पिंजारी

पिंजारा (राजस्थानी: पिंझारा (देवनागरी) पिनजारा (पर्सो-अरेबिक), कन्नड: ಪಿಂಜಾರ) हा एक समुदाय आहे जो भारतातील मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, कर्नाटक, गुजरात आणि राजस्थान राज्यात आढळतो. पिंजारा, मन्सुरी आणि धुनिया या शब्दाचा वापर भारतातील काही प्रदेशांमध्ये परस्पर बदल केला जातो तर इतर क्षेत्रांमध्ये ते स्वतंत्र समुदाय आहेत. त्यांना मन्सुरी म्हणूनही ओळखले जाते, विशेषतः गुजरातमध्ये, जिथे पिंजारा हे नाव यापुढे वापरले जात नाही. उत्तर भारतातील पारंपारिक सूती कागदारांप्रमाणेच पिंजारा हा मध्य भारताचा पारंपारिक सूती कार्डर आहे. हा समुदाय कापूस शेती आणि उद्योगांच्या व्यवसायासाठी पर्शिया (सध्याचे ईरान) अफगाणिस्तानातून आला होता.

^[१]

एकूण लोकसंख्या

   85,46,428

महत्त्वपूर्ण लोकसंख्या असलेले प्रदेश

  भारत, पाकिस्तान

भाषा हिंदी • मारवाडी • मराठी • कन्नड

संबंधित वंशीय गट
 •  मन्सुरी

इतिहास- आणि मूळ

या समुदायाची उत्पत्ती स्थानिक व्यक्तींकडून इस्लाम आणि परदेशी लोकांद्वारे झाली ज्यांनी पारस अफगाणिस्तान आणि भारतीय उपखंडातील इतर प्रदेशांमधून स्थलांतर केले आणि कापूस जिनिंग / ट्रेडिंगच्या पारंपारिक व्यवसायात सामील झाले. इस्लाम धर्मात जन्म घेतलेले काही पिंजार लोक राजपूतहून आले असल्याचा दावा करतात. इतिहासाच्या अनुसार ते रणसिंहच्या रूपाच्या वेळी राजस्थानहून गुजरात येथे आले आणि तेथेच वास्तव्य केले. आजही त्यांची मुख्य जात - राव, देवरा, चौहान, भाटी जे एक राजपूत कूळ [२] आहेत. अफगाणिस्तानातल्या या समुदायाचे मूळ मूळ आणि ज्यांचे काही धर्मांतर राजपूत पासून झाले. परंतु त्यांना हिंदू समाजाने धुना म्हणून संबोधले आणि धूना, बेहना हे मुसलमानांना नव्हे तर हिंदू कार्डरला सांगितले गेले. अलिकडच्या काळापर्यंत या समाजातील बऱ्याच लोकांनी आडनावाचा वापर केला नाही परंतु बहुतेकांनी खान, पठाण सारख्या आडनावांचा अवलंब केला आहे तर इतर मन्सुरी हे आडनाव म्हणून वापरतात कारण प्रसिद्ध पारसी सुफी मन्सूर अल हललाज देखील विणकर होते. टीपू सुलतान आणि झेन मलिक या समुदायातून येतात.

पिंजारी (इंग्रजीत carder किंवा cotton-comber) हे कापूस आणि लोकर पिंजतात. कापसाचा उपयोग करून गादी, उशी, गिरदी, लोड, तक्क्या, रजई आदी आणि लोकर दाबूनदाबून तिच्यापासून बुरणूस बनवतात. काही पिंजारी कापूस भरलेली चित्रे आणि खेळणीही तयार करतात.

^[२]महात्मा गांधी कार्डिंग कॉटन, भारत, आशिया, 1930

1. ^ The Bengal Diaspora. Milton Park, Abingdon, Oxon : Routledge, 2016. | Series:: Routledge. 2015-11-06. pp. 36–69. ISBN 978-1-315-66006-6.CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: location (link)
2. ^ Limited, Alamy. "Stock Photo - Mahatma Gandhi carding cotton, India, Asia, 1930". Alamy (इंग्रजी भाषेत). 2021-05-20 रोजी पाहिले.