भारतीय कृषी संशोधन परिषद

भारतीय कृषी संशोधन परिषद 

apex body in agriculture and related allied fields in New Delhi, India
माध्यमे अपभारण करा
विकिपीडिया
प्रकार	सरकारी संस्था
स्थान	नवी दिल्ली, नवी दिल्ली जिल्हा, Delhi division, National Capital Territory of Delhi, भारत
स्थापना	जुलै १६, इ.स. १९२९
अधिकृत संकेतस्थळ
अधिकार नियंत्रण  Q3522398 आयएसएनआय ओळखण: 0000000106437375 व्हीआयएएफ ओळखण: 158903699 एलसीसीएन ओळखण: n79066430 एसयूडीओसी ओळखण: 115370439 National Library of Israel J9U ID: 987007603718505171
रिसोनेंटेर पेटस्केन सखोलीया ओपनस्ट्रीट मॅप शोधक साधन चित्रित शोध

भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) ही कृषी आधारीत संशोधन संस्था असून आय.सी.ए.आर.चे मुख्यालय नवी दिल्ली येथे आहे. भारतीय कृषी संशोधन परिषद ही भारत सरकारच्या कृषी मंत्रालय, भारत सरकारच्या कृषी संशोधन आणि शिक्षण विभाग (DARE) अंतर्गत स्वायत्त संस्था आहे. ही संस्था संपूर्ण देशात फलोत्पादन, मत्स्य पालन आणि प्राणी विज्ञान यासह कृषी क्षेत्रातील संशोधन आणि शिक्षणाचे समन्वय, मार्गदर्शन आणि व्यवस्थापन करणारी सर्वोच्च संस्था आहे.

भारतीय कृषि अनुसंधान परिषदेने आपल्या संशोधन आणि तंत्रज्ञान विकासाद्वारे भारतातील हरितक्रांती आणि त्यानंतरच्या कृषी क्षेत्रात घडामोडी घडवून आणण्यात अग्रणी भूमिका बजावली आहे. भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) आणि राष्ट्रीय कृषी संशोधन आणि शिक्षण प्रणाली मोठ्या प्रमाणावर, समाजाच्या कल्याणासाठी विज्ञानाच्या प्रगतीचा उपयोग करण्यासाठी कटिबद्ध आहेत.

1. शाश्वत शेतीसाठी संशोधन आणि तंत्रज्ञान विकास योजना, उपक्रम, समन्वय आणि प्रोत्साहन.
2. दर्जेदार मानव संसाधन विकास सक्षम करण्यासाठी कृषी शिक्षणाला मदत, देणे आणि समन्वय साधणे.
3. कृषी-आधारित ग्रामीण विकासासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर, अवलंब, ज्ञान व्यवस्थापन आणि क्षमता विकासासाठी फ्रंटलाइन विस्तार.
4. कृषी संशोधन, शिक्षण आणि विस्तारामध्ये धोरण, सहकार्य आणि सल्लामसलत.

1. भारतीय कृषी संशोधन संस्था, नवी दिल्ली
2. राष्ट्रीय दुग्ध संशोधन संस्था, कर्नाल
3. भारतीय पशुवैद्यकीय संशोधन संस्था, इजतनगर
4. सेंट्रल इन्स्टिट्यूट ऑन फिशरीज एज्युकेशन, मुंबई

हवामान लवचिक शेतीमध्ये राष्ट्रीय नवकल्पना (इंग्रजी:नॅशनल इनोव्हेशन्स इन क्लायमेट रेझिलिएंट ॲग्रीकल्चर) (NICRA) हा ICAR द्वारे २०११ मध्ये सुरू केलेला एक बहु-संस्थात्मक आणि बहु-अनुशासनात्मक नेटवर्क प्रकल्प आहे ज्याचा उद्देश धोरणात्मक संशोधन आणि तंत्रज्ञान प्रात्यक्षिकांच्या माध्यमातून हवामान बदल आणि हवामानातील परिवर्तनशीलतेसाठी भारतीय शेतीमध्ये लवचिकता निर्माण करणे आहे.

उद्दिष्टे सुधारित उत्पादन आणि जोखीम व्यवस्थापन तंत्रज्ञानाच्या विकासाद्वारे आणि वापराद्वारे हवामानातील परिवर्तनशीलता आणि हवामानातील बदलांना पिके, पशुधन आणि मत्स्यपालन कव्हर करणाऱ्या भारतीय शेतीची लवचिकता वाढवणे सध्याच्या हवामानाच्या जोखमींशी जुळवून घेण्यासाठी शेतकऱ्यांच्या शेतात विशिष्ट तंत्रज्ञान पॅकेजेसचे प्रदर्शन करण्यासाठी. हवामानातील लवचिक कृषी संशोधन आणि त्याचा उपयोग यामधील वैज्ञानिक आणि इतर भागधारकांची क्षमता वाढवणे. NICRA चे तंत्रज्ञान प्रात्यक्षिक घटक (TDC) जे देशातील 121 हवामानदृष्ट्या असुरक्षित जिल्ह्यांमध्ये कार्यान्वित केले गेले आहे ते या जिल्ह्यांतील शेतकऱ्यांची हवामानातील बदलांशी जुळवून घेण्याची क्षमता वाढवण्यावर आणि हवामानातील विकृतीच्या काळात उपजीविकेची सुरक्षा सुनिश्चित करण्यावर लक्ष केंद्रित करते. ICAR-ATARI, हैदराबाद अंतर्गत आंध्र प्रदेश, तेलंगणा आणि तामिळनाडू या राज्यांमध्ये असलेल्या 11 हवामानदृष्ट्या संवेदनशील जिल्ह्यांमध्ये 2018-19 दरम्यान कृषी विज्ञान केंद्रांद्वारे (KVKs) NICRA चे तंत्रज्ञान प्रात्यक्षिक घटक (TDC) लागू करण्यात आले. यामध्ये आंध्र प्रदेशातील अनंतपूर, चित्तूर, कुरनूल, श्रीकाकुलम आणि पश्चिम गोदावरी (5 KVKs) च्या KVK चा समावेश आहे. तेलंगणातील खम्मम आणि नलगोंडा (2 KVK) आणि नमक्कल, रामनाथपुरम,

प्रकल्पांतर्गत, KVKs ने या तंत्रज्ञानाशी संबंधित क्षमता बांधणी आणि विस्तार उपक्रम आयोजित करण्याबरोबरच NRM, पीक उत्पादन, पशुधन आणि मत्स्यपालन आणि संस्थात्मक हस्तक्षेप या चार मॉड्यूल्समध्ये हवामान प्रतिरोधक तंत्रज्ञानाचे प्रात्यक्षिक आयोजित केले. 1074.4 हेक्टर क्षेत्रावर प्रात्यक्षिकांचे आयोजन करण्यात आले होते ज्यात 1903 शेतकऱ्यांना NRM हस्तक्षेपाअंतर्गत फायदा झाला उदा., पाणी साठवण आणि पुनर्वापर, इन-सीटू आर्द्रता संवर्धन, भूजल पुनर्भरण, सूक्ष्म सिंचन, सुधारित निचरा आणि विविध संसाधन संवर्धन तंत्रे. पीक उत्पादन मॉड्यूल अंतर्गत दुष्काळ सहनशील, पूर सहनशील आणि कमी कालावधीच्या वाण, स्थान विशिष्ट आंतरपीक प्रणाली, पीक विविधीकरण, कीड आणि रोग व्यवस्थापन, पोषक व्यवस्थापन इत्यादी 2792.6 हेक्टर क्षेत्रावर 3422 शेतकऱ्यांचा समावेश आहे. पशुधन आणि मत्स्यपालन हस्तक्षेपांतर्गत, 1735 शेतकऱ्यांना 197.6 हेक्‍टरचे सुधारित चारा उत्पादन, सायलेज बनवणे, जातीची उन्नती, परसातील कुकुटांच्या सुधारित जाती, लसीकरण, पशु आरोग्य शिबिरे, मत्स्य तलावांचे व्यवस्थापन इत्यादींचा लाभ झाला, जिथे 6285 जनावरांना लाभ झाला. कस्टम हायरिंग सेंटर, चारा बँक आणि बियाणे बँक यांसारख्या संस्थात्मक हस्तक्षेपांतर्गत 439 शेतकऱ्यांना शेतीची कामे वेळेवर पूर्ण करणे, दर्जेदार बियाणे आणि चारा उपलब्ध करून देणे यासाठी फायदा झाला .क्षमता निर्माण आणि विस्तार उपक्रमांद्वारे, 3897 आणि 14510 शेतकऱ्यांना अनुक्रमे 139 आणि 290 उपक्रमांद्वारे हवामान प्रतिरोधक तंत्रज्ञानाबद्दल जागरूकता आणण्यात आली. टी चार वेगवेगळ्या मॉड्यूल्स अंतर्गत काही हस्तक्षेप जे शेतकऱ्यांना यशस्वीरित्या प्रदर्शित केले गेले आहेत ते खालील विभागांमध्ये सादर केले आहेत.

चेकडॅमचे नूतनीकरण आणि गाळ काढणे - KVK, अनंतपूर अनंतापूर येथील NICRA गावाजवळ असलेले तीन चेक बंधारे 2018-19 मध्ये निर्जंतुक करण्यात आले, त्यांची परिमाणे 26x11x0.5m, 55x04x0.5 आणि 92x11x0.5 वरून 78x12x2.0 मीटर, 60x12x2.0 मीटर आणि साठवण क्षमता, 60x12x2.018 आणि 2.018. अनुक्रमे 72,000, 14,40,000 आणि 34,00,000 लिटर पाणी. चेकडॅममध्ये साठलेले पाणी पिकांसाठी ठिबक आणि स्प्रिंकलरद्वारे पूरक सिंचनासाठी आणि पशुधनासाठी पिण्याचे पाणी म्हणून वापरले जात होते. चेक डॅमच्या परिसरातील बोअरवेल (15) आणि खुल्या विहिरी (6) चे पुनर्भरण करण्यात आले आणि 14 लाभार्थी शेतकरी 96.5 एकरमध्ये डाळिंब, पिवळी ज्वारी, नळी गुलाब, कढीपत्ता, गोड संत्रा आणि लाल हरभरा या पिकांची लागवड करू शकले.^[१]