अग्नी (देवता)

अग्नी
अग्नीदेव अग्नी (आग) - इत्यादींची अधिपती देवता
मराठी	अग्नीदेव
संस्कृत	अग्नी
निवासस्थान	अग्नीलोक
वाहन	मेष(मेंढा)
शस्त्र	भाला
वडील	कश्यप
आई	आदिती
पत्नी	स्वाहा,स्वधा / सुदर्शना
अपत्ये	आग्नेय (मुलगी)
मंत्र	ॐ नमो अग्नीदेवाय ॐ महाज्वालाय विद्महे अग्निदेवाय धीमहि तन्नो अग्नीः प्रचोदयात
नामोल्लेख	ऋग्वेद

अग्नी हे एक ऋग्वेदिक कालापासूनचे हिंदू दैवत आहे.ते 'अग्नी'चे दैवत आहे^[१]ही देवता आहूतीचा स्वीकार करते.त्यास दिलेल्या आहूती ह्या थेट देवांपर्यंत पोचतात कारण अग्नी हा दूत आहे.^[२] तो तरुण आहे व सदैव तरुणच राहतो कारण अग्नी हा दर दिवशी नवीन प्रज्वलीत केल्या जातो.तो अमरही आहे.

या वैदिक देवतेस दोन मुखे आहेत.त्यापैकी एक अमरत्वाचे प्रतिनिधित्व करते तर दुसरे जीवनाचे.वरुण व इंद्राप्रमाणे ते ऋग्वेदातील एक परमोच्च दैवत आहे.तो पृथ्वी व स्वर्ग यामधील तसेच देव व मानवामधील एक दुवा आहे.

जातो यदग्रे भूतानां अग्रणी अध्वरे च यत् | नाम्ना संनयते वाङ्गं स्तुतो अग्निः इति सूरिभिः || बृहद्देवता २.२.४

सर्व भूतांच्या आधी जन्मलेला , यज्ञामध्ये अग्रणी आणि नावाने अंगाचे संनयन करणारा, म्हणून अग्नी अशी त्याची विद्वानांनी स्तुती केली आहे. द्यु, अंतरिक्ष, पृथ्वी ही तीन अग्नीची जन्मस्थाने आहेत.विस्तव हे अग्नीचे पार्थिव रूप होय.

संदर्भ- संस्क्रुति कोष

संस्क्रुति कोष