Jump to content

भारतीय गायीच्या विविध जाती

उपयुक्ततेच्या आधारावर राष्ट्रीय पशु आनुवंशिक संशोधन संस्था ने भारतीय गोवंश तीन वर्गात विभाजित केला.[१][२]

१. मशागतीचा गोवंश
२. दुभत्या जातीचा गोवंश
३. दुहेरी हेतूचा गोवंश

सध्या अस्तित्वात असलेल्या भारतीय गायींच्या जाती आणि त्यांची वर्गवारी पुढीलप्रमाणे आहे.

भारत

अ. क्र.गोवंशइतर नावे/टोपण नावेआढळस्थानउपयोगचित्रअभिग्रहन क्रमांक[३]
१अमृतमहालडोड्डा दाना, जवारी दाना, नंबर दानाकर्नाटकमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0800_AMRITMAHAL_03001
२आलमपाटीआलंबडी गायतामिळनाडूदुहेरी हेतूचा गोवंशअनोंदनिकृत
३उंबलाचेरीमोट्टाईमाडू, गणपतीमाडू, तंजावुरतामिळनाडूमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1800_UMBLACHERY_03029
४ओंगलनेल्लूरआंध्र प्रदेशदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_0100_ONGOLE_03020
५कठाणीमहाराष्ट्रदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1100_KATHANI_03051
६कोंकण कपिलासुवर्ण कपिलाकोंकणदुभत्या जातीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1135_KONKANKAPILA_03043
७कंगायमकंगनाड, कोंगुतामिळनाडूमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1800_KANGAYAM_03010
८कासारगोड •  केरळ,
 •  कर्नाटक		दुभत्या जातीचा गोवंशअनोंदनिकृत
९कांकरेजबन्नी, नागर, तलबडा, वढीयार, वागड •  गुजरात,
 •  राजस्थान		दुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_0417_KANKREJ_03011
१०केनकाथाकेनवारीया •  उत्तर प्रदेश,
 •  मध्यप्रदेश		मशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_2010_KENKATHA_03012
११कोसलीछत्तीसगडमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_2600_KOSALI_03036
१२कृष्णा • महाराष्ट्र,
 • कर्नाटक		मशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0800_KRISHNAVALLEY_03015
१३खेरीअरदेसीओडिशामशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1500_KHARIAR_03034
१४खेरीगढखेरी, खारीउत्तर प्रदेशमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_2000_KHERIGARH_03013
१५खिल्लारीमाणदेशी, शिकारी, थिल्लार •  महाराष्ट्र,
 •  कर्नाटक		शर्यतींसाठी वापर, मशागतीचा गोवंश,INDIA_CATTLE_1108_KHILLAR_03014
१६गवळाऊआरवी, गौळंगनी •  महाराष्ट्र,
 • मध्यप्रदेश		दुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1110_GAOLAO_03006
१७गंगातिरीपूर्वी हरियाणा, शहाबादी •  बिहार,
 •  उत्तर प्रदेश		दुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_2003_GANGATIRI_03039
१८गीरभोदली, देसण, गुजराती, काठियावाडी, सोरटी, सुरतीगुजरातदुभत्या जातीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0400_GIR_03007
१९घुमुसरीदेशी, गुमसुर, घुमसुरओडिशामशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1500_GHUMUSARI_03032
२०जवारी गायकडूदानाकर्नाटकदुहेरी हेतूचा गोवंशअनोंदनिकृत
२१थारपारकरसफेद सिंधी, थारी •  गुजरात,
 •  राजस्थान		दुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1700_THARPARKAR_03028
२२थुथोअमेशी, शियापी, चोकरू, त्सेसोनागालँड •  मशागतीचा गोवंश,
 •  मांसाहार		INDIA_CATTLE_1400_THUTHO_03047
२३दज्जल •  पंजाब (पाकिस्तान),  • पंजाबदुहेरी हेतूचा गोवंशअनोंदनिकृत
२४देवणीसुरती, डोंगरपट्टी, डोंगरी, वन्नेरा, वाघ्याड, बालंक्या, शेवेरा •  महाराष्ट्र,  •  कर्नाटकदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1108_DEONI_03005
२५धन्नीपंजाबमशागतीचा गोवंशअनोंदनिकृत
२६नागोरीराजस्थानमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1700_NAGORI_03018
२७नारीसिरोही •  गुजरात,
 •  राजस्थान		दुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1704_NARI_03045
२८निमारीनिमाडी, खरगाव, खरगोनी, खुरगोनीमध्यप्रदेशमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1000_NIMARI_03019
२९डागरीगुजरात माळवीगुजरातमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0400_DAGRI_03046
३०डांगीकंदाडी •  महाराष्ट्र,
 •  गुजरात		मशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1104_DANGI_03004
३१पुंगनुरआंध्रप्रदेशदुहेरी हेतूचा गोवंश,
(बुटका गोवंश)		INDIA_CATTLE_0100_PUNGANUR_03022
३२पुलिकुलमपलिंगुमाडू, जलीकट्टूमाडू, मनीमाडू, किलाकट्टूमाडू, मट्टूमाडूतामिळनाडू •  मशागतीचा गोवंश,
 •  जल्लीकट्टू		INDIA_CATTLE_1800_PULIKULAM_03035
३३पोंवारपुर्नियाउत्तर प्रदेशमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_2000_PONWAR_03021
३४पोडा थिरूपातेलंगणादुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_3600_PODATHURPU_03044
३५बरगूरतामिळनाडूमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1800_BARGUR_03003
३६बद्रीउत्तराखंडदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_2400_BADRI_03040
३७बचौरसीतामढी, भुटीयाबिहारदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_0300_BACHAUR_03002
३८बिंझारपुरीओडिशादुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1500_BINJHARPURI_03033
३९ बेलाहीहरियाणा, चंदीगडदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_0532_BELAHI_03038
४०मलनाड गिड्डाकर्नाटकमशागतीचा गोवंश,
(बुटका गोवंश)		INDIA_CATTLE_0800_MALNADGIDDA_03037
४१मासिलममेघालयमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1300_MASILUM_03053
४२मालवीमध्यप्रदेशमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1000_MALVI_03016
४३मेवाती •  राजस्थान,
 •  हरियाणा,
 •  उत्तर प्रदेश		मशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1705_MEWATI_03017
४४मोतूओडिशामशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1526_MOTU_03031
४५राठीराजस्थानदुभत्या जातीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1700_RATHI_03023
४६लडाखी •  जम्मू काश्मीर,
 •  लडाख		दुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_0700_LADAKHI_03042
४७लखमीआसाममशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0200_LAKHIMI_03041
४८लाल कंधारीमहाराष्ट्रमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1100_REDKANDHARI_03024
४९लाल पूर्णियाबिहारदुहेरी हेतूंचा गोवंशINDIA_CATTLE_0300_PURNEA_03050
५०लाल सिंधी •  ओडिशा,
 •  बिहार,
 • आसाम, केरळ		दुभत्या जातीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0000_REDSINDHI_03025
५१लोहानीअच्छाई गाय • बलुचिस्तान,
 • पाकिस्तानचा सीमावर्ती प्रांत		दुहेरी हेतूंचा गोवंशअनोंदनिकृत
५२वेचुरकेरळ •  दुभत्या जातीचा गोवंश,
 •  बुटका गोवंश		INDIA_CATTLE_0900_VECHUR_03030
५३श्वेत कपिलागोवादुभत्या जातीचा गोवंशINDIA_CATTLE_3500_SHWETAKAPILA_03048
५४साहिवाल •  पंजाब,
 •  राजस्थान		दुभत्या जातीचा गोवंशINDIA_CATTLE_1617_SAHIWAL_03026
५५सांचोरीमारवाडीराजस्थानदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_1700_SANCHORI_03052
५६सीबी भगनारीबलुचिस्तान,
 •  वायव्य भारत		मशागतीचा गोवंशअनोंदनिकृत
५७सिरी •  सिक्कीम,
 •  बंगाल		मशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_2221_SIRI_03027
५८हल्लीकरकर्नाटकमशागतीचा गोवंशINDIA_CATTLE_0800_HALLIKAR_03008
५९हरियानाहरियाणादुहेरी हेतूंचा गोवंशINDIA_CATTLE_0520_HARIANA_03009
६०हिस्सारपंजाबदुहेरी हेतूचा गोवंशअनोंदनिकृत
६१हिमाचली पहाडीहिमाचल प्रदेशदुहेरी हेतूचा गोवंशINDIA_CATTLE_0600_HIMACHALIPAHARI_03049


भारताबाहेर

अ. क्र.विदेशातील भारतीय गोवंशइतर नावेआढळस्थानउपयोगचित्र
१ब्राह्मण गायअमेरिका,
ऑस्ट्रेलिया,
ब्राझील		 •  दुधदुभते
 •  मांसाहार
२गुझेरातगुझेरा, अझुलेगो, कांकरेजब्राझील •  दुधदुभते
 •  मांसाहार
३गिरोलँडोब्राझील •  दुधदुभते
४नेल्लूरब्राझील,
अर्जेन्टिना,
पेराग्वे,
व्हेनेझुएला,
मध्य अमेरिका,
मेक्सिको,
उत्तर अमेरिका		मांसाहार

हे सुद्धा पहा

संदर्भ

  1. ^ "Registered Breeds Of Cattle" (इंग्रजी भाषेत). १ मार्च २०२४ रोजी पाहिले.
  2. ^ "Breeds | nddb.coop" (इंग्रजी भाषेत). ५ जानेवारी २०२२ रोजी पाहिले.
  3. ^ "Registered Breeds Of Cattle". ICAR - National Bureau of Animal Genetic Resources. December 26, 2021 रोजी पाहिले.

बाह्य दुवे