Jump to content

सुखवाद

सुखवाद म्हणजे एखाद्याच्या जीवनशैली, कृती किंवा विचारांमध्ये सुखाला प्राधान्य देणे आहे. या शब्दामध्ये तत्त्वज्ञान, कला आणि मानसशास्त्र यामधील अनेक सिद्धांत किंवा पद्धतींचा सामावेश असू शकतो, ज्यामध्ये संवेदनात्मक सुख आणि अधिक बौद्धिक किंवा वैयक्तिक कार्ये यांचा सामावेश होतो, पण अल्पकालीन समाधानाच्या अहंकारी प्रयत्नासाठी दैनंदिन भाषेत देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो. [१] [२]

या शब्दाचा उगम नैतिक तत्त्वज्ञानात झाला आहे, जिथे मोलप्रधान सुखवादाचा हा दावा आहे की सुख हे आंतरिक मोलाचे एकमेव स्वरूप आहे, [३] [४] [५] तर प्रमाणक किंवा नैतिक सुखवाद असा दावा करतो की सुखाचा पाठलाग करणे आणि स्वतःसाठी किंवा इतरांसाठी वेदना टाळणे नैतिक चांगल्याची अंतिम अभिव्यक्ती आहेत. [१] कल्याणासाठी किंवा एखाद्यासाठी काय चांगले आहे यावर लागू, सुख आणि दुःख हेच कल्याणाचे घटक आहेत असा प्रबंध आहे. [६]

मनोवैज्ञानिक किंवा प्रेरक सुखवाद असा दावा करतो की मानवी वागणूक मानसिकदृष्ट्या सुख वाढविण्याच्या आणि वेदना कमी करण्याच्या इच्छेद्वारे निर्धारित केले जाते. [३] [१]

सर्व प्रकारच्या सुखवादामध्ये सुख मध्यवर्ती भूमिका पार पाडते; तो अनुभवाचा संदर्भ देतो जो चांगला वाटतो आणि एखाद्या गोष्टीचा आनंद घेतो. [७] [८] सुख हे दुःख किंवा दुःखाशी विरुद्ध आहे, जे वाईट वाटण्याचे प्रकार आहेत. [९] सुखवादामधील चर्चा सहसा सुखावर अधिक केंद्रित करतात, पण त्याची नकारात्मक बाजू म्हणून, या चर्चांमध्ये वेदना तेवढेच निहित आहे. सुख आणि वेदना दोन्ही अंशांमध्ये येतात आणि सकारात्मक अंशांपासून तटस्थ बिंदूपासून नकारात्मक अंशांकडे जाणारे परिमाण म्हणून विचार केला जातो. या परंपरेत "आनंद" हा शब्द बहुतेकदा वेदनांवरील आनंदाच्या समतोलनासाठी वापरला जातो. [१]

इतिहास

सुखवादाच्या विरुद्ध, सुखभयगंड आहे, जो आनंदाचा अनुभव घेण्यास तीव्र विरुची आहे. वैद्यकीय लेखक विल्यम सी. शिल ज्युनियर यांच्या मते, हेडोनोफोबिया म्हणजे "असामान्य, अत्याधिक आणि आनंदाची सतत भीती." [१०] आनंद अनुभवता न येण्याची स्थिती म्हणजे अँहेडोनिया .

भारतीय तत्वज्ञान

सुखवादाची संकल्पना <i id="mwAeM">नास्तिक</i> ('नास्तिक', हिंदू धर्मातील भिन्नधर्मी ) शाळांमध्ये देखील आढळते, उदाहरणार्थ चार्वाक शाळा. मात्र, सुखवादावरआस्तिक ('आस्तिक', ऑर्थोडॉक्स प्रमाणेच) विचारांच्या शाळांद्वारे टीका केली जाते की ती जन्मजात अहंकारी आहे आणि म्हणून आध्यात्मिक मुक्तीसाठी अपकारक आहे. [११] [१२]

ख्रिश्चन धर्म

ख्रिश्चन धर्मशास्त्राचा भाग म्हणून नैतिक सुखवाद ही काही इव्हँजेलिकल वर्तुळांमध्ये, विशेषतः सुधारित परंपरेतील एक संकल्पना आहे. [१३] ख्रिश्चन सुखवाद हा शब्द सर्वप्रथम सुधारणावादी-बाप्तिस्माचे धर्मशास्त्रज्ञ जॉन पायपर यांनी त्यांच्या १९८६ च्या डिझायरिंग गॉड या पुस्तकात निर्मित केला होता: [१३]

माझा सर्वात लहान सारांश असा आहे: जेव्हा देवात सर्वाधिक समाधानी असतो तेव्हा देवाचा आपल्यामध्ये सर्वाधिक गौरव होतो. किंवा: मानवाचा मुख्य शेवट म्हणजे देवाचा नेहमी सुख घेऊन त्याचे गौरव करणे. ख्रिश्चन सुखवाद सुखातून देव बनवतो का? नाही. त्याउलट ते असे म्हणते की आपण सर्वजण ज्या गोष्टीत जास्त आनंद घेतो त्यातून देव बनवतो.

इस्लाम

जर्मन समाजशास्त्रज्ञ, इतिहासकार, न्यायशास्त्रज्ञ आणि राजकीय अर्थशास्त्रज्ञ मॅक्स वेबर यांनी असा युक्तिवाद केला की सुखवाद इस्लामिक नैतिकता आणि शिकवणींमध्ये भूमिका पार पाडते, ज्यामध्ये सैनिकी हितसंबंध आणि "लूट संपादन" यासारख्या सांसारिक सुखांवर भर दिला जातो. वेबरच्या मते, इस्लाम हा तपस्वी सोवळेपणाच्या ध्रुवीयपणे विरुद्ध आहे. [१४]

टीका

सुखावादाच्या समीक्षकांनी आनंदावर त्याच्या विलक्षण एकाग्रतेला मौल्यवान मानल्याबद्दल किंवा डोपामिनची समजूत रुंदी मर्यादित असल्याविषयी आक्षेप घेतला आहे. [१५]

विशेषतः, जी.ई मोरने मौल्यवान एकमेव वाहक म्हणून सुखाच्या टीकेत एक काल्पनिक प्रयोग सादर केला.

  1. ^ a b c d Weijers, Dan. "Hedonism". Internet Encyclopedia of Philosophy. 29 January 2021 रोजी पाहिले. चुका उधृत करा: अवैध <ref> tag; नाव "Weijers" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे
  2. ^ "Hedonism". www.merriam-webster.com (इंग्रजी भाषेत). 30 January 2021 रोजी पाहिले.
  3. ^ a b Moore, Andrew (2019). "Hedonism". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 29 January 2021 रोजी पाहिले. चुका उधृत करा: अवैध <ref> tag; नाव "Moore" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे
  4. ^ "Psychological hedonism". Encyclopedia Britannica (इंग्रजी भाषेत). 29 January 2021 रोजी पाहिले.
  5. ^ Haybron, Daniel M. (2008). The Pursuit of Unhappiness: The Elusive Psychology of Well-Being. Oxford University Press. p. 62.
  6. ^ Crisp, Roger (2017). "Well-Being: 4.1 Hedonism". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University.
  7. ^ Pallies, Daniel (2021). "An Honest Look at Hybrid Theories of Pleasure". Philosophical Studies. 178 (3): 887–907. doi:10.1007/s11098-020-01464-5.
  8. ^ Lopez, Shane J. (2009). "Pleasure". The Encyclopedia of Positive Psychology. Wiley-Blackwell.
  9. ^ Katz, Leonard D. (2016). "Pleasure". The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 29 January 2021 रोजी पाहिले.
  10. ^ "Definition of Hedonophobia". MedicineNet (इंग्रजी भाषेत). 2019-10-07 रोजी पाहिले.
  11. ^ Companion Encyclopaedia of Hindu Philosophy: An Exposition of the Principle [sic] Religio-philosophical Systems and an Examination of Different Schools of Thought. Genesis Publishing Pvt Ltd. 2002. p. 252. ISBN 9788177552034.
  12. ^ Encyclopedia of Hinduism. Routledge. p. 464.
  13. ^ a b "Christian Hedonism". Desiring God. January 1995.
  14. ^ Banu, U. A. B. Razia Akter (4 February 1992). Islam in Bangladesh. BRILL. ISBN 9004094970 – Google Books द्वारे.
  15. ^ Rodriguez-Iturbe, Bernardo, Freddy Romero, and Richard J. Johnson. "Pathophysiological mechanisms of salt-dependent hypertension." American journal of kidney diseases 50.4 (2007): 655–672.