फल (गणित)
गणितामध्ये फल[१][२] (मराठी नामभेद: फलन ; इंग्लिश: Function, फंक्शन) म्हणजे दोन परिमाणांमधील परस्परसंबंध दर्शवणारे समीकरण होय. यात एक परिमाण, ज्यास चल असे म्हणतात, दुसऱ्या परिमाणाचे, ज्यास परचल असे म्हणतात, फल असते. गणिती सूत्रांमध्ये मांडताना, x हे चल परिमाण निविष्टी असलेल्या f या फलाची निष्पत्ती f(x) या चिन्हाद्वारे लिहिली जाते. फलाची ही निष्पत्ती y हे परचल परिमाण मानल्यास, चल व परचल परिमाणांतील फलाच्या स्वरूपातला परस्परसंबंध खालील सूत्राद्वारे मांडला जातो :
उदाहरणे
- वास्तव त्रिमित अवकाशात एखादा बिंदू फिरत आहे असे माना. t या वेळेस या बिंदूचे अवकाशातील स्थान f(t) असल्यास
हे ऋणेतर वास्तव संख्यांवरून त्रिमित अवकाशात, म्हणजेच : मधे जाणारे फल आहे. लिहताना, हे फल आहे असे लिहतात. येथे हे फल आहे, चल, आणि हे परचल. ला ची ला असणारी किंमत असेही म्हणतात.
समजा, t या वेळेस या बिंदूचे अवकाशातील स्थान असल्यास, वरील फलाचे सूत्र
- वा
असे लिहता येते. फलनाकरिता नेहमीच एखादे सूत्र असेल, असे नाही.