ( जॉन टेनिएलच्या अनेक चित्रांचा समावेश आहे)
• - ऑनलाइन आवृत्ती
• पेरी, बेन एडविन (संपादक), १९५२, दुसरी आवृत्ती २००७. एसोपिका: इसोपशी संबंधित किंवा त्याच्याशी संबंधित मजकूरांची मालिका. अर्बाना: युनिव्हर्सिटी ऑफ इलिनॉय प्रेस
• पेरी, बेन ई. (संपादक), १९६५. बॅब्रियस आणि फेड्रस, (लोएब क्लासिकल लायब्ररी) केंब्रिज: हार्वर्ड युनिव्हर्सिटी प्रेस, १९६५. बॅब्रिअसच्या १४३ ग्रीक श्लोक दंतकथांचे इंग्रजी भाषांतर, फेडरसच्या १२६ लॅटिन श्लोक दंतकथा, बॅब्रिअसमध्ये अस्तित्वात नसलेल्या ३२८ ग्रीक दंतकथा, आणि १२८ लॅटिन दंतकथा फेडरस (काही मध्ययुगीन साहित्यासह) एकूण ७२५ दंतकथांसाठी
• रुबेन, एमिल, पोसीस एन पॅटोइस लिमोझिन, पॅरिस १८६६
• मंदिर, ऑलिव्हिया; टेंपल, रॉबर्ट (अनुवादक), १९९८. ईसाप, द कम्प्लीट फेबल्स, न्यू यॉर्कः पेंग्विन क्लासिक्स. (आयएसबीएन 0140446494)

• इसोपिका : ६००हून अधिक इंग्रजी दंतकथा, तसेच कॅक्सटन ईसाप, लॅटिन आणि ग्रीक ग्रंथ, सामग्री अनुक्रमणिका आणि साइट शोध.
• चिल्ड्रन्स लायब्ररी, ईसॉपच्या सचित्र इंग्रजी आवृत्त्यांचे अनेक पुनरुत्पादन असलेली साइट Archived 2016-10-04 at the Wayback Machine.
• इसोपच्या दंतकथा, इंग्रजी आवृत्त्या
• क्रेइटन विद्यापीठातील कार्लसन फेबल कलेक्शनमध्ये दंतकथा-संबंधित वस्तूंच्या ऑनलाइन कॅटलॉगचा समावेश आहे
• Vita et Aesopus moralisatus [इसोपच्या दंतकथा, इटालियन आणि लॅटिन. ] नेपल्स: [जर्मनी फिडेलिसिमीसाठी] फ्रान्सिस्को डेल टुप्पो, १३ फेब्रुवारी १४८५. काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• एसोपस [ मोरालिसेटस ] . व्हेनिस, मॅनफ्रेडस डी बोनेलिस, डी मॉन्टेफेराटो, १७ ऑगस्ट १४९३. काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• फॅब्युले. नेपल्स, क्रिस्टॅनस प्रिलर, c. १४९५ काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• ईसाप कॉनला इटा सु हिस्टरी. मिलान, गिलर्मी ले सिग्नेरे फ्रेट्रेस, १५ सप्टेंबर १४९८. काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• फेब्युल इट विटा इसोपि, सह फेबुलिस ओइअनि, अल्फॉन्सी, पोगि फ्लोरेन्टीनी, एट अलिओरम, कॉम ऑप्टिमो क्मेन्टो, बेने दिलिजेन्तरक्यु अँटवर्प, गेरार्डस लीयू, २६ सप्टेंबर १४८६. काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• Esopus constructus moralicatus Uenetijs, Impressum per B. Benalium, 1517. काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• ईसोपस रचना नैतिकता . टॉरिनी, बी. सिल्वा, 1534 काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• Aesopi Fabvlae cvm vvlgari interpretatione: Brixiae, Apud Loduicum Britannicum, 1537. काँग्रेसच्या ग्रंथालयातील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• इसापच्या दंतकथा. लॅटिन. Esopi Appologi siue Mythology सह quibusdam carminum et fabularum addibus 1501. काँग्रेसच्या लायब्ररीतील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून
• इसापच्या दंतकथा. स्पॅनिश लिब्रो डेल सॅबियो [ व ] क्लेरिसिमो फॅबुलॅडर योसोपु हिस्टोरियाडो आणि अॅनोटाडो. सेव्हिला, जे. क्रोनबर्गर , 1521 काँग्रेस लायब्ररी येथे दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागाकडून
• इसापच्या दंतकथा . जर्मन. Vita आणि Fabulae. ऑग्सबर्ग, अँटोन सॉर्ग, {{सुमारे|१४७९. काँग्रेसच्या लायब्ररीतील दुर्मिळ पुस्तक आणि विशेष संग्रह विभागातून