सेंट स्टीफन्स कॉलेज (दिल्ली)

सेंट स्टीफ़न कॉलेज 

महाविद्यालय
माध्यमे अपभारण करा
विकिपीडिया
प्रकार	university college
स्थान	नवी दिल्ली जिल्हा, Delhi division, National Capital Territory of Delhi, भारत
वारसा अभिधान	Gandhi Heritage Site
स्थापना	इ.स. १८८१
अधिकृत संकेतस्थळ
२८° ४१′ ०६.०१″ N, ७७° १२′ ४७.९५″ E
अधिकार नियंत्रण  Q5289309 आयएसएनआय ओळखण: 0000000404995877
रिसोनेंटेर पेटस्केन सखोलीया ओपनस्ट्रीट मॅप शोधक साधन विकिशूटमी चित्रित शोध

सेंट स्टीफन्स कॉलेज हे दिल्ली विद्यापीठातील एक संलग्न महाविद्यालय आहे. त्याची स्थापना 1881 मध्ये केंब्रिज मिशनने दिल्लीत केली होती. महाविद्यालय दिल्ली विद्यापीठाच्या अखत्यारीतील उदारमतवादी कला आणि विज्ञान या विषयातील पदवीपूर्व आणि पदव्युत्तर पदवी तसेच पदवी प्रदान करते. 2017 मध्ये, कॉलेजच्या नियामक मंडळाने एकतर्फीपणे एक स्वायत्त संस्था बनवण्याच्या दिशेने हालचाली ,सुरू केल्या. 2018 मध्ये, युनिव्हर्सिटी ग्रँट्स कमिशनला अनुकूल निर्णय घेण्याविरुद्ध कायदेशीर सल्ला मिळाल्यानंतर ही योजना थांबवण्यात आली.^[१][२]

2021 मध्ये नॅशनल इन्स्टिट्यूशनल रँकिंग फ्रेमवर्क (NIRF) द्वारे भारतातील महाविद्यालयांमध्ये आठव्या क्रमांकावर असलेल्या, संस्थेने राजकारण, कायदा, पत्रकारिता, चित्रपट आणि व्यवसाय यांसारख्या क्षेत्रात प्रतिष्ठित माजी विद्यार्थी तयार केले आहेत.^[३][४]

सेंट स्टीफन्स कॉलेजचा इतिहास सेंट स्टीफन्स हायस्कूलमध्ये सापडतो, ज्याची स्थापना 1854 मध्ये दिल्लीचे धर्मगुरू सॅम्युअल स्कॉट ऑलनट यांनी केली होती, जो युनायटेड सोसायटीच्या दिल्ली मिशनद्वारे चालवला जातो. आर्थिक समस्यांमुळे 1879 मध्ये सरकारी महाविद्यालय, दिल्ली बंद केल्यावर, वाल्पी फ्रेंच यांनी केंब्रिज विद्यापीठाच्या माजी विद्यार्थ्यांनी आयोजित केंब्रिज मिशनला ताबडतोब भंग भरण्यासाठी आग्रह केला. भारतातील इंग्रजी शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्याच्या ब्रिटिश भारत सरकारच्या धोरणाला प्रतिसाद देणे हे महाविद्यालयाच्या पायाभरणीचे दुसरे प्रमुख उद्दिष्ट होते. सेंट जॉन्स कॉलेज, केंब्रिजचे सॅम्युअल स्कॉट ऑलनट हे मुख्यतः कॉलेजच्या स्थापनेसाठी जबाबदार होते. शेवटी 1 फेब्रुवारी 1881 रोजी, युनायटेड सोसायटी पार्टनर्स इन द गॉस्पेलच्या कार्याला पाठिंबा देण्यासाठी, केंब्रिज ब्रदरहुडने सेंट स्टीफन कॉलेजची स्थापना केली. ऑलनट यांनी त्याचे पहिले प्राचार्य म्हणून काम केले.

कॉलेजचे पहिले आवार चांदनी चौक, दिल्ली येथे होते, त्यात पाच बोर्डर्स आणि तीन प्राध्यापक होते आणि ते कलकत्ता विद्यापीठाचे संलग्न होते, परंतु नंतर 1882 मध्ये त्यांनी पंजाब विद्यापीठाशी संलग्नता बदलली. पंजाब विद्यापीठाला सेंट स्टीफन कॉलेजच्या स्थापनेनंतर एक वर्षांहून अधिक काळ त्याची सनद प्राप्त झाली, जी दोन संस्थांपैकी एक संस्था बनली आणि ती प्रथम त्याच्याशी संलग्न झाली आणि काश्मिरी गेट, दिल्लीच्या आवारात स्थलांतरित झाली. 1906 मध्ये, प्राचार्य जी. हिबर्ट वेर यांनी एस.के. रुद्र यांच्या बाजूने आपले पद सोडले जे भारतातील प्रमुख शैक्षणिक संस्थेचे प्रमुख बनलेले पहिले भारतीय बनले. या निर्णयावर त्या वेळी दुर्लक्ष करण्यात आले, परंतु रुद्रचा कार्यकाळ महाविद्यालयासाठी असाधारण महत्त्वाचा असल्याचे सिद्ध झाले.

चार्ल्स फ्रीर अँड्र्यूज, महाविद्यालयातील एक प्रमुख व्याख्याता आणि केंब्रिज ब्रदरहूडचे सदस्य, भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत सक्रिय होते, आणि गरजू आणि कामगार संघटनांसोबत काम केल्यामुळे महात्मा गांधींनी त्यांना दीनबंधू (गरीबांचे मित्र) असे नाव दिले. हालचाल सध्या मुख्याध्यापकांच्या कार्यालयात त्यांचे चांगले मित्र रवींद्रनाथ टागोर यांच्या चित्राशेजारी अँड्र्यूजचे पोर्ट्रेट टांगलेले आहे. असेही मानले जाते की रवींद्रनाथ टागोरांनी गीतांजलीचे इंग्रजी भाषांतर पूर्ण केले, ज्यासाठी त्यांना साहित्यातील नोबेल पारितोषिक मिळाले होते, ते महाविद्यालयात पाहुणे असताना.

1922 मध्ये दिल्ली विद्यापीठाच्या स्थापनेसह, महाविद्यालय विद्यापीठाचे एक घटक महाविद्यालय बनले.1928 मध्ये महिलांना प्रथम प्रवेश देण्यात आला, कारण त्या वेळी दिल्लीत अँग्लिकन चर्चशी संलग्न महिला महाविद्यालये नव्हती; 1949 मध्ये मिरांडा हाऊसच्या स्थापनेनंतर, 1975 पर्यंत महिलांना विद्यार्थी म्हणून स्वीकारले गेले नाही.

कॉलेजचे नाव सेंट स्टीफन यांच्या नावावर ठेवण्यात आले होते, ज्यांना 1857च्या उठावात ख्रिश्चन धर्मांतरितांना दगडाने ठेचून ठार मारण्यात आल्यावर अँग्लिकन चर्चने दिल्लीचे संरक्षक संत म्हणून दत्तक घेतले होते, कारण ते उत्तर भारतातील पहिले ख्रिश्चन शहीद होते आणि त्यांना दगडमार करण्यात आले होते. सेंट स्टीफन हे स्पष्ट होते.

केंब्रिज निळ्या रंगाच्या पाच-पॉइंट तारेच्या आत शहीद लाल रंगाच्या मैदानावर बिल्ला हा हुतात्मा मुकुट आहे. पाच-बिंदू असलेला तारा भारताचे प्रतिनिधित्व करतो, ताऱ्याची केंब्रिज निळी सीमा केंब्रिज विद्यापीठाच्या प्रभावाचे प्रतिनिधित्व करते, ज्याची स्थापना केंब्रिज मिशनच्या सदस्यांनी दिल्लीत केली होती आणि सेंट स्टीफन, पहिले ख्रिश्चन शहीद यांचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी जमिनीचा रंग लाल आहे. दिल्लीतील अँग्लिकन मिशनचे संरक्षक संत, ज्यांच्या स्मरणार्थ महाविद्यालय बांधले आहे, शहीदांचा मुकुट सोन्याने उभा आहे.

1. ^ "Top 10 Colleges, Top 10 Colleges in India". web.archive.org. 2006-10-27. रोजी मूळ पानापासून संग्रहित2006-10-27. 2022-04-05 रोजी पाहिले.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
2. ^ DelhiAugust 3, India Today Web Desk New; August 3, 2018UPDATED:; Ist, 2018 13:07. "UGC encounters unfavourable legal opinion on St Stephen's autonomy". India Today (इंग्रजी भाषेत). 2022-04-05 रोजी पाहिले.CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
3. ^ Sebastian, Kritika Sharma (2015-12-12). "St. Stephen's alumni upset over changes" (इंग्रजी भाषेत). New Delhi. ISSN 0971-751X.
4. ^ "Cover Story: Colleges, The Top Colleges of India". web.archive.org. 2006-12-06. 2006-12-06 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-04-05 रोजी पाहिले.