Jump to content

जयंत्यांची यादी

पौराणिक आणि इतर प्राचीन ग्रंथांत ज्यांचे उल्लेख आहेत अशा, आणि पूर्वी होऊन गेलेल्या अन्य थोर व्यक्तींच्या जन्मदिवसास जयंती असे म्हणतात. पंचागांतील तिथीनुसार देवादिकांच्या आणि ऋषिमुनींच्या जयंत्या साजऱ्या करण्याची पद्धत भारतात पूर्वपरंपरेने आहे. एकोणिसाव्या शतकापासून ग्रेगोरियन कालगणनेचा वापर जसा वाढत गेला तसा नव्या पिढ्यांतील लोकांचे जन्मदिवस आणि जयंत्या या भारतीय पंचागांपेक्षा ग्रेगोरियन कालगणनेनुसार पाळल्या जाऊ लागल्या. तरीसुद्धा, जुन्या काळातील लोकांच्या जयंत्या या अजूनही तिथीनुसारच साजऱ्या होतात. उदा० छत्रपती शिवाजी महाराज जयंती [ संदर्भ हवा ]

जयंतीच्या उत्सवाची पारंपरिक प्रथा बहुशः धार्मिक अथवा भक्तिस्वरूपी असते. भक्तीच्या नवविधा प्रकारांपैकी एक प्रकार म्हणजे जयंत्या साजऱ्या करणे, असे समर्थ रामदास दासबोधाच्या चवथ्या दशकात श्रवणभक्ती संदर्भातील समासात सांगतात. विसाव्या शतकापासून भारतात जशी राजकीय जागृतीस सुरुवात झाली तसे लोकोत्तर स्त्री-पुरुषांच्या जयंत्या या सामाजिक आणि राजकीय अभिसरणाचे माध्यम म्हणून सार्वजनिक कार्यक्रमाच्या रूपाने साजऱ्या होऊ लागल्या. यांत लोकमान्य टिळकांनी सार्वजनिकरीत्या साजरी करण्याची सुरुवात केलेल्या छत्रपती शिवाजी महाराज जयंतीचे उदाहरण ठळकपणे मांडण्यासारखे आहे.

विविध जयंत्यांच्या तारखा/तिथ्या

पुढे दिलेल्या यादीतील तिथीसाठी दिलेल्या महिन्याचे नाव महाराष्ट्रात प्रचलित असलेल्या अमावास्यान्त महिन्याच्या पद्धतीनुसार आहे. पौर्णिमान्त पद्धतीनुसार वद्य पक्ष पुढच्या महिन्यात येतो. उदा0 त्या पद्धतीनुसार, मराठी ज्येष्ठ वद्य त्रयोदशी ही आषाढ वद्य त्रयोदशी होते.

क-ग

च-ज

  • चंद्रशेखर आझाद जयंती (जुलै २३)
  • चरक जयंती (श्रावण शुक्ल पंचमी-नागपंचमी) (कल्की जयंती)
  • चित्रगुप्त जयंती (कार्तिक शुद्ध द्वितीया) (यम द्वितीया, भाऊबीज)
  • चैतन्य जयंती (फाल्गुन/होळी पौर्णिमा)
  • जलाराम जयंती (कार्तिक शुद्ध सप्तमी)
  • जिजामाता जयंती (पौष पौर्णिमा)
  • जिजामाता जयंती (१२ जानेवारी)
  • जोतिबा फुले जयंती (एप्रिल ११)
  • झुलेलाल जयंती (चैत्र शुक्ल २)
  • भगवान श्री जिव्हेश्वर जन्मोत्सव ( श्रावण शुद्ध त्रयोदशी - १३)
  • भगवान श्री जिव्हेश्वर व माता अंकिनी-दशांकीनी विवाह सोहळा प्रारंभ (माघ शुद्ध ४)
  • भगवान श्री जिव्हेश्वर व माता अंकिनी-दशांकीनी विवाह सोहळा (माघ शुद्ध १२)

ट-न

प-म

य-ज्ञ

हे सुद्धा पाहा

संदर्भ

  1. ^ हिंदू खाटीक