Jump to content

भारताची जनगणना १९९१

१८७१ पासून दर दशकात भारतात होणाऱ्या जनगणनेच्या मालिकेतील १९९१ची भारताची जनगणना ही १३ वी जनगणना होती. १९९१ मध्ये भारताची लोकसंख्या ४३,९२,३०,४५८ पुरुष आणि ४०,७०,७२,२३० स्त्रिया अशी एकूण ८४,६४,२७,०३९ (८४ करोड ६४ लाख २७ हजार एकोणचाळीस) होती. एकूण लोकसंख्या ही १९८१ च्या जनगणनेत मोजलेल्या ६८,५१,८४,६९२ लोकांपेक्षा १६,१२,४२,३४७ ने अधिक वाढली, म्हणजेच २३.५३% जास्त.

१९९१ भारताची जनगणना

१९८११९८०-१९८१ २००१

सामान्य माहिती
देशभारत
परिणाम
लोकसंख्या ८४,६४,२७,०३९ (२३.८७% )
सर्वाधिक लोकसंख्या असलेला प्रदेशउत्तर प्रदेश (१३,९१,१२,२८७)
सर्वात कमी लोकसंख्या असलेला प्रदेशलक्षद्वीप (५१,७०७)
साक्षरता ४२.८४%
लिंग गुणोत्तर ९२७

जनगणना

१९९१ च्या जनगणनेनुसार,

  • भारताची एकूण लोकसंख्या - ८४,६४,२७,०३९ (८४ करोड ६४ लाख २७ हजार एकोणचाळीस)
  • पुरुष - ४३,९२,३०,४५८ (५१.९%)
  • स्त्री - ४०,७०,७२,२३० (४८.१%)
  • लिंग गुणोत्तर - ९२७
  • साक्षरता- ४२.८४%
  • लोकसंख्येची घनता - २५७ प्रति कि.मी.


राज्य निहाय लोकसंख्या

१९९१ च्या जनगणनेच्या वेळेस भारतात २५ राज्ये व ७ केंद्रशासित प्रदेश आणि एकूण ४६६ जिल्हे होती.[]

भारताच्या लोकसंख्येचे राज्य निहाय विवरण
क्रमांक राज्य / केंद्रशासित प्रदेश राजधानीप्रकार लोकसंख्याएकूण लोकसंख्येच्या % पुरुषस्त्रियालिंग गुणोत्तरसाक्षरता (%) ग्रामीण लोकसंख्या शहरी लोकसंख्या अनुसूचित जाती - SC अनुसूचित जमाती - ST क्षेत्रफळ (कि.मी.) घनता (१/कि.मी.) दशकातील वाढ % (२००१-२०११)
उत्तर प्रदेशलखनौराज्य १३९११२२८७ १६.४ ७४०३६९५७ ६५०७५३३० ८७९ ४१.६० १११५०६३७२ २७६०५९१५ २९२७६४५५ २८७९०१ २९४,४११ ४७३ २०.१०%
बिहारपाटणाराज्य ८६३७४४६५ १०.२ ४५२०२०९१ ४११७२३७४ ९११ ३८.५० ७५०२१४५३ ११३५३०१२ १२५७१७०० ६६१६९१४ १७३,८७७ ४९७ २५.१०%
महाराष्ट्रमुंबईराज्य ७८९३७१८७ ९.३ ४०८२५६१८ ३८१११५६९ ९३४ ६४.९० ४८३९५६०१ ३०५४१५८६ ८७५७८४२ ७३१८२८१ ३०७,७१३ २५७ १६.००%
पश्चिम बंगालकोलकाताराज्य ६८०७७९६५ ८. ३५५१०६३३ ३२५६७३३२ ९१७ ५७.७० ४९३७०३६४ १८७०७६०१ १६०८०६११ ३८०८७६० ८८,७५२ ७६७ १३.९०%
आंध्र प्रदेशहैदराबाद राज्य ६६५०८००८ ७.९ ३३७२४५८१ ३२७८३४२७ ९७२ ४४.१० ४८६२०८८२ १७८८७१२६ १०५९२०६६ ४१९९४८१ २७५,०४५ २४२ १०.९८%
मध्य प्रदेशभोपाळराज्य ६६१८११७० ७.८ ३४२६७२९३ ३१९१३८७७ ९३१ ४४.२० ५०८४२३३३ १५३३८८३७ ९६२६६७९ १५३९९०३४ ४४३,४४६ १४९ २०.३०%
तमिळनाडूचेन्नईराज्य ५५८५८९४६ ६.६ २८२९८९७५ २७५५९९७१ ९७४ ६२.७० ३६७८१३५४ १९०७७५९२ १०७१२२६६ ५७४१९४ १३०,०५८ ४२९ १५.६०%
कर्नाटकबेंगळुरू राज्य ४४९७७२०१ ५.३ २२९५१९१७ २२०२५२८४ ९६० ५६.०० ३१०६९४१३ १३९०७७८८ ७३६९२७९ १९१५६९१ १९१,७९१ २३५ १५.७०%
राजस्थानजयपूरराज्य ४४००५९९० ५.२ २३०४२७८० २०९६३२१० ९१० ३८.६० ३३९३८८७७ १००६७११३ ७६०७८२० ५४७४८८१ ३४२,२३९ १२९ २१.४०%
१० गुजरातगांधीनगरराज्य ४१३०९५८२ ४.९ २१३५५२०९ १९९५४३७३ ९३४ ३४.५० २७०६३५२१ १४२४६०६१ ३०६०३५८ ६१६१७७५ १९६,०२४ २११ १९.२०%
११ ओडिशाभुवनेश्वरराज्य ३१६५९७३६ ३.७ १६०६४१४६ १५५९५५९० ९७१ ४९.१० २७४२४७५३ ४२३४९८३ ५१२९३१४ ७०३२२१४ १५५,७०७ २०३ १४.००%
१२ केरळतिरुवनंतपुरमराज्य २९०९८५१८ ३.४ १४२८८९९५ १४८०९५२३ १०३६ ८९.८० २१४१८२२४ ७६८०२९४ २८८६५२२ ३२०९६७ ३८,८६३ ७४९ ४.९०%
१३ आसामदिसपूरराज्य २२४१४३२२ २.६ ११६५७९८९ १०७५६३३३ ९२३ ५२.९० १९९२६५२७ २४८७७९५ १६५९४१२ २८७४४४१ ७८,४३८ २८६ १६.९०%
१४ पंजाबचंदीगडराज्य २०२८१९६९ २.४ १०७७८०३४ ९५०३९३५ ८८२ ५८.५० १४२८८७४४ ५९९३२२५ ५७४२५२८    - ५०,३६२ ४०३ १३.७०%
१५ हरियाणाचंदीगडराज्य १६४६३६४८ १.९ ८८२७४७४ ७६३६१७४ ८६५ ५५.८० १२४०८९०४ ४०५४७४४ ३२५०९३३ - ४४,२१२ ३७२ १९.९०%
१६ दिल्लीदिल्लीकेंद्रशासित प्रदेश ९४२०६४४ १.१ ५१५५५१२ ४२६५१३२ ८२७ ७५.३० ९४९०१९ ८४७१६२५ १७९४८३६    - १,४८३ ६३५२ २१.००%
१७ जम्मू आणि काश्मीर जम्मू (हिवाळा)राज्य ७७१८७०० ०.९ ४०१४१०० ३७०४६०० ९२३ उपलब्ध नाही ५८७९३०० १८३९४०० उपलब्ध नाही उपलब्ध नाही २२२,२३६ ३५ २३.७०%
श्रीनगर (उन्हाळा)
१८ हिमाचल प्रदेशशिमलाराज्य ५१७०८७७ ०.६१ २६१७४६७ २५५३४१० ९७६ ६३.९० ४७२१६८१ ४४९१९६ १३१०२९६ २१८३४९ ५५,६७३ ९३ १२.८०%
१९ त्रिपुराआगरतळाराज्य २७५७२०५ ०.३३ १४१७९३० १३३९२७५ ९४५ ६०.४० २३३५४८४ ४२१७२१ ४५१११६ ८५३३४५ १०,४८६ २६३ १४.७०%
२० मणिपूरइंफाळराज्य १८३७१४९ ०.२२ ९३८३५९ ८९८७९० ९५८ ५९.९० १३३१५०४ ५०५६४५ ३७१०५ ६३२१७३ २२,३२७ ८२ १८.७०%
२१ मेघालयशिलाँगराज्य १७७४७७८ ०.२१ ९०७६८७ ८६७०९१ ९५५ ४९.१० १४४४७३१ ३३००४७ ९०७२ १५१७९२७ २२,४२९ ७९ २७.८०%
२२ नागालॅंड कोहिमाराज्य १२०९५४६ ०.१४ ६४१२८२ ५६८२६४ ८८६ ६१.६० १००१३२३ २०८२२३    - १०६०८२२ १६,५७९ ७३ −०.५%
२३ गोवापणजीराज्य ११६९७९३ ०.१४ ५९४७९० ५७५००३ ९६७ ७५.५० ६९००४१ ४७९७५२ २४३६४ ३७६ ३,७०२ ३१६ ८.२०%
२४ अरुणाचल प्रदेशइटानगरराज्य ८६४५५८ ०.१ ४६५००४ ३९९५५४ ८५९ ४१.६० ७५३९३० ११०६२८ ४०५२ ५५०३५१ ८३,७४३ १० २५.९०%
२५ पुदुच्चेरी पाँडिचेरी केंद्रशासित प्रदेश ८०७७८५ ०.१ ४०८०८१ ३९९७०४ ९७९ ७४.७० २९०८०० ५१६९८५ १३१२७८    - ४९२ १६४२ २७.७०%
२६ मिझोरमऐझॉलराज्य ६८९७५६ ०.०८ ३५८९७८ ३३०७७८ ९२१ ८२.३० ३७१८१० ३१७९४६ ६९१ ६५३५६५ २१,०८१ ३३ २२.८०%
२७ चंदिगढचंदीगडकेंद्रशासित प्रदेश ६४२०१५ ०.०८ ३५८६१४ २८३४०१ ७९० ७७.०० ६६१८६ ५७५८२९ १०५९७७    - ११४ ५६३२ १७.१०%
२८ सिक्किम गंगटोकराज्य ४०६४५७ ०.०५ २१६४२७ १९००३० ८७८ ५६.९० ३६९४५१ ३७००६ २४०८४ ९०९०१ ७,०९६ ५७ १२.४०%
२९ अंदमान आणि निकोबार पोर्ट ब्लेअर केंद्रशासित प्रदेश २८०६६१ ०.०३ १५४३६९ १२६२९२ ८१८ ७३.०० २०५७०६ ७४९५५    - २६७७० ८,२४९ ३४ ६.७०%
३० दादरा आणि नगर-हवेलीसिल्वासाकेंद्रशासित प्रदेश १३८४७७ ०.०२ ७०९५३ ६७५२४ ९५२ ४०.७० १२६७५२ ११७२५ २७३० १०९३८० ४९१ २८२ ५५.५०%
३१ दमण आणि दीवदमणकेंद्रशासित प्रदेश १०१५८६ ०.०१ ५१५९५ ४९९९१ ९६९ ७१.२० ५४०४३ ४७५४३ ३८९१ ११७२४ ११२ ९०७ ५३.५०%
३२ लक्षद्वीपकवरत्तीकेंद्रशासित प्रदेश ५१७०७ ०.०१ २६६१८ २५०८९ ९४३ ८१.८० २२५९३ २९११४    - ४८१६३ ३२ १६१६ ६.२०%
एकूणभारतनवी दिल्ली३२८४६३०२६८८१००.%४३९२३०४५८४०७०७२२३०९२७४२.८४%६२८६९१६७६२१७६११०१२१३८२२३२७७६७७५८३८०३,२८७,२६३२५७१७.६४%

*१९९१ मध्ये J&K मध्ये जनगणना आयोजित करण्यात आली नव्हती. J&Kचे आकडे हे १९९१ च्या लोकसंख्येचे अनुमानित आकडे आहेत.[]

*- शून्य लोकसंख्या.

धर्म निहाय लोकसंख्येचे विवरण

१९९१ च्या जनगणनेत १०६.७ दशलक्ष मुस्लिम आणि ६९०.१ दशलक्ष हिंदू मोजले गेले.

धार्मिक समूह लोकसंख्या % १९९१
हिंदू८१.५३%
मुस्लिम १२.६१%
ख्रिश्चन२.३२%
शीख१.९४%
बौद्ध०.७७%
जैन०.४०%
पारसी०.०८%
अन्य ०.४४%

भाषा

१९९१ च्या जनगणनेनेमध्ये १,५७६ एवढ्या भाषा या "मातृभाषा" म्हणून वर्गीकृत करण्यात आल्या होत्या. १९९१ च्या जनगणनेनुसार, एक दशलक्षाहून अधिक लोकांची मातृभाषा असणाऱ्या २२ 'भाषा' होत्या, तर १००,००० पेक्षा जास्त लोकांची मातृभाषा असणाऱ्या ५० 'भाषा' होत्या आणि १०,००० पेक्षा जास्त स्थानिक भाषिक असणाऱ्या ११४ भाषा होत्या. उर्वरित एकूण ५६६,००० मूळ भाषिकांसाठी खाते. १९९१ च्या जनगणनेत भारतात संस्कृत भाषिकांची संख्या ४९,७३६ होती. []

साक्षरता

एकूण प्रभावी साक्षरता दर ४२.८४% तर पुरुष साक्षरता दर ५२.७४% आणि महिला साक्षर दर ३२.१७% होता.

अ.क्र. जनगणना वर्ष एकूण (%) पुरुष (%) स्त्रिया (%)
१९०१ ५.३५ ९.८३ ०.६०
१९११ ५.९२ १०.५६ १.०५
१९२१ ७.१६ १२.२१ १.८१
१९३१ ९.५० १५.५९ २.९३
१९४१ १६.१० २४.९० ७.३०
१९५१ १६.६७ २४.९५ ९.४५
१९६१ २४.०२ ३४.४४ १२.९५
१९७१ २९.४५ ३९.४५ १८.६९
१९८१ ३६.२३ ४६.८९ २४.८२
१०१९९१४२.८४५२.७४३२.१७

हे सुद्धा पहा

  1. ^ (PDF) https://censusindia.gov.in/DigitalLibrary/data/Census_1991/Publication/India/45969_1991_CHN.pdf. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  2. ^ (PDF) https://www.indiabudget.gov.in/budget_archive/es2000-01/app9.1.pdf. Missing or empty |title= (सहाय्य)
  3. ^ Sreevatsan, Ajai (2014-08-10). "Where are the Sanskrit speakers?" (इंग्रजी भाषेत). Chennai:. ISSN 0971-751X.CS1 maint: extra punctuation (link)