Jump to content

आशियाई भाषा

आधुनिक आशियातील भाषा कुटुंबे.

संपूर्ण आशियामधील देशांमध्ये बोलल्या जाणाऱ्या भाषांमध्ये खूप विविधता आहे. त्यामध्ये अनेक भाषा कुटुंबांचा समावेश आहेत तर काही संबंधित नसलेल्या पृथक अशा भाषाही आहेत. प्रमुख भाषा कुटुंब पुढीलप्रमाणे आहेत Altaic, Austroasiatic, Austronesian, कॉकेशियन, भंडारा, इंडो-युरोपियन, Afroasiatic, Siberian, भारत-चीन तिबेटी आणि ताई-कढईत. यातील अनेक भाषांना लेखनाचीही दीर्घ परंपरा आहे.

भाषा गट

Ethnolinguistic वितरण केंद्र/दक्षिण आशिया, Altaic, कॉकेशियन, Afroasiatic (Hamito-सेमिटिक) आणि इंडो-युरोपियन कुटुंबांना.

जास्त संख्या असणारी प्रमुख भाषा कुटुंबे , दक्षिण आशियामधील इंडो-युरोपियन आणि द्राविडी आणिपूर्व आशिया मधील भारत-चीन तिबेटी ही आहेत . इतर भाषा कुटुंबे प्रादेशिक महत्त्व असलेली आहेत.

भारत-चीन तिबेटी

भारत-चीन तिबेटी मध्ये चीनी, तिबेटी, Burmese, Karen आणि इतर भाषांचा समावेश होतो. तसेच तिबेटी पठार, दक्षिण चीन, ब्रह्मदेश, आणि उत्तर पूर्व भारत येथील भाषांचाही समावेश होतो.

इंडो-युरोपियन

इंडो-युरोपीय भाषा समूहात प्रामुख्याने Indo-Iranian शाखा आहे. या समूहात भारतीय भाषा (हिंदी, उर्दू, बंगाली, पंजाबी, काश्मिरी, मराठी, गुजराती, सिंहली आणि दक्षिण आशियामध्ये बोलल्या जाणाऱ्या इतर भाषा) आणि ईराणी (Persian, Kurdish, पश्तो, Balochi आणि इराण, ॲनाटोलिया, Mesopotamia, मध्य आशिया, Caucasus आणि दक्षिण आशिया या ठिकाणी बोलल्या जाणाऱ्या भाषा) दोन्हींचा समावेश होतो. याव्यतिरिक्त, इंडो-युरोपियन भाषासमूहाच्या इतर शाखांमध्ये आशिया मधील स्लाव्हिक शाखा, ज्यात रशियन मध्ये सायबेरिया; काळा समुद्राच्या सभोवतीची ग्रीक; आणि आर्मेनियन; तसेच Hittiteच्या ॲनाटोलिया आणि Tocharian (चीनी) Turkestan अशा मृत भाषा यांचाही समावेश होतो.

Altaic भाषासमूह

संख्येने लहान पण महत्त्वाचे भाषा समूह पसरलेल्या मध्य आणि उत्तर आशिया मध्ये पसरलेल्या अशा या भूभागातल्या भाषा अनेक काळापासून या गटाशी जोडल्या गेल्या आहेत. त्यामध्ये Turkic, Mongolic, Tungusic (मांचुसह), Koreanic, आणि Japonic या भाषांचा समावेश आहे. स्पीकर्स, तुर्क लोकांची भाषा (Anatolian टर्क्स) यांनी ही भाषा स्वीकारली जे मूलतः Anatolian भाषा बोलत असत , ती इंडो-युरोपियन भाषा समूहातील एक मृत भाषा आहे.[१]

सोम–ख्मेर

सोम–ख्मेर भाषा ऑस्ट्रो-एशियाटिक या नावानेही ओळखल्या जातात. हा आशियातील सर्वात जुना भाषासमूह आहे. त्यातील व्हिएतनामी आणि ख्मेर (कंबोडियन) या भाषांना अधिकृत मान्यता मिळाली आहे.

क्र–दाई

क्र–दाई भाषा ( ताई-कढई असेही म्हणले जाते) दक्षिण चीन , ईशान्य भारत आणि आग्नेय आशियामध्ये आढळतात .थाई (सियामी) आणि लाओ या भाषांना अधिकृत मान्यता मिळाली आहे.

Austronesian ॲस्ट्रोनेशियन

आग्नेय आशियाच्या व्यापक समुद्राकडील भाषा म्हणजे ॲस्ट्रोनेशियन भाषा होत. यात प्रमुख्याने फिज़ीname (फिजी), टागालोग (फिलीपिन्स), आणि मलय (मलेशिया, सिंगापूरआणि ब्रुनेई)भाषांचा समावेश होतो . याव्यतिरिक्त जावाई, Sundanese, आणि Madurese , इंडोनेशिया या संबंधित भाषा आहेत.

द्रविडी भाषा

द्रविडी भाषांमध्ये दक्षिण भारत आणि श्रीलंका येथील तामिळ, कन्नड, तेलगूआणि मल्याळम, तसेच भारत आणि पाकिस्तान येथे कमी प्रमाणात वापरल्या जाणाऱ्या Gondi आणि Brahui भाषांचा समावेश होतो.

आफ्रो-एशियाटिक

आफ्रो -एशियाटिक भाषा (जुन्या स्रोत हमिटो-सेमिटिक), विशेषतः त्याच्या सेमिटिक शाखा, पश्चिम आशियात बोलल्या जातात. ह्या भाषासमूहात अरबी, हिब्रू आणि अरामी, या व्यतिरिक्त मृत भाषा अक्कादिआन यांचा समावेश होतो.

सैबेरियन भाषासमूह

या भाषासमूहात उत्तर आशियातील अनेक छोट्या भाषांचा समावेश होतो. Uralic भाषा , पाश्चात्य सायबेरिया (हंगेरियन आणि फिन्निश युरोप), Yeniseian भाषा (उत्तर अमेरिकेतील Turkic आणि Athabaskan भाषा ), Yukaghir, Nivkh (Sakhalin), Ainu उत्तर जपान, पूर्व सायबेरियातील Chukotko-Kamchatkan , Eskimo–Aleut या भाषांचा यात समावेश होतो. काही भाषातज्ञांच्या मते Koreanic भाषेचे Altaic भाषेपेक्षा Paleosiberian भाषेशी अधिक साम्य आहे. मंगोलिया येथील मृत Ruan-ruan भाषेचे अजून वर्गीकरण झालेले नाही आणि त्या भाषेचे इतर कोणत्याच भाषेशी संबंध दाखवता येत नाहीत.

कॉकेशियन भाषासमूह

कॉकससमधे तीन लहान भाषासमूहातील भाषा बोलल्या जातात : Kartvelian भाषा, उदा.- जॉर्जियन; ईशान्य कॉकेशियन (Dagestanian भाषा), Chechen; आणि वायव्य कॉकेशियन, अशा Circassian. शेवटच्दोया दोन भाषा एकमेकांशी सबंधित आहेत. तसेच मृत Hurro-Urartian भाषा देखील या समूहाशी संबंधित असू शकतात.

दक्षिण आशियातील भाषासमूह

या भाषासमूहात काही प्रमुख महत्त्वाच्या भाषा आणि भाषासमूह असले तरी अनेक कमी बोलल्या जाणाऱ्या भाषा देखील आहेत. दक्षिण आशिया आणि आग्नेय आशिया. पश्चिमेकडून पूर्वेकडे पुढील प्रमाणे भाषा आहेत

  • मृत भाषा सुपीक चंद्रकोर अशा सुमेरियन, Elamite, आणि Proto-Euphratean
  • मृत भाषा दक्षिण आशियातील: अवर्गिकृत Harappan भाषा
  • लहान भाषा कुटुंब आणि isolates, भारतीय उपखंडात: Burushaski, Kusunda, आणि Nihali. The Vedda भाषा श्रीलंका शक्यता आहे, एक अलग ठेवणे आहे की मिसळून सिंहली.
  • दोन Andamanese भाषा कुटुंबियांना: महान Andamanese आणि Ongan; Sentinelese राहते undocumented तारीख करण्यासाठी, आणि त्यामुळे अवर्गिकृत.
  • isolates आणि भाषा सह अलग ठेवणे substrata आग्नेय आशियातील: Kenaboi, Enggano, आणि फिलीपिन्स Si भाषा Manide आणि Umiray Dumagat
  • भाषा isolates आणि स्वतंत्र भाषा कुटुंबांना अरुणाचल: Digaro, Hrusish (समावेश Miji भाषा[२]), Midzu, Puroik, Siangic, आणि खो-Bwa
  • मंग–Mien (मिआओ–याओ) ओलांडून विखुरलेल्या दक्षिण चीन आणि आग्नेय आशिया
  • अनेक "Papuan" कुटुंबांना मध्य आणि पूर्व मलय द्वीपसमूह: भाषांमध्ये Halmahera, पूर्व तिमोर, आणि मृत Tambora , Sumbawa. असंख्य अतिरिक्त कुटुंबे आहेत बोलली इंडोनेशियन न्यू गिनी, पण या अवस्थेत व्याप्ती बाहेर वर एक लेख आशियाई भाषा आहे.

संकेतभाषा

आशियामध्येअनेक संकेत भाषा बोलल्या जातात . जपानी चिन्ह भाषा कुटुंब, चीनी संकेत भाषा, इंडो-पाकिस्तानी चिन्ह भाषाआहे, तसेच नेपाळ, थायलंडआणि व्हिएतनाम येथील संकेत भाषांचा यात समावेश होतो. अनेक अधिकृत संकेत भाषा फ्रेंच संकेत भाषा समूहाच्या भाग आहेत.

अधिकृत भाषा

आशिया आणि युरोप या दोन खंडात मुळ भाषांचा वापर अजूनही केला जातो. आणि त्याच त्यांच्या अधिकृत भाषा आहेत.त्यातील इंग्रजी अधिक विस्तृत प्रमाणात वापरली जाते.

Language Native name Speakers Language Family Official Status in a Country Official Status in a Region
AbkhazAԥсшәа 240,000 Northwest Caucasian अबखाझिया ध्वज Abkhazia

जॉर्जिया ध्वज Georgia
Arabicالعَرَبِيَّة230,000,000 Afro-Asiaticकतार ध्वज Qatar

, जॉर्डन ध्वज Jordan , सौदी अरेबिया ध्वज Saudi Arabia , इराक ध्वज Iraq , यमनचे प्रजासत्ताक ध्वज Yemen , कुवेत ध्वज Kuwait , बहरैन ध्वज Bahrain , सीरिया ध्वज Syria , पॅलेस्टाईन ध्वज Palestine (observer state), लेबेनॉन ध्वज Lebanon , ओमान ध्वज Oman , संयुक्त अरब अमिराती ध्वज UAE , इस्रायल ध्वज Israel

Armenianհայերեն5,902,970 Indo-Europeanआर्मेनिया ध्वज Armenia

, नागोर्नो-काराबाख ध्वज Nagorno-Karabakh

Assamese অসমীয়া15,000,000 Indo-Europeanभारत ध्वज India
(in Assam)
AzerbaijaniAzərbaycanca 37,324,060 Turkicअझरबैजान ध्वज Azerbaijanइराण ध्वज Iran
Banglaবাংলা230,000,000 Indo-Europeanबांगलादेश ध्वज Bangladeshभारत ध्वज India
(in West Bengal, Tripura, Assam, Andaman and Nicobar islands and Jharkhand)
BodoBoro 1,984,569 Sino-Tibetanभारत ध्वज India
(in Bodoland)
Burmese မြန်မာစာ33,000,000 Sino-Tibetanम्यानमार ध्वज Myanmar
Cantonese 中國武術 7,877,900 Sino-Tibetanहाँग काँग ध्वज Hong Kong
and मकाओ ध्वज Macau
Chinese 中國武術 1,200,000,000 Sino-TibetanFlag of the People's Republic of China China

, Flag of the Republic of China Taiwan , सिंगापूर ध्वज Singapore , मलेशिया ध्वज Malaysia

Dari دری19,600,000 Indo-Europeanअफगाणिस्तान ध्वज Afghanistan
Dhivehiދިވެހި400,000 Indo-EuropeanFlag of the Maldives Maldives
Dzongkhaརྫོང་ཁ་600,000 Sino-Tibetanभूतान ध्वज Bhutan
English English 301,625,412 Indo-EuropeanFlag of the Philippines Philippines

, सिंगापूर ध्वज Singapore , भारत ध्वज India , पाकिस्तान ध्वज Pakistan , मलेशिया ध्वज Malaysia

हाँग काँग ध्वज Hong Kong
FilipinoWikang Filipino 110,784,442 AustronesianFlag of the Philippines Philippines
Formosan 171,855 AustronesianFlag of the Republic of China Taiwan
Georgianქართული4,200,000 Kartvelian जॉर्जिया ध्वज Georgia
Gujaratiગુજરાતી 50,000,000 Indo-Europeanभारत ध्वज India
(in Gujarat, Daman and Diu and Dadra and Nagar Haveli)
Hakka Thòi-vàn Hak-fa 2,370,000 Sino-TibetanFlag of the Republic of China Taiwan
Hebrewעברית7,000,000 Afro-Asiaticइस्रायल ध्वज Israel
Hindiहिंदी 550,000,000 Indo-Europeanभारत ध्वज India
IndonesianBahasa Indonesia 240,000,000 Austronesianइंडोनेशिया ध्वज Indonesiaपूर्व तिमोर ध्वज East Timor
(as a working language)
Japanese日本語120,000,000 Japonic जपान ध्वज Japan
Kannadaಕನ್ನಡ 51,000,000 Dravidianभारत ध्वज India
(in Karnataka)
Karen ကညီကျိး 6,000,000 Sino-Tibetanम्यानमार ध्वज Myanmar
(in  Kayin State)
KazakhҚазақша 18,000,000 Turkicकझाकस्तान ध्वज Kazakhstanरशिया ध्वज Russia
Khmerភាសាខ្មែរ14,000,000 Austroasiaticकंबोडिया ध्वज Cambodia
Korean한국어/조선말80,000,000 Koreanic दक्षिण कोरिया ध्वज South Korea

, उत्तर कोरिया ध्वज North Korea

Flag of the People's Republic of China China
(in Yanbian and Changbai)
KurdishKurdî/کوردی20,000,000 Indo-Europeanइराक ध्वज Iraqइराण ध्वज Iran
Kyrgyzкыргызча 2,900,000 Turkicकिर्गिझस्तान ध्वज Kyrgyzstan
Laoພາສາລາວ7,000,000 Tai-Kadai लाओस ध्वज Laos
MalayBahasa Melayu/بهاس ملايو30,000,000 Austronesianमलेशिया ध्वज Malaysia

, ब्रुनेई ध्वज Brunei , सिंगापूर ध्वज Singapore

Malayalam മലയാളം 33,000,000 Dravidianभारत ध्वज India
(in Kerala, Lakshadweep and Mahe)
Marathiमराठी73,000,000 Indo-Europeanभारत ध्वज India
(in Maharashtra and Dadra and Nagar Haveli)
MongolianМонгол хэлसाचा:MongolUnicode 2,000,000 Mongolic मंगोलिया ध्वज MongoliaFlag of the People's Republic of China China
(in Inner Mongolia)
Nepali नेपाली 29,000,000 Indo-Europeanनेपाळ ध्वज Nepalभारत ध्वज India
(in Sikkim and West Bengal)
Odia ଓଡ଼ିଆ 33,000,000 Indo-Europeanभारत ध्वज India
(in Odisha and Jharkhand)
Ossetian Ирон 540,000 (50,000 in South Ossetia)Indo-Europeanदक्षिण ओसेशिया ध्वज South Ossetia

रशिया ध्वज Russia
(in साचा:देश माहिती North Ossetia–Alania )
Pashtoپښتو45,000,000 Indo-Europeanअफगाणिस्तान ध्वज Afghanistanपाकिस्तान ध्वज Pakistan
Persianفارسی50,000,000 Indo-Europeanइराण ध्वज Iran
Punjabiپنجابی / ਪੰਜਾਬੀ 100,000,000 Indo-Europeanभारत ध्वज India
(in Punjab, India, Haryana, Delhi and Chandigarh)  पाकिस्तान ध्वज Pakistan
(in Punjab, Pakistan)
PortuguesePortuguês 1,200,000 Indo-Europeanपूर्व तिमोर ध्वज Timor Lesteमकाओ ध्वज Macau
RussianРусский 260,000,000 Indo-Europeanअबखाझिया ध्वज Abkhazia

, कझाकस्तान ध्वज Kazakhstan , किर्गिझस्तान ध्वज Kyrgyzstan , रशिया ध्वज Russia , दक्षिण ओसेशिया ध्वज South Ossetia

उझबेकिस्तान ध्वज Uzbekistan

, ताजिकिस्तान ध्वज Tajikistan

and तुर्कमेनिस्तान ध्वज Turkmenistan
(as an inter-ethnic language)
Santali ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ 76,000,000 Austro-Asiaticभारत ध्वज India
(in Jharkhand, Odisha, West Bengal, Assam, Bihar and Tripura )

नेपाळ ध्वज Nepal , बांगलादेश ध्वज Bangladesh

and भूतान ध्वज Bhutan
Saraiki سرائیکی18,179,610 Indo-Europeanपाकिस्तान ध्वज Pakistan
(in Bahawalpur ) भारत ध्वज India
(in Andhra Pradesh )
Sinhala සිංහල18,000,000 Indo-European श्रीलंका ध्वज Sri Lanka
Tamilதமிழ்77,000,000 Dravidianश्रीलंका ध्वज Sri Lanka

, सिंगापूर ध्वज Singapore

भारत ध्वज India
(in Tamil Nadu, Andaman and Nicobar islands and Puducherry)
Teluguతెలుగు 79,000,000 Dravidianभारत ध्वज India
(in Andhra Pradesh, Telangana, Andaman and Nicobar islands, Puducherry)
Taiwanese Hokkien 中國武術 18,570,000 Sino-TibetanFlag of the Republic of China Taiwan
Tajikтоҷикӣ 7,900,000 Indo-Europeanताजिकिस्तान ध्वज Tajikistan
Tetum Lia-Tetun 500,000 Austronesianपूर्व तिमोर ध्वज Timor Leste
Thaiภาษาไทย60,000,000 Tai-Kadai थायलंड ध्वज Thailand
Tulu ತುಳು1,722,768 Dravidianभारत ध्वज India
(in Mangalore, Udupi, Kasargod, Mumbai)
TurkishTürkçe 70,000,000 Turkicतुर्कस्तान ध्वज Turkey

, सायप्रस ध्वज Cyprus , Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus Northern Cyprus

TurkmenTürkmençe 7,000,000 Turkicतुर्कमेनिस्तान ध्वज Turkmenistan
Urduاُردُو62,120,540 Indo-Europeanपाकिस्तान ध्वज Pakistanभारत ध्वज India
 (in Jammu and Kashmir, Telangana, Delhi, Bihar and Uttar Pradesh)
UzbekOʻzbekcha/ Ўзбекча 25,000,000 Turkicउझबेकिस्तान ध्वज Uzbekistan
VietnameseTiếng Việt 80,000,000 Austroasiaticव्हियेतनाम ध्वज Vietnam

हे सुद्धा पहा

  • आशियाई अभ्यास
  • Asianic भाषा
  • पूर्व आशियाई भाषा
  • भाषा दक्षिण आशिया
  • यादी मृत भाषा आशिया
  • वर्गीकरण योजना आग्नेय आशियाई भाषा

संदर्भ

  1. ^ Z. Rosser; et al. (2000). "Y-Chromosomal Diversity in Europe is Clinal and Influenced Primarily by Geography, Rather than by Language" (PDF). American Journal of Human Genetics. 67 (6): 1526–1543. doi:10.1086/316890. PMC 1287948. PMID 11078479. 2011-01-14 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 2018-11-30 रोजी पाहिले. Explicit use of et al. in: |last= (सहाय्य)
  2. ^