विडा

विडा, अर्थात पान, (अन्य नाव: तांबूल ;) हा भारतीय उपखंड व आग्नेय आशियात मुखशुद्ध्यर्थ चघळला/खाल्ला जाणारा पदार्थ आहे. काथ, चुना, सुपारी हे आवश्यक घटक नागवेलीच्या पानावर ठेवून पानाची पुरचुंडी केली की विडा बनतो. याशिवाय आवडीनुसार अणि उपलब्धतेनुसार विड्यात कंकोळ, कापूर, खसखस, खोबरे, जायपत्री, तंबाखू, बडीशेप, बदाम, लवंग, वेलदोडा, इत्यादी घटक पदार्थ असू शकतात. स्थानपरत्वे विड्याचे अनेकविध प्रकार आढळतात.

विड्याचे आकाराप्रमाणे आणि घडीनुसार गोविंद विडा, पानपट्टी, पुडीचा विडा, पुणेरी विडा, मद्रासी विडा आदी प्रकार आहेत. विड्यासाठी वापरायच्या पानाचेही तिखट कलकत्ता पान, पूना पान, बनारसी, छोटे जोडीने घेतले जाणारे मघई पान आदी प्रकार आहेत.

• पंगत
• त्रयोदशगुणी विडा
• कातगोळ्या

• द ओरिजिन ऑफ.कॉम - पान : विड्याच्या उद्भवाविषयी व प्रसाराविषयी ऐतिहासिक माहिती (इंग्लिश मजकूर)