अफगाणिस्तानमधील भाषा
अफगाणिस्तान हा एक बहुभाषिक देश आहे ज्यामध्ये दारी आणि पश्तो या दोन भाषा अधिकृत असून मोठ्या प्रमाणात बोलल्या जातात.[१]
अफगाणिस्तानात बोलल्या जाणाऱ्या फारसी भाषेच्या प्रकारचे अधिकृत नाव दारी आहे. याला बऱ्याचदा अफगाण फारसी म्हणून संबोधले जाते.[२][३] मूळ भाषिक या भाषेला अद्यापही फारसी ( फारसी : فارسی; "फारसी") म्हणून ओळखत असत तरीही अफगाण सरकारने १९६४ मध्ये हे नाव अधिकृतपणे दारी मध्ये बदलले होते.[४][५] पश्तो भाषिक पश्तूनी (पठाण) राजकारणाचे वर्चस्व असूनही शतकानुशतके दारी सरकारची पसंतीची भाषा आहे.[५]
सीआयए वर्ल्ड फॅक्टबुकनुसार अफगाण फारसी किंवा दारी (अधिकृत) ( दारी ) ७७% ( L1 + L2 ) (संपर्क भाषा), पश्तो ४८%, उझबेक ११%, इंग्रजी६%, तुर्कमेन ३% , उर्दू ३%, पशायी १%, नुरिस्तानी १%, अरबी १%, आणि बालोची १% लोकसंख्ये द्वारे बोलल्या जात (२०१७). हे आकडे बहुतेक मोठ्या प्रमाणात बोलल्या जाणाऱ्या भाषांबद्दल आहेत; या आकड्यांची बेरीज १००% पेक्षा जास्त आहे कारण या देशात बरेच द्विभाषिक आहे आणि कारण प्रतिसादकांना एकापेक्षा अधिक भाषा निवडण्याची परवानगी होती. उझबेक आणि तुर्कमेनी या तुर्किक भाषा, तसेच बालोची, पशायी, नुरिस्तानी आणि पमीरी ही बहुसंख्य भाषा बोलल्या जाणाऱ्या भागात तिसऱ्या अधिकृत भाषा आहेत.[६]
पश्तो आणि दारी (फारसी) दोन्ही इराणी भाषा उप-कुटुंबातील इंडो-युरोपिय भाषा आहेत. उझ्बेक, तुर्कमेन, बालोची, पशायी आणि नुरिस्तानी यासारख्या इतर प्रादेशिक भाषा देशभरातील अल्पसंख्याक गटांद्वारे बोलल्या जातात.
किरकोळ भाषांमध्ये हे समाविष्ट आहे: अश्कनु, कामकाता-विरी, वासी-रूप, त्रेगामी आणि कलश-अला, पमीरी ( शुघनी, मुंजी, इश्कशिमी आणि वाखी ), ब्राहुई, अरबी, किझिलबाश, आयमाक, पाशाई, किर्गिझ आणि पंजाबी.[७] भाषातज्ज्ञ हॅरल्ड हारमन यांचा असा विश्वास आहे की अफगाणिस्तानमध्ये जवळजवळ २०० वेगवेगळ्या पोटभाषा आहेत आणि ४० पेक्षा जास्त लहान भाषा आहेत.
आढावा
फारसी किंवा दारी भाषा देशाची संपर्क भाषा आहेत आणि ताजिक, हजारा आणि आयमक यांच्यासह अफगाणिस्तानच्या अनेक वांशिक गटांची मूळ भाषा आहे.[८] पश्तो ही अफगाणिस्तानमधील प्रबळ वंशीय समूह असलेल्या पठाण लोकांची मूळ भाषा आहे.[९] अफगाणिस्तानच्या बहु-वांशिक चारित्र्यामुळे बहुभाषिकत्व ही एक सामान्य घटना आहे.
अनेक दशकांमध्ये अफगाणिस्तानमध्ये कोणतीही पद्धतशीर जनगणना झाली नसल्यामुळे विविध वांशिक गटांच्या आकार आणि रचनांबद्दल अचूक आकडेवारी उपलब्ध नाही.[१०] खालील सारणी नमुन्यांच्या आकडेवारीनुसार अफगाणिस्तानात बोलल्या जाणाऱ्या प्रमुख भाषा दर्शविते:
| भाषा | २००६ (एल 1 म्हणून) (६,२२६ पैकी) [११] | २००६ (एल 2 म्हणून) (६,२२६ पैकी) | २०१३ (९,२६० पैकी) [१२] | २०१८ (१३,९४३ पैकी) [१३] |
|---|---|---|---|---|
| पश्तो | ३८% | ६% | ३५% | ४१% |
| दारी | ५२% | २६% | ४८% | ५१% |
| उझ्बिक | ७% | २% | ९% | ८% |
| तुर्कमेन | २% | ३% | ३% | ३% |
| बालोचि | ०% | ०% | १% | १% |
| पशायी | ०% | १% | १% | १% |
| नुरिस्तानी | - | - | १% | १% |
| अरबी | ०% | २% | १% | १% |
| इंग्रजी | ०% | ८% | ५% | ६% |
| उर्दू | ०% | ७% | २% | ३% |
अफगाणिस्तानात, विशेषतः काबुलमधील बरीच मोठी लोकसंख्या या भागात बॉलिवूड चित्रपट आणि गाण्यांच्या लोकप्रियतेमुळे आणि प्रभावामुळे हिंदुस्थानी बोलू आणि समजू शकते.[१४][१५]
भाषा धोरण
अफगाणिस्तानच्या १९६४ च्या घटनेने स्थापन केल्यानुसार देशाच्या अधिकृत भाषा दारी आणि पश्तो आहेत. दारी ही अफगाणिस्तानच्या अधिकृत भाषांपैकी सर्वाधिक प्रमाणात बोलली जाणारी भाषा आहे आणि देशासाठी संपर्क भाषा म्हणून काम करते. १९८० मध्ये, इतर प्रादेशिक भाषांना त्या प्रदेशात अधिकृत दर्जा देण्यात आला जिथे बहुतांश लोकं त्या भाषा बोलतात.[१६] हे धोरण २००४ च्या अफगाण राज्य घटनेत संमत केले गेले होते, ज्यात बहुसंख्य लोक बोलल्या जाणाऱ्या भागात तिसऱ्या अधिकृत भाषेच्या रूपात उझबेक, तुर्कमेन, बालोची, पशायी, नुरिस्तानी आणि पमिरी यांची स्थापना केली गेली.[१]
संदर्भ
- ^ a b "What Languages are Spoken in Afghanistan?". 2004. June 13, 2012 रोजी पाहिले.
Pashto and Dari are the official languages of the state. are – in addition to Pashto and Dari – the third official language in areas where the majority speaks them
- ^ "Documentation for ISO 639 identifier: prs". Sil.org. 18 January 2010. December 5, 2014 रोजी पाहिले.
- ^ "The World Factbook: Afghanistan". Cia.gov. July 20, 2020 रोजी पाहिले.
- ^ R. Farhadi and J. R. Perry, Kaboli, Encyclopaedia Iranica, Online Edition, originally in Vol. XV, Fasc. 3, pp. 276–280, 2009.
- ^ a b https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-34215293
- ^ The World Factbook
- ^ Wahab, Shaista; Youngerman, Barry (2007). A Brief History of Afghanistan (इंग्रजी भाषेत). Infobase Publishing. p. 18. ISBN 9781438108193.
Afghan Hindus and Sikhs speak Hindi or Punjabi in addition to Pashto and Dari.
- ^ "Languages of Afghanistan". Encyclopædia Britannica.
- ^ "Ethnic groups". BBC News. 7 June 2013 रोजी पाहिले.
Pashtun: Estimated to be in excess of 45% of the population, the Pashtuns have been the most dominant ethnic group in Afghanistan.
- ^ O'toole, Pam (October 6, 2004). "Afghan poll's ethnic battleground". BBC News. 2010-09-16 रोजी पाहिले.
- ^ The Asia Foundation. Afghanistan in 2006: A Survey of the Afghan People.
- ^ The Asia Foundation. Afghanistan in 2013: A Survey of the Afghan People.
- ^ The Asia Foundation. Afghanistan in 2018: A Survey of the Afghan People. Archived 2019-08-07 at the Wayback Machine.
- ^ Hakala, Walter N. (2012). "Languages as a Key to Understanding Afghanistan's Cultures" (PDF) (इंग्रजी भाषेत). National Geographic. 13 March 2018 रोजी पाहिले.
In the 1980s and '90s, at least three million Afghans--mostly Pashtun--fled to Pakistan, where a substantial number spent several years being exposed to Hindi- and Urdu-language media, especially Bollywood films and songs, and beng educated in Urdu-language schools, both of which contributed to the decline of Dari, even among urban Pashtuns.
- ^ Krishnamurthy, Rajeshwari (28 June 2013). "Kabul Diary: Discovering the Indian connection" (इंग्रजी भाषेत). Gateway House: Indian Council on Global Relations. 13 March 2018 रोजी पाहिले.
Most Afghans in Kabul understand and/or speak Hindi, thanks to the popularity of Indian cinema in the country.
- ^ "AFGHANISTAN v. Languages". Ch. M. Kieffer. Encyclopædia Iranica. 2012-04-08 रोजी पाहिले.
A. Official languages. Paṧtō (1) is the native tongue of 50 to 55 percent of Afghans... Persian (2) is the language most spoken in Afghanistan. The native tongue of twenty five percent of the population, it is split into numerous dialects.
