भारताचे परराष्ट्रमंत्री
भारताचे परराष्ट्रमंत्री Minister of External Affairs | |
---|---|
विद्यमान सुब्रमण्यन जयशंकर ३० मे, २०१९ पासून | |
परराष्ट्र मंत्रालय, भारत सरकार | |
नियुक्ती कर्ता | राष्ट्रपती (पंतप्रधानाच्या सल्लानुसार) |
निर्मिती | २ सप्टेंबर १९४६ |
पहिले पदधारक | जवाहरलाल नेहरू |
संकेतस्थळ | परराष्ट्र मंत्रालयाचे संकेतस्थळ |
भारताचा परराष्ट्रमंत्री किंवा भारताचा विदेशमंत्री हा भारत देशाच्या केंद्र सरकारमधील एक प्रमुख कॅबिनेट मंत्री व भारतीय परराष्ट्रमंत्रालयाचा प्रमुख आहे. भारत सरकारमधील सर्वात महत्त्वाच्या पदांपैकी एक असलेला परराष्ट्रमंत्री हा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारत देशाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी व देशाची परराष्ट्र धोरणे ठरवण्यासाठी जबाबदार आहे.
परराष्ट्रमंत्री हा संसदेच्या लोकसभा अथवा राज्यसभेचा विद्यमान सदस्य असणे बंधनकारक असून त्याची निवड पंतप्रधानाद्वारे व पदनियुक्ती राष्ट्रपतीद्वारे केली जाते. जवाहरलाल नेहरू हे भारताचे पहिले परराष्ट्रमंत्री होते. ते ह्या पदावर १७ वर्षे राहिले.
परराष्ट्रमंत्र्यांची यादी
नाव | चित्र | कार्यकाळ | राजकीय पक्ष (आघाडी) | पंतप्रधान | ||
---|---|---|---|---|---|---|
जवाहरलाल नेहरू | २ सप्टेंबर १९४६ | २७ मे १९६४ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | जवाहरलाल नेहरू | ||
गुलझारीलाल नंदा | २७ मे १९६४ | ९ जून १९६४ | गुलझारीलाल नंदा (कार्यवाहू) | |||
लाल बहादूर शास्त्री | ९ जून १९६४ | १७ जुलै १९६४ | लाल बहादूर शास्त्री | |||
सरदार स्वरणसिंग | १८ जुलै १९६४ | १४ नोव्हेंबर १९६६ | लाल बहादूर शास्त्री इंदिरा गांधी | |||
एम.सी. छगला | १४ नोव्हेंबर १९६६ | ५ सप्टेंबर १९६७ | इंदिरा गांधी | |||
इंदिरा गांधी | ६ सप्टेंबर १९६७ | १३ फेब्रुवारी १९६९ | ||||
दिनेश सिंग | १४ फेब्रुवारी १९६९ | २७ जून १९७० | ||||
सरदार स्वरणसिंग | २७ जून १९७० | १० ऑक्टोबर १९७४ | ||||
यशवंतराव चव्हाण | १० ऑक्टोबर १९७४ | २४ मार्च १९७७ | ||||
अटलबिहारी वाजपेयी | २६ मार्च १९७७ | २८ जुलै १९७९ | जनता पक्ष | मोरारजी देसाई | ||
श्याम नंदन प्रसाद मिश्रा | २८ जुलै १९७९ | १३ जानेवारी १९८० | जनता पक्ष (धर्मनिरपेक्ष) | चरण सिंग | ||
पी.व्ही. नरसिंह राव | १४ जानेवारी १९८० | १९ जुलै १९८४ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | इंदिरा गांधी | ||
इंदिरा गांधी | १९ जुलै १९८४ | ३१ ऑक्टोबर १९८४ | ||||
राजीव गांधी | ३१ ऑक्टोबर १९८४ | २४ सप्टेंबर १९८५ | राजीव गांधी | |||
बलीराम भगत | २५ सप्टेंबर १९८५ | १२ मे १९८६ | ||||
पी. शिवशंकर | १२ मे १९८६ | २२ ऑक्टोबर १९८६ | ||||
नारायण दत्त तिवारी | २२ ऑक्टोबर १९८६ | २५ जुलै १९८७ | ||||
राजीव गांधी | २५ जुलै १९८७ | २५ जून १९८८ | ||||
पी.व्ही. नरसिंह राव | २५ जून १९८८ | २ डिसेंबर १९८९ | ||||
विश्वनाथ प्रताप सिंग | २ डिसेंबर १९८९ | ५ डिसेंबर १९८९ | जनता दल (तिसरी आघाडी) | विश्वनाथ प्रताप सिंग | ||
इंदर कुमार गुजराल | ५ डिसेंबर १९८९ | १० नोव्हेंबर १९९० | ||||
विद्याचरण शुक्ला | २१ नोव्हेंबर १९९० | २० फेब्रुवारी १९९१ | समाजवादी जनता पक्ष (तिसरी आघाडी) | चंद्रशेखर | ||
माधवसिंह सोळंकी | २१ जून १९९१ | ३१ मार्च १९९२ | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस | पी.व्ही. नरसिंह राव | ||
पी.व्ही. नरसिंह राव | ३१ मार्च १९९२ | १८ जानेवारी १९९३ | ||||
दिनेश सिंग | १८ जानेवारी १९९३ | १० फेब्रुवारी १९९५ | ||||
प्रणव मुखर्जी | १० फेब्रुवारी १९९५ | १६ मे १९९६ | ||||
सिकंदर बख्त | २१ मे १९९६ | १ जून १९९६ | भारतीय जनता पक्ष | अटलबिहारी वाजपेयी | ||
इंदर कुमार गुजराल | १ जून १९९६ | १८ मार्च १९९८ | जनता दल (संयुक्त आघाडी) | एच.डी. देवेगौडा इंदर कुमार गुजराल | ||
अटलबिहारी वाजपेयी | १९ मार्च १९९८ | ५ डिसेंबर १९९८ | भारतीय जनता पक्ष (राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी) | अटलबिहारी वाजपेयी | ||
जसवंत सिंग | ५ डिसेंबर १९९८ | २३ जून २००२ | ||||
यशवंत सिन्हा | १ जुलै २००२ | २२ मे २००४ | ||||
नटवर सिंग | २२ मे २००४[१] | ६ नोव्हेंबर २००५[२] | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (संयुक्त पुरोगामी आघाडी) | मनमोहन सिंग | ||
मनमोहन सिंग | ६ नोव्हेंबर २००५ | २४ ऑक्टोबर २००६ | ||||
प्रणव मुखर्जी | २४ ऑक्टोबर २००६[३] | २२ मे २००९ | ||||
एस.एम. कृष्णा | २२ मे २००९ | २६ ऑक्टोबर २०१२ | ||||
सलमान खुर्शीद | २८ ऑक्टोबर २०१२ | २६ मे २०१४ | ||||
सुषमा स्वराज | २६ मे, २०१४ | ३० मे, २०१९ | भारतीय जनता पक्ष (राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी) | नरेंद्र मोदी | ||
सुब्रह्मण्यम जयशंकर | ३० मे, २०१९ | विद्यमान | भारतीय जनता पक्ष (राष्ट्रीय लोकशाही आघाडी) | नरेंद्र मोदी |