भारतातील पर्वतीय रेल्वे

**भारतातील पर्वतीय रेल्वे**
	narrow gauge 19th century railways in India
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया
प्रकार	group of structures or buildings (railway line, narrow-gauge railway)
स्थान	भारत
भाग	दार्जीलिंग हिमालयन रेल्वे; निलगिरी माउंटन रेल्वे; कालका−सिमला रेल्वे;
वारसा अभिधान	जागतिक वारसा स्थान (Mountain Railways of India, जागतिक वारसा निवड निकष (ii), जागतिक वारसा निवड निकष (iv), इ.स. १९९९ – ); Tentative World Heritage Site (Mountain Railways of India (Extension), जागतिक वारसा निवड निकष (ii), जागतिक वारसा निवड निकष (iv), इ.स. २०१४ – );
महत्वाची घटना	UNESCO World Heritage Site record modification (इ.स. २००५, इ.स. २००८);
क्षेत्र	८८.९९ ha (जागतिक वारसा स्थान); ६४४.८८ ha (युनेस्को जागतिक वारसा स्थळ बफर झोन);
अधिकार नियंत्रण
	Q4528; जागतिक वारसा स्थळ ओळखण: 944; BabelNet ID: 02260768n
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

Ferrocarriles de montaña de la India (es); indiai hegyi vasutak (hu); ભારતની પર્વતીય રેલ્વે (gu); Горные железные дороги Индии (ru); Gebirgseisenbahnen in Indien (de); ХӀиндин ломан цӀерпоштнекъаш (ce); Mountain Railways of India (en-gb); ریل‌های کوهستانی هند (fa); 印度的山地鐵路 (zh); ინდოეთის მთის რკინიგზა (ka); ماؤنٹین ریلوے ہندوستان (ur); bergsjärnvägar i Indien (sv); Гірські залізниці Індії (uk); भारतस्य पर्वतीयधूमशकटमार्गाः (sa); भारतीय पर्वतीय रेल (hi); భారత పర్వత రైల్వేలు (te); ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀ ਰੇਲਾਂ (pa); ভাৰতৰ পাৰ্বত্য ৰেলপথ (as); Montaraj fervojoj en Barato (eo); Horské železnice v Indii (cs); இந்திய மலைப்பாதை தொடருந்துகள் (ta); ferrovie di montagna dell'India (it); ভারতের পার্বত্য রেলপথ (bn); chemins de fer de montagne en Inde (fr); Indijske planinske pruge (hr); भारतातील पर्वतीय रेल्वे (mr); Hệ thống đường sắt trên núi của Ấn Độ (vi); Horské železnice v Indii (sk); ინდოეთიშ გვალაშ რკინაშშარა (xmf); Intian vuoristorautatiet (fi); Indijos kalnų geležinkeliai (lt); Gorske železnice Indije (sl); Caminhos de Ferro de Montanha na Índia (pt); Căile ferate montane din India (ro); ferrocarrils de muntanya de l'Índia (ca); ทางรถไฟสายภูเขาแห่งอินเดีย (th); Koleje górskie w Indiach (pl); ഇന്ത്യയിലെ മലയോര തീവണ്ടിപാതകൾ (ml); Bergspoorwegen van India (nl); भारतको पर्वतीय रेल (ne); Hindistan Dağ Demiryolları (tr); ಭಾರತದ ಪರ್ವತ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು (kn); Indijske planinske pruge (sh); Mountain Railways of India (en); भारतक पर्वतीय रेल (mai); 印度的山地铁路 (zh-hans); インドの山岳鉄道群 (ja) linee ferroviarie delle regioni montuose dell'India (it); a 19. század legvégén épült, keskeny nyomtávú, indiai hegyi vasút (hu); યુનેસકો ઘ્વારા પ્રમાણિત વિશ્વ પ્રસિદ્ધ પર્વત રેલવે જગ્યા (gu); spoorlijn in India (nl); narrow gauge 19th century railways in India (en); UNESCO-Weltkulturerbe in Indien (de); भारतको रेलवेहरू युनेस्को विश्व सम्पदाको सूचि हो (ne); narrow gauge 19th century railways in India (en); راه آهنی در هندوستان که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است (fa); red de ferrocarriles de las regiones montañosas de la India (es); Trois lignes ferroviaires de montagne classées au patrimoine mondial (fr) Ferrocarriles de montana de la India (es); Mountain railways of India, മലയോര റെയിൽ‌വേ, ഇന്ത്യയിലെ മലയോരറെയിൽപ്പാതകൾ (ml); अजन्तागुहाः (sa); 印度的山地铁路 (zh); Bergspoorwegen in India (nl)

भारतातील पर्वतीय रेल्वे या भारतातील पर्वतीय प्रदेशात बांधण्यात आलेले रेल्वेमार्ग आहेत. हे प्रामुख्याने या प्रदेशांमधील नॅरो-गेज आणि मीटर-गेज रेल्वेमार्ग आहे परंतु काही ब्रॉड-गेज रेल्वेचा देखील समावेश असू शकतो.

ह्यातील तीन मार्ग: दार्जीलिंग हिमालयन रेल्वे, निलगिरी माउंटन रेल्वे आणि कालका−सिमला रेल्वे, एकत्रितपणे "भारतातील पर्वतीय रेल्वे" या नावाने युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळ म्हणून नियुक्त केल्या आहेत. आणखी दोन, म्हणजे माथेरान डोंगरी रेल्वे आणि कांगडा व्हॅली रेल्वे, युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांच्या तात्पुरत्या यादीत आहेत.^[१]^[२] निलगिरी माउंटन रेल्वे ही भारतातील एकमेव रॅक आणि पिनियन रेल्वे आहे.

जागतिक वारसा स्थळे

हे रेल्वे मार्ग "खडबड, डोंगराळ प्रदेशातून प्रभावी रेल्वे दुवा स्थापित करण्याच्या समस्येसाठी धाडसी, कल्पक अभियांत्रिकी उपायांची उत्कृष्ट उदाहरणे आहे", असे नमुद करून युनेस्कोने जागतिक वारसा स्थळ म्हणून नियुक्त केले.^[३] दार्जिलिंग हिमालयन रेल्वेला १९९९ मध्ये प्रथम युनेस्को स्थळ झाले आणि त्यानंतर २००५ मध्ये निलगिरी माउंटन रेल्वेने हा सन्मान प्राप्त केला. कालका-शिमला रेल्वेला २००८ मध्ये पदनाम मिळाले.^[४]

संदर्भ

^ Centre, UNESCO World Heritage. "Mountain Railways of India". whc.unesco.org (इंग्रजी भाषेत). 2006-05-03 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2017-06-08 रोजी पाहिले.
^ Centre, UNESCO World Heritage. "Mountain Railways of India (Extension)". whc.unesco.org (इंग्रजी भाषेत). 2017-06-08 रोजी पाहिले.
^ "Mountain Railways of India". World Heritage:UNESCO. 2006-05-03 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2010-02-19 रोजी पाहिले.
^ Srinivasan, Rupa; Manish Tiwari; Sandeep Silas (2006). Our Indian Railway: themes in India's Railway history. Foundation Books. pp. xxxiv–xxxv. ISBN 81-7596-330-1. 2010-02-21 रोजी पाहिले.

[Centre-1] Centre, UNESCO World Heritage. "Mountain Railways of India". whc.unesco.org (इंग्रजी भाषेत). 2006-05-03 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2017-06-08 रोजी पाहिले.

[Centre1-2] Centre, UNESCO World Heritage. "Mountain Railways of India (Extension)". whc.unesco.org (इंग्रजी भाषेत). 2017-06-08 रोजी पाहिले.

[unesco-3] "Mountain Railways of India". World Heritage:UNESCO. 2006-05-03 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2010-02-19 रोजी पाहिले.

[Srinivasan-4] Srinivasan, Rupa; Manish Tiwari; Sandeep Silas (2006). Our Indian Railway: themes in India's Railway history. Foundation Books. pp. xxxiv–xxxv. ISBN 81-7596-330-1. 2010-02-21 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]