बौद्ध धर्माची रूपरेषा

बौद्ध धर्म
त्रिरत्न बुद्ध धम्म संघ
इतिहास कालानुक्रम संगीती रूपरेषा
संकल्पना व शिकवण धम्म चार आर्यसत्य खंध (स्कंध) अनिच्च (अनित्य) दुःख अष्टांगिक मार्ग अनत्ता (अनात्मन) पटिच्चसमुप्पाद (प्रतीत्यसमुत्पाद) मध्यम मार्ग सुञ्ञता (शून्यता) कर्म पुनर्जन्म संसार विश्वउत्पत्तिशास्त्र
बौद्ध साहित्य बुद्धवचन त्रिपिटक महायान सूत्र पाली त्रिपिटक तिबेटी त्रिपिटक चिनी त्रिपिटक भगवान बुद्ध आणि त्यांचा धम्म
आचरण त्रिरत्न बावीस प्रतिज्ञा मुक्तीसाठी बौद्ध मार्ग शील पारमिता चिंतन तात्विक कारण स्मृती प्रज्ञा करूणा बोधिपक्खीया धम्म विहारवाद सामान्य लोक
निर्वाण चार अवस्था अर्हत बुद्धत्व बोधिसत्व
संप्रदाय थेरवाद महायान हीनयान चिनी वज्रयान तिबेटी नवयान
देशनिहाय बौद्ध धर्म भारत महाराष्ट्र चीन थायलंड जपान म्यानमार श्रीलंका लाओस कंबोडिया कोरियन तैवान तिबेट भूतान मंगोलिया सिंगापूर व्हियेतनाम मलेशिया रशिया नेपाळ

बुद्ध धर्म हा असा धर्म आहे ज्यात तत्त्वज्ञान, विविध परंपरा, विश्वास आणि प्रथा आहेत. मुख्यत्वे ज्या सिद्धार्थ गौतम यांच्या शिकवणुकीवर अवलंबून आहेत, ज्याला सामान्यतः बुद्ध म्हणून ओळखले जाते. त्यास "जागृत" असेही म्हणले जाते. खालील रूपरेषा मध्ये बौद्ध धर्माच्या वैशिष्ट्येपूर्ण बाबींचा आढावा पुढीलप्रमाणे,

गौतम बुद्ध

• तथागत — तथागत म्हणजे तथा + आगत व तथा + गत अर्थात शुद्ध रूपात आलेला व गेलेला ("one who has thus gone" (tathā-gata) or "one who has thus come" (tathā-āgata).) तथा + गत = "जसा आला तसा गेला" किंवा तथा + आगत = "तथ्य घेऊन आला" असे मानवी शुद्ध स्वरूप असावे या अर्थी असावा. परंतु "तथागत" ही संज्ञा आला-गेला पुरती मर्यादित नाही तर ती अधिक गहन व मोठ्या अर्थाने आहे. मराठी भाषेत तथागत या शब्दाचा "सद्गती मिळालेला" श्रेष्ठ, पूज्य, "अधिकाधिक त्याग केलेला" असा आहे.

• बुद्ध जयंती – बुद्धांचा जन्मदिवस

• चार दृश्य - या दृश्यामुळे सिद्धार्थ प्रभावित झाले आणि सर्व दुःखाची जाणीव होऊन त्यांना आध्यात्मिक प्रवास सुरू करण्यास भाग पाडले.
  • एक वृद्ध माणूस
  • आजारी मनुष्य
  • मृत मनुष्य
  • संन्यासी