गणेशगुळे

गणेशगुळे हे महाराष्ट्र राज्यातील रत्‍नागिरी जिल्ह्यातल्या रत्‍नागिरी तालुक्यातले गाव आहे.

गणेशगुळे हे ६४७ हेक्टर क्षेत्रफळ असलेले गाव आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार ह्या गावात २८५ कुटुंबे असून, गावाची एकूण लोकसंख्या ११६९ आहे. त्यामध्ये ५८६ पुरुष आणि ५८३ स्त्रिया आहेत. गावात अनुसूचित जमातीचे २० लोक आहेत. ह्या गावाचा जनगणना स्थल निर्देशांक ५६५६५० ^[१] आहे. गावाच्या सर्वात जवळचे शहर रत्‍नागिरी २० किलोमीटर अंतरावर आहे.

• एकूण साक्षर लोकसंख्या: ९३७
• साक्षर पुरुष लोकसंख्या: ४९८ (८५%)
• साक्षर स्त्री लोकसंख्या: ४३९ (७५%)

पावसाळ्यात येथे भरपूर प्रमाणात पाऊस पडतो आणि हवामान समशीतोष्ण राहते. हिवाळ्यात येथील हवामान थंड असते व अनेकदा सकाळी धुके पडते. उन्हाळ्यात हवामान उष्ण असते. पावसाळ्यात येथे भातशेती, नागलीशेती केली जाते.

गावात एक शासकीय पूर्व-प्राथमिक शाळा, दोन शासकीय प्राथमिक शाळा,एक शासकीय कनिष्ठ माध्यमिक शाळा आहे. सर्वात जवळील माध्यमिक शाळा कुर्धे येथे पाच किलोमीटरहून कमी अंतरावर आहे. सर्वात जवळील उच्च माध्यमिक शाळा पावस येथे पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील पदवी महाविद्यालय रत्‍नागिरी येथे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील एक अभियांत्रिकी महाविद्यालय रत्‍नागिरी येथे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील वैद्यकीय महाविद्यालय कोल्हापूर येथे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील व्यवस्थापन संस्था कोल्हापूर येथे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील पॉलिटेक्निक रत्‍नागिरी येथे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील व्यावसायिक प्रशिक्षण शाळा रत्‍नागिरी येथे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील एक अनौपचारिक प्रशिक्षणकेंद्र भाट्ये येथे दहा किलोमीटरहून जास्तआंतरावर आहे. सर्वात जवळील अपंगांसाठी एक खास शाळा रत्‍नागिरी येथे असून ती गावापासून दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.

सर्वात जवळील सामूहिक आरोग्य केंद्र दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील प्राथमिक आरोग्य केंद्र पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. गावात एक प्राथमिक आरोग्य उपकेंद्र आहे. सर्वात जवळील प्रसूति व बालकल्याण केंद्र पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळचे क्षयरोग उपचार केंद्र पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील एक ॲलोपॅथी रुग्णालय पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील पर्यायी औषधोपचार रुग्णालय दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील दवाखाना पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील पशुवैद्यकीय रुग्णालय पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील फिरता दवाखाना दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील कुटुंबकल्याण केंद्र पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे.

गावात एकच खाजगी बाह्यरुग्ण वैद्यकीय सुविधा आहे. गावात एक इतर पदवीधर वैद्यक व्यवसायी आहे.

गावात नळाच्या पाण्याचा पुरवठा नाही. गावात न झाकलेल्या विहिरीच्या पाण्याचा पुरवठा आहे. गावात हॅन्डपंपच्या पाण्याचा पुरवठा आहे.

गावात उघडी गटारव्यवस्था आहे. सांडपाणी थेट जलस्रोतांमध्ये सोडले जाते. या क्षेत्राचा संपूर्ण स्वच्छता अभियानात समावेश आहे.

गावात उपपोस्ट ऑफिस आहे. गावाचा पिन कोड ४१६६१६ आहे. गावात दूरध्वनी उपलब्ध आहे. गावात सार्वजनिक दूरध्वनी केंद्र आहे. गावात मोबाईल फोन आहेत. सर्वात जवळील सायबर कॅफे दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील खाजगी कुरियर दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. गावात शासकीय बस सेवा उपलब्ध आहे. सर्वात जवळील खाजगी बस सेवा दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील रेल्वे स्थानक दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील ऑटोरिक्षा, टमटम व टॅक्सीस्टॅंड पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील ट्रॅक्टर दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर उपलब्ध आहे. सर्वात जवळील राष्ट्रीय महामार्ग दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. राज्य महामार्ग गावाला जोडलेला नाही. सर्वात जवळील राज्य महामार्ग पाच किलोमीटरहून कमी अंतरावर आहे. जिल्यातील मुख्य रस्ता गावाला जोडलेला आहे. जिल्ह्यातील दुय्यम रस्ता गावाला जोडलेला आहे.

सर्वात जवळील एटीएम दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील व्यापारी बँक पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. सर्वात जवळील सहकारी बँक पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहे. गावात शेतकी कर्ज संस्था आहे. गावात स्वयंसहाय्य गट उपलब्ध आहे. गावात रेशन दुकान आहे. सर्वात जवळील मंडया/कायमचे बाजार पाच ते दहा किलोमीटर अंतरावर आहेत. सर्वात जवळील आठवड्याचा बाजार दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील कृषी उत्पन्न बाजार समिती दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे.

गावात एकात्मिक बाल विकास योजना (पोषण आहार केंद्र) उपलब्ध आहे. गावात एक आंगणवाडी (पोषण आहार केंद्र) आहे. गावात इतर पोषण आहार केंद्रे आहेत. गावात आशा स्वयंसेविका उपलब्ध आहे. सर्वात जवळील समाज भवन (टीव्ही सह/शिवाय) दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील क्रीडांगण दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील खेळ/करमणूक केंद्र दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील चित्रपटगृह / व्हिडिओ केंद्र दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील सार्वजनिक ग्रंथालय दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. सर्वात जवळील सार्वजनिक वाचनालय दहा किलोमीटरहून जास्त अंतरावर आहे. गावात वृत्तपत्र पुरवठा आहे. गावात विधानसभा मतदान केंद्र उपलब्ध आहे. गावात जन्म व मृत्यू नोंदणी केंद्र उपलब्ध आहे.

या गावाला निसर्गरम्य समुद्रकिनारा लाभला आहे. येथे पर्यटकांसाठी निवास-भोजन अशा सर्व सोयी झाल्या आहेत.^[२] या परिसरात काही मोठे विकासाचे प्रकल्पही प्रस्तावित आहेत. बंदर विकासाची योजना काही वर्षांपूर्वी जाहीर झाली होती. परंतु स्थानिक लोकांनी त्याला विरोध केला. आता पुन्हा २०१४ मध्ये जाहीर झालेल्या 'सागरमाला' प्रकल्पात या ठिकाणाचा समावेश होण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे.^[३] येथील रमणीय परिसरामुळे अनेक चित्रपटांचे व मालिकांचे शूटिंग या भागात होत असते.^[४]

ह्या गावात कातळ खोदशिल्पे आढळली आहेत.

प्रतिदिवस २० तासांचा वीजपुरवठा उन्हाळ्यात (एप्रिल-सप्टेंबर) व हिवाळ्यात (ऑक्टोबर-मार्च) घरगुती वापरासाठी, शेतीसाठी व व्यापारी वापरासाठी उपलब्ध आहे.

गणेशगुळे ह्या गावात जमिनीचा वापर खालीलप्रमाणे होतो (हेक्टरमध्ये क्षेत्रफळ):

• बिगरशेती वापरात असलेली जमीन: १
• ओसाड व लागवडीला अयोग्य जमीन: २०९
• लागवडीयोग्य पडीक जमीन: १०
• पिकांखालची जमीन: ४२७
• एकूण बागायती जमीन: ४२७

गणेशगुळे या गावी पुढील वस्तूंचे उत्पादन होते (महत्त्वाच्या उतरत्या अनुक्रमाने): भात, पोहे, आंबा, नारळ