योगर्ट
 योगर्ट ची थाळी | |
| प्रकार | दुग्धजन्य पदार्थ |
|---|---|
| जेवणातील कोर्स | मिष्टान्न |
| अन्न वाढण्याचे तापमान | थंडवलेले |
| मुख्य घटक | दूध, विशिष्ट जिवाणू |
| भिन्नता | दही |
अन्नाद्वारे प्राप्त ऊर्जा (प्रती 100 ग्रॅम ) | ९७ किलो कॅलरी |
योगर्ट[१] (तुर्की: yoğurt) किंवा योगहर्ट हे दुधाच्या किण्वनाने तयार होणारा एक दह्यासारखा खाद्य पदार्थ आहे.[२] योगर्ट तयार करण्यासाठी वापरण्यात येणाऱ्या विशिष्ट बॅक्टेरिया योगर्ट विरजण म्हणून ओळखले जातात. या जिवाणूंद्वारे दुधातील शर्करा आंबवल्याने लैक्टिक ऍसिड तयार होते, जे योगर्टला त्याची रचना आणि वैशिष्ट्यपूर्ण आंबट चव देण्यासाठी दुधाच्या प्रथिनांवर कार्य करते.[२] गाईचे दूध हे योगर्ट बनवण्यासाठी सर्वात जास्त वापरले जाणारे दूध आहे. याशिवाय पाणथळ म्हशी, शेळ्या, मेंढ्या, घोडी, सांडणी आणि याक यांचे दूध देखील योगर्ट तयार करण्यासाठी वापरले जाते. वापरलेले दूध होमोजिनाईज केलेले अथवा न केलेले असू शकते. ते पाश्चराइज्ड किंवा कच्चे देखील असू शकते. प्रत्येक प्रकारच्या दुधाचे परिणाम वेगळे असतात.
Lactobacillus delbrueckii च्या विरजनचा वापर करून योगर्ट तयार केले जाते. बल्गेरिकस आणि स्ट्रेप्टोकोकस थर्मोफिलस बॅक्टेरिया. याव्यतिरिक्त, इतर लैक्टोबॅसिली आणि बिफिडोबॅक्टेरिया कधीकधी योगर्ट संवर्धनादरम्यान किंवा नंतर जोडले जातात. काही देशांना बॅक्टेरियाच्या विशिष्ट प्रमाणात कॉलनी-फॉर्मिंग युनिट्स (CFU) समाविष्ट करण्यासाठी योगर्ट आवश्यक असते; चीनमध्ये, उदाहरणार्थ, लैक्टोबॅसिलस बॅक्टेरियाच्या संख्येसाठी किमान 1 दशलक्ष CFU प्रति मिलीलीटरची आवश्यकता आहे.[३]
जिवाणूंचे विरजण दुधात मिसळून ते 30-45 °C (86–113 °F) पर्यंतच्या उबदार तापमानात ४ ते १२ तास ठेवले जाते ज्यामुळे चांगले किण्वन होते. उच्च तापमान जलद कार्य करते परंतु यात कधी कधी एक गठ्ठा पोत तयार होण्याचा किंवा मठ्ठा वेगळे होण्याचा धोका असतो.[४][५]
पोषक तत्वे
| मालमत्ता | दूध [६] | दही [७] |
|---|---|---|
| ऊर्जा | 610 kJ (146 kcal) | 620 kJ (149 kcal) |
| एकूण कर्बोदके | 12.8 ग्रॅम | 12 ग्रॅम |
| एकूण चरबी | ७.९ ग्रॅम | 8.5 ग्रॅम |
| कोलेस्टेरॉल | २४ मिग्रॅ | 32 मिग्रॅ |
| प्रथिने | ७.९ ग्रॅम | 9 ग्रॅम |
| कॅल्शियम | २७६ मिग्रॅ | 296 मिग्रॅ |
| फॉस्फरस | 222 मिग्रॅ | 233 मिग्रॅ |
| पोटॅशियम | ३४९ मिग्रॅ | ३८० मिग्रॅ |
| सोडियम | ९८ मिग्रॅ | 113 मिग्रॅ |
| व्हिटॅमिन ए | 249 IU | 243 IU |
| व्हिटॅमिन सी | ०.० मिग्रॅ | १.२ मिग्रॅ |
| व्हिटॅमिन डी | 96.5 IU | ~ |
| व्हिटॅमिन ई | ०.१ मिग्रॅ | ०.१ मिग्रॅ |
| व्हिटॅमिन के | 0.5 μg | 0.5 μg |
| थायमिन | ०.१ मिग्रॅ | ०.१ मिग्रॅ |
| रिबोफ्लेविन | ०.३ मिग्रॅ | ०.३ मिग्रॅ |
| नियासिन | ०.३ मिग्रॅ | 0.2 मिग्रॅ |
| व्हिटॅमिन बी 6 | ०.१ मिग्रॅ | ०.१ मिग्रॅ |
| फोलेट | 12.2 μg | 17.2 μg |
| व्हिटॅमिन बी 12 | 1.1 μg | 0.9 μg |
| चोलीन | ३४.९ मिग्रॅ | ३७.२ मिग्रॅ |
| बेटेन | 1.5 मिग्रॅ | ~ |
| पाणी | 215 ग्रॅम | 215 ग्रॅम |
| राख | 1.7 ग्रॅम | 1.8 ग्रॅम |
संदर्भ
- ^ "YOGURT | meaning in the Cambridge English Dictionary". dictionary.cambridge.org (इंग्रजी भाषेत). 17 February 2020 रोजी पाहिले.
- ^ a b "Yogurt: from Part 131 – Milk and Cream. Subpart B – Requirements for Specific Standardized Milk and Cream, Sec. 131.200". Code of Federal Regulations, Title 21, US Food and Drug Administration. 1 April 2016.
- ^ Lee YK, et al. (2012). "Probiotic Regulation in Asian Countries". In Lahtinen S, et al. (eds.). Lactic Acid Bacteria: Microbiological and Functional Aspects (Fourth ed.). Boca Raton: CRC Press. p. 712. ISBN 9780824753320.
- ^ Clark, Melissa. "Creamy Homemade Yogurt Recipe". NYT Cooking. १९ फेब्रुवारी २०१६ रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 19 March 2017 रोजी पाहिले.
- ^ "The Science of Great Yogurt". 28 September 2021 रोजी पाहिले.
- ^ "Milk, whole, 3.25% milkfat". Self Nutrition Data, know what you eat. Conde Nast. 21 July 2015 रोजी पाहिले.
- ^ "Yogurt, plain, whole milk, 8 grams protein per 8 oz". Self Nutrition Data, know what you eat. Conde Nast. 21 July 2015 रोजी पाहिले.