आमा (चित्रपट)

आमा
दिग्दर्शन	हिरासिंग खत्री
पटकथा	दुर्गा श्रेष्ठ चैत्यदेवी
प्रमुख कलाकार	शिवशंकर मानन्धर भुवन चन्द हरिप्रसाद रिमाल वसुन्धरा भुसाल
देश	नेपाळ
भाषा	नेपाळी
प्रदर्शित	७ ऑक्टोबर १९६४
आय.एम.डी.बी. वरील पान

आमा हा एक १९६४ नेपाळी चित्रपट आहे जो दुर्गा श्रेष्ठ व चैत्यदेवी यांनी लिहिले आहे आणि हिरासिंग खत्री दिग्दर्शित आहे. नेपाळच्या राजा महेन्द्रने नेपाळ सरकारच्या माहिती विभागाच्या (औपचारिकरित्या रॉयल नेपाळ फिल्म कॉर्पोरेशन) बॅनरखाली चित्रपटाची निर्मिती केली. या चित्रपटामध्ये शिवशंकर मानन्धर आणि भुवन चन्द मुख्य भूमिकेत असून, यासह वसुन्धरा भुसाल, हिरासिंग खत्री आणि हरिप्रसाद रिमाल यांच्या महत्त्वपूर्ण भूमिका आहेत. चित्रपटात एका तरुणाची कथा सांगितली गेली आहे जो आपल्या देशाच्या सैन्यात सेवा दिल्यानंतर मायदेशी परतला. चित्रपट दिग्दर्शक हिरासिंग खत्री यांना नेपाळच्या महेंद्र यांनी आमा दिग्दर्शित करण्याची विनंती केली. चित्रपटाचे पोस्ट-प्रॉडक्शन आणि इनडोअर शूटिंग मुख्यत्वे कोलकाता, भारत येथे झाले. ७ ऑक्टोबर १९६४ रोजी हा चित्रपट प्रदर्शित झाला. रिलीज झाल्यानंतर आमा नेपाळमध्ये बनलेला पहिला नेपाळी चित्रपट ठरला.

हा चित्रपट नेपाळमध्ये प्रदर्शित झाल्यानंतर तो पटकन देशात लोकप्रिय झाला. आमाच्या यशानंतर खत्री यांनी नेपाळ सरकारसाठी "हिजो आज भोली" (१९६७) आणि परिवर्तन (१९७१) चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले. या दोन्ही चित्रपटांचा वापर नेपाळी नागरिकांमध्ये देशभक्ती जागृत करण्यासाठी केला गेला.

हर्कबहादुर एक मद्यपी होता जो आपल्या पत्नीवर शारीरिक अत्याचार करतो. एक दिवस नंतर, कर्ज परत न केल्याबद्दल त्यांचे घर जप्त केले गेले आणि त्यानंतर हर्कबहादुर यांनी पत्नीला वचन दिले की आपण मद्यपान सोडणार नाही. त्यादिवशी नंतर, तो नशेत घरी परतला आणि आपल्या पत्नीवर हल्ला केला, परंतु विजेच्या धक्क्याने त्याचा मृत्यू झाला. त्याच्या मृत्यूनंतर हार्कचा मुलगा मानबहादुर सैन्यात सामील होण्यासाठी घराबाहेर पडला.

काही वर्षांनंतर, दोन वर्ष परदेशी सैन्यात सेवा देऊन मान घरी परतला, परंतु त्याला त्याची आई सापडली नाही. आपल्या आईच्या मृत्यूविषयी ऐकल्यानंतर मान यांनी नेपाळ सोडण्याचा निर्णय घेतला, परंतु त्याच्या शेजाऱ्यांनी त्यांना सांगितले की "मातृभूमीची सेवा करणे तितकेच पुण्य आहे." असे सांगून त्यांनी गावातच राहून समाजाची सेवा करण्याचे आवाहन केले. चित्रपटाच्या शेवटी, मानबहादुर म्हणतात की ते देशाच्या वाढत्या अर्थव्यवस्थेला मदत करण्यासाठी नेपाळमध्येच राहतील.

• शिवशंकर मानन्धर
• भुवन चन्द
• हरिप्रसाद रिमाल
• वसुन्धरा भुसाल

नेपाळच्या महेन्द्र यांनी प्रामुख्याने भारतीय चित्रपटसृष्टीत काम करणारे नामांकित चित्रपट दिग्दर्शक हिरासिंग खत्री यांना नेपाळमधील पंचायत राजकीय व्यवस्थेला चालना देण्यासाठी तयार केलेल्या चित्रपटाचे दिग्दर्शन करण्याचे आवाहन केले.^[२] नेपाळी सिनेमाच्या सुरुवातीच्या काळात, नेपाळी चित्रपट निर्मिती, वितरण आणि सादर करण्यासाठी देशात कोणतीही व्यावसायिक पायाभूत सुविधा नव्हती.^[३][४] त्यावेळी व्यावसायिक कलाकार नव्हते म्हणून मुख्य भूमिका साकारण्यासाठी संगीतकार शिवशंकर मानन्धर आणि नाट्य कलाकार भुवन चन्द यांची निवड झाली.^[३] या चित्रपटातील मुख्य अभिनेता म्हणून शिवाशंकरची निवड करण्यात आली होती, कारण या भूमिकेसाठी दिग्दर्शकाची मूळ निवड घराची ओढ लागलेला होती.^[५] प्रख्यात महिला अभिनेता भुवन चन्द यांनी चित्रपटात अभिनय केल्याबद्दल “खूप उत्साही” असल्याचे आठवले; ती म्हणाली, "मी माझ्या आयुष्यातील एखादा प्रसंग कधीही विसरणार नाही."^[५] हरिप्रसाद रिमालने वयाच्या चौदाव्या वर्षी या चित्रपटाद्वारे अभिनयातही पदार्पण केले होते.^[६]

या प्रकल्पाच्या चित्रीकरणाला तीन ते चार महिने लागले आणि कोलकाता येथे पूर्ण झालेल्या पोस्ट-प्रोडक्शनचे काम सहा महिने लागले.^[५][७] बहुतेक सीन्स एकाच टेकमध्ये चित्रित करण्यात आली होती.^[१] भुवन चन्द यांना सुमारे ५,००० रुपये दिले गेले.^[५] चन्द यांनी काठमांडू क्रेझला सांगितले की, "चित्रपटाच्या दिग्दर्शकाने कॅमेरामनचे मत विचारले आणि त्यांनी माझ्या बाजूने उत्तर दिले. म्हणूनच माझ्या सहभागासाठी कॅमेरामन देव आणि दिग्दर्शक थेट जबाबदार होते."^[५]

या चित्रपटाचा प्रीमियर ७ ऑक्टोबर १९६४ रोजी काठमांडू व्हॅली येथे झाला होता.^[२] रिलीज झाल्यावर चित्रपटाला यश मिळाले. फिल्म्स ऑफ नेपाळच्या सुनीताने लिहिले आहे, "आमाने वादळाने देशाला नेले".^[१] आमाच्या यशानंतर खत्री यांनी नेपाळ सरकारसाठी "हिजो आज भोली" (१९६७) आणि परिवर्तन (१९७१) चित्रपटांचे दिग्दर्शन केले.^[८] नेपाळमध्ये तयार होणारा पहिला नेपाळी चित्रपट झाल्यानंतर आमा हा नेपाळी सिनेमाच्या इतिहासातील महत्त्वाचा चित्रपट ठरला.^{[२][९][१०]} प्रदर्शित झाल्यानंतर, मुख्य कलाकार प्रसिद्ध झाले.^[११] "नेपाळमधील चित्रीकरणाच्या इतिहासातील आमा ही सर्वात महत्त्वाची घटना होती," काठमांडू फिल्म्सने लिहिले.^[१२]

बोसेपाल यांनी लिहिले, "चित्रपटाच्या शीर्षकानं तो न्याय दिला. आमा आपल्याला काय अपेक्षा करावी याची झलक देते आणि लोकांच्या अपेक्षांची पूर्तताही करते. हे शीर्षक चित्रपटाच्या थीमसह अगदी योग्य आहे. "समीक्षक असेही म्हणतात की "आमा घड्याळाला पात्र आहे."^[२] मिग्युलचे फिलिप क्रेन मार्शल यांनी लिहिले आहे, "आई स्पष्टपणे राष्ट्र-उभारणीचे एक साधन होते" आणि "राष्ट्रीय एकतेचे जागतिक प्रतीक म्हणून आईची प्रतिमा राष्ट्रीयकरणाच्या थीमला पुढे आणण्यासाठी वापरली गेली."^[११]