कपूर कुटुंब

"कपूर कुटुंब", ^{[१] [२]} ज्याला "भारतीय सिनेमाचे पहिले कुटुंब" असेही म्हणतात, ^{[१] [३] [४]} वंशजांच्या किमान ५ पिढ्या असलेले कुटुंब आहे. भारतीय चित्रपटसृष्टीत ९४ वर्षे पूर्ण झाली. ^{[४] [१]} कुटुंबातील असंख्य सदस्य, दोन्ही जैविक वंशज आणि कुटुंबात विवाहित, अभिनेते, चित्रपट दिग्दर्शक आणि निर्माते म्हणून विपुल कारकीर्द आहे. ^{[४] [१] [३]} राजवंशाचे "द पायोनियर" संस्थापक "द पॅट्रिआर्क", पृथ्वीराज कपूर होते, ^{[४] [५] [३] [६]} जे त्यांच्या १९२८ च्या पहिल्या चित्रपट दो धरी तलवारद्वारे चित्रपटांमध्ये अभिनय करण्यास सुरुवात करणारे कुटुंबातील पहिले सदस्य होते. ^[७] तो मुघल-ए-आझम (१९६०) या सदाबहार चित्रपटासाठी ओळखला जातो, ^[८] हा चित्रपट मूळत: कृष्णधवल रंगात प्रदर्शित झाला होता जिथे त्याने मुघल सम्राट अकबरची भूमिका केली होती. हा चित्रपट १२ नोव्हेंबर २००४ रोजी पूर्ण रंगीत चित्र स्वरूपात डॉल्बी डिजिटल ध्वनीसह पुन्हा प्रदर्शित करण्यात आला. ^[९] ते भारतीय रंगभूमीचे प्रणेते आणि इंडियन पीपल्स थिएटर असोसिएशनचे संस्थापक सदस्य होते. ^{[२] [१०]} त्यांचा मुलगा राज कपूर हा हिंदी चित्रपटसृष्टीतील सर्वात प्रभावशाली अभिनेता आणि दिग्दर्शक होता. ^{[१] [२]} जेनेसिस जनरेशन किंवा कपूर कुटुंबातील सर्वात जुनी रेखीय पिढी चित्रपटांमध्ये काम करणारी पृथ्वीराज कपूर यांचे वडील बशेश्वरनाथ कपूर होते, ज्यांनी 1951 मध्ये आवारा या चित्रपटातून अभिनेता म्हणून पदार्पण केले होते, ज्याची निर्मिती, दिग्दर्शन आणि मुख्य भूमिकेत त्यांचा नातू राज याने अभिनय केला होता. कपूर. ^{[५] [३] [११]}

जेनिफर केंडल, गीता बाली, नीतू सिंग, बबिता, सैफ अली खान, इत्यादी कपूर घराण्याशी विवाहाच्या माध्यमातून संबंधित प्रमुख चित्रपट व्यक्तिमत्त्वे आहेत.

कपूर कुटुंब खत्री पंजाबी हिंदू वंशाचे आहे. चित्रपटात कारकीर्द करणारे पृथ्वीराज कपूर कुटुंबातील पहिले होते. पृथ्वीराजने लवकरच आपले लक्ष पृथ्वी थिएटर समूहाकडे वळवले, तर त्याचा भाऊ त्रिलोक कपूर लवकरच चित्रपटांमध्ये सामील झाला आणि त्याच्या काळातील सर्वात व्यावसायिकदृष्ट्या यशस्वी अभिनेता म्हणून उदयास आला. पृथ्वीराज आणि त्रिलोक कपूर यांचा जन्म ब्रिटिश भारतातील NWF प्रांतातील (आता केपीके ) समुंदर नव्हे तर पेशावर शहरात झाला. त्यांचे वडील, बशेश्वरनाथ कपूर, पेशावर शहरातील इंपीरियल पोलिसात पोलीस अधिकारी म्हणून कार्यरत होते; ^[१२] त्यांचे आजोबा, केशवमल कपूर, समुद्रात तहसीलदार असताना. ^[१३] त्रिलोक कपूरची पहिली भूमिका १९३३ मध्ये आलेल्या चार दरवेश या चित्रपटात होती.

हे कुटुंब अखेर मुंबईत स्थलांतरित झाले. पृथ्वीराज कपूर यांच्या तिन्ही मुलांनी, राज कपूर, शम्मी कपूर आणि शशी कपूर यांनी हिंदी चित्रपटसृष्टीत कारकीर्द केले. राज कपूर, ज्यांना "भारतीय चित्रपटसृष्टीचे महान शोमन" म्हणूनही ओळखले जाते, ^[१४] हे हिंदी चित्रपटसृष्टीचे प्रख्यात भारतीय चित्रपट अभिनेता, निर्माता आणि दिग्दर्शक बनले. ^[१५]

राज कपूर यांनी १९४६ मध्ये कृष्णा राज कपूर यांच्याशी विवाह केला. त्यांना रणधीर कपूर, ऋषी कपूर, आणि राजीव कपूर आणि २ मुली रितू नंदा आणि रिमा जैन आहेत.

शम्मी कपूर यांनी १९५५ मध्ये अभिनेत्री गीता बालीशी लग्न केले आणि त्यांना २ मुले, आदित्य राज कपूर आणि कांचन कपूर आहेत. गीता बाली यांचे १९६५ मध्ये चेचक मुळे निधन झाले. त्यानंतर शम्मीने १९६९ मध्ये गुजरातमधील भावनगर येथील माजी राजघराण्यातील नीला देवी गोहिल यांच्याशी विवाह केला. शम्मीसोबत तिला मूलबाळ नव्हते. गीता बाली यांच्या माध्यमातून शम्मी आणि त्यांच्या मुलांची काळजी घेत तिने तिचे संपूर्ण आयुष्य शम्मीसाठी समर्पित केले.

शशी कपूर यांनी १९५८ मध्ये जेनिफर केंडलशी लग्न केले. त्यांना दोन मुलगे, कुणाल कपूर, करण कपूर आणि एक मुलगी संजना कपूर . १९८४ मध्ये जेनिफरचा कर्करोगाने मृत्यू झाला.

राज कपूर यांचे पुत्र, रणधीर कपूर आणि ऋषी कपूर, सुप्रसिद्ध अभिनेते बनले; त्याचा धाकटा मुलगा राजीव कपूर त्याच्या भावांइतका यशस्वी नव्हता. शशी कपूरची मुले त्यांच्या युरोपियन लूकमुळे अभिनयात अयशस्वी ठरली. त्यांची मुलगी, संजना कपूर, सध्या पृथ्वी थिएटर चालवते, त्यांचा पहिला मुलगा, कुणाल कपूर, अॅड कंपनी चालवतो, शशीचा सर्वात लहान मुलगा, करण कपूर, सध्या लंडनमध्ये फोटोग्राफी कंपनी चालवतो. शम्मी कपूर यांचा मुलगा, आदित्य राज कपूर, हा एक भारतीय अभिनेता, चित्रपट निर्माता आणि निवृत्त उद्योगपती आहे. शम्मी कपूरची मुलगी कांचन कपूर हिचे लग्न मनमोहन देसाई यांच्या मुलाशी झाले आहे. फ्स्वेरुइ मोज्ज्

रणधीर कपूरने बबितासोबत लग्न केले आहे. त्यांना करिश्मा कपूर आणि करीना कपूर या दोन मुली आहेत, ज्या दोघांनीही चित्रपटसृष्टीत यश मिळवले आहे. ऋषी कपूर यांचे लग्न अभिनेत्री नीतू सिंगशी झाले होते, त्यांचा मुलगा, रणबीर कपूर, याने स्वतःला बॉलीवूडमधील आघाडीचा अभिनेता म्हणून स्थापित केले आहे आणि त्यांची मुलगी, रिद्धिमा कपूर सहानी, एक डिझायनर आहे. बेत् ब्र्त्ब्

पृथ्वीराज कपूर यांचे दूरचे नातेवाईक सुरिंदर कपूर होते. ^[१६] सुरिंदर कपूर पेशावर सोडून पृथ्वीराज कपूरच्या मदतीने मुंबईत आले. ^[१७] सुरिंदर कपूरचे लग्न निर्मल कपूरसोबत झाले होते. त्यांचा सर्वात मोठा मुलगा बोनी कपूर आहे ज्याने मोना शौरी आणि श्रीदेवी यांच्याशी लग्न केले होते आणि अर्जुन, अंशुला, जान्हवी आणि खुशी कपूर यांचे वडील आहेत. त्याचा मधला मुलगा अनिल कपूर आहे ज्याने सुनीता कपूरशी लग्न केले आहे आणि तो सोनम (आनंद आहुजाशी विवाहित), रिया (करण बुलानीशी विवाहित) आणि हर्षवर्धन कपूर यांचे वडील आहेत. त्याचा सर्वात धाकटा मुलगा संजय कपूर आहे ज्याने महीप संधूशी लग्न केले आहे आणि शनाया आणि जहाँ कपूरचे वडील आहेत. त्यांची मुलगी रीना कपूर मारवाह आहे जिने मारवाह फिल्म्स आणि व्हिडिओ स्टुडिओच्या संदीप मारवाहशी लग्न केले आहे आणि मोहित (अंतरा मोतीवालाशी विवाहित) आणि अक्षय मारवाह (आशिता रेलनशी विवाहित) यांची आई आहे. द्फ्र्य्नु फ्नुईत्यु नुग्द्फ्

प्रख्यात अभिनेता कमल कपूर जो १९७८ च्या ब्लॉकबस्टर चित्रपट डॉनमध्ये 'नारंग'ची भूमिका साकारण्यासाठी प्रसिद्ध होता, तो देखील पृथ्वीराज कपूर आणि त्यांचे भाऊ नंदकिशोर कपूर आणि रवींद्र कपूर यांचे चुलत भाऊ होते. कमल कपूरची नात गोल्डी बहलच्या माध्यमातून हिंदी चित्रपटातील बहल कुटुंबही कपूर कुटुंबाशी संबंधित आहे.

चित्रपट कलाकारांच्या पाच पिढ्या असलेले कपूर कुटुंब हे भारतातील एकमेव कुटुंब आहे (सी. २००९). ^{[६] [१]}

• बशेश्वरनाथ कपूर, ज्यांना दिवाण - केशवमल कपूरचा मुलगा देखील म्हणले जाते, त्यांनी राज कपूर यांच्या १९५१ मध्ये आलेल्या आवारा चित्रपटात न्यायाधीशाची छोटी भूमिका केली होती, ^{[५] [३]} ज्यामुळे ते चित्रपटांमध्ये अभिनय करणारी कपूर कुटुंबातील सर्वात जुनी पिढी बनले. ^{[११] [१८]} यापूर्वी त्यांनी पेशावर शहरात भारतीय शाही पोलिसात पोलीस अधिकारी म्हणून काम केले होते. ^[१९]

कुटुंबाची दुसरी पिढी पृथ्वीराज कपूर यांच्या नेतृत्वाखाली होती. ^{[१] [४]} १९२८ मध्ये, पृथ्वीराज कपूर यांनी त्यांचा पहिला चित्रपट 'दो धरी तलवार ' मधून अतिरिक्त भूमिकेत पदार्पण केले. ^{[७] [६]}

या पिढीतील उल्लेखनीय कलाकारांचा समावेश आहे:

• पृथ्वीराज कपूर – बशेश्वरनाथ कपूर यांचा पहिला मुलगा आणि हिंदी चित्रपटसृष्टीत प्रवेश करणारे कुटुंबातील पहिले सदस्य; रामसरणी मेहरा यांच्याशी विवाह केला
• त्रिलोक कपूर - बशेश्वरनाथ कपूर यांचा दुसरा मुलगा जो १९५० च्या दशकात भगवान शिवाच्या भूमिकेत अत्यंत लोकप्रिय झाला.

कपूर कुटुंबाच्या तिसऱ्या पिढीचे नेतृत्व तीन प्रमुख कपूर अभिनेते, राज आणि त्यांचे धाकटे भाऊ शम्मी आणि शशी यांनी केले. सर्व पिढ्यांमधील कपूरांमध्ये, अभिनेता, निर्माता, दिग्दर्शक आणि बॉलीवूडची आंतरराष्ट्रीय पोहोच, भारताची सॉफ्ट पॉवर आणि युएसएसआर, मध्य पूर्व, आफ्रिका आणि आफ्रिका आणि भारतातील सॉफ्ट पॉवर आणि मुत्सद्देगिरी वाढवण्यात त्यांचा प्रभाव म्हणून राज कपूर हे सर्वात प्रतिष्ठित आणि विपुल योगदानकर्ते आहेत. पॅलेस्टाईन ^[१] स्र्ब्तेब् स्र्य्न्द्युइ ग्ज्म्ज्म्

या पिढीतील उल्लेखनीय कलाकारांचा समावेश आहे:

• राज कपूर – पृथ्वीराज कपूर यांचा मोठा मुलगा; अभिनेता प्रेम नाथ यांची बहीण कृष्णा मल्होत्रा हिच्याशी लग्न केले
• शम्मी कपूर – पृथ्वीराज कपूर यांचा दुसरा मुलगा; गीता बाली (पहिली पत्नी) आणि नीला देवी (दुसरी पत्नी) यांच्याशी विवाह केला.
• शशी कपूर – पृथ्वीराज कपूर यांचा धाकटा मुलगा; जेनिफर केंडलशी लग्न केले
• सुब्बीराज कक्कर ^{[२०] [२१]} - कैलाश कक्कर यांचा मुलगा (नी कपूर, पृथ्वीराज आणि त्रिलोक यांची बहीण); कुमारी नाजशी लग्न केले
• उर्मिला सियाल कपूर - पृथ्वीराज कपूर यांची मुलगी; चरणजीत सियाल यांच्याशी विवाह केला.

राज कपूर यांचा मुलगा ऋषी कपूर यांनी या पिढीचे नेतृत्व केले आणि त्यांचे दोन अभिनेते भाऊ रणधीर आणि राजीव त्यांच्या यशाच्या सावलीत राहिले. ^[१] ऋषी हे रोमँटिक नायक म्हणून ओळखले जात होते, त्याच्या मोहिनी आणि करिष्माने त्याला पटकन १९७० आणि ८० च्या दशकातील बॉलीवूडच्या आघाडीच्या व्यक्तींपैकी एक बनवले, नंतर त्याने अधिक सहाय्यक भूमिका आणि चरित्र भाग घेतले. ^[२]

या पिढीतील उल्लेखनीय कलाकारांचा समावेश आहे:

• रणधीर कपूर (जन्म १९४७) – राज कपूर यांचा मोठा मुलगा; बबिताशी लग्न केले
• रितू नंदा (१९४८-२०२०) – राज कपूर यांची मोठी मुलगी; राजन नंदा यांच्याशी लग्न केले
• ऋषी कपूर (१९५२-२०२०) – राज कपूर यांचा दुसरा मुलगा; नीतू सिंग कपूरशी लग्न केले
• राजीव कपूर (१९६२-२०२१) – राज कपूर यांचा धाकटा मुलगा
• आदित्य राज कपूर - शम्मी कपूर आणि गीता बाली यांचा मुलगा प्रिती कपूरशी विवाहबद्ध झाला.
• कुणाल कपूर - शशी कपूर आणि जेनिफर केंडल यांचा मोठा मुलगा
• करण कपूर - शशी कपूर आणि जेनिफर केंडल यांचा धाकटा मुलगा
• संजना कपूर – शशी कपूर आणि जेनिफर केंडल यांची मुलगी; वाल्मिक थापरशी लग्न केले
• जतिन सियाल - उर्मिला सियाल कपूर आणि चरणजीत सियाल यांचा मुलगा

या पिढीवर सुरुवातीला करिश्मा कपूर आणि नंतर तिची धाकटी बहीण करीना, तसेच त्यांचा चुलत भाऊ रणबीर कपूर यांचे वर्चस्व आहे. ^[१]

या पिढीतील उल्लेखनीय सदस्यांचा समावेश आहे:

• करिश्मा कपूर - रणधीर कपूर आणि बबिता शिवदासानी यांची मोठी मुलगी; यापूर्वी संजय कपूर या व्यावसायिकाशी लग्न केले होते
• करीना कपूर — रणधीर कपूर आणि बबिता यांची धाकटी मुलगी; अभिनेता सैफ अली खानशी लग्न केले.
• रणबीर कपूर - ऋषी कपूर आणि नीतू सिंग यांचा धाकटा मुलगा, अभिनेत्री सुपरस्टार आलिया भट्टला डेट करत आहे
• निखिल नंदा - रितू नंदा आणि राजन नंदा यांचा मुलगा; अभिनेते अमिताभ बच्चन आणि जया बच्चन यांची मुलगी श्वेता बच्चन यांच्याशी लग्न केले
• अरमान जैन - रिमा जैन आणि मनोज जैन यांचा मोठा मुलगा, लेकर हम दिवाना दिल मधून अभिनेता म्हणून पदार्पण केले ^[२२]
• आधार जैन - रिमा जैन आणि मनोज जैन यांचा धाकटा मुलगा, २०१७ च्या हिंदी चित्रपट कैदी बँडद्वारे पदार्पण केले. ^[२३]
• रिद्धिमा कपूर साहनी - सर्वात मोठी मुलगी आणि ऋषी कपूर आणि नीतू सिंग यांची एकुलती एक मुलगी. ती व्यवसायाने फॅशन डिझायनर आहे, तिने भरत साहनीशी लग्न केले आहे आणि तिला एक मुलगी आहे.

राज कपूर यांची समाधी (स्मारक), त्यांची आई आणि वडील पृथ्वीराज कपूर यांचेही स्मारक आहे, त्यांच्या कौटुंबिक फार्म "राजबाग" येथे आहे, ज्याचा अर्थ "बागांचा राजा" आहे . एमआयटी वर्ल्ड पीस युनिव्हर्सिटी (एमआयटी डब्ल्यूपीयू)च्या आत स्थित, राजबाग महाराष्ट्रातील पुण्यापासून ३० किमी पूर्वेला लोणी काळभोर गावात मुळा-मुठा नदीच्या काठावर NH65 वर आहे. कपूर कुटुंबाने १२५ एकर राजबागचा एक भाग MIT WPUला विकला ज्याने कपूर कुटुंबासाठी त्याच्या कॅम्पसमध्ये स्मारक बांधले. २०१४ मध्ये लता मंगेशकर आणि कपूर वंशाच्या उपस्थितीत स्मारकाचे अनावरण करण्यात आले. कपूर फॅमिली मेमोरिअलमध्ये राज कपूरच्या चित्रपटांचे घटक दाखवणारे 7 पॅगोडा आहेत, एक संग्रहालय किंवा व्ह्यूइंग गॅलरी ज्यामध्ये १९४५ ते १९९० या काळातील त्यांच्या चित्रपटातील कौटुंबिक छायाचित्रे आणि क्षण दाखवले जातात. राज कपूर यांनी सत्यम शिवम सुंदरम, मेरा नाम जोकर, बॉबी, प्रेम रोग आणि बरेच काही यासह त्यांच्या अनेक चित्रपटांचे शूटिंग या फार्मवर केले. कपूर कुटुंबाचा बांगला शेतात जतन करण्यात आला आहे, या बंगल्यात " हम तुम एक कामरे मी बंद हो " हे लोकप्रिय गाणे चित्रित करण्यात आले आहे. ^{[२४] [२५] [१] [२६]}

• 
  पृथ्वीराज कपूर
• 
  त्रिलोक कपूर
• 
  शम्मी कपूर
• 
  रणधीर कपूर
• 
  ऋषी कपूर
• 
  करिश्मा कपूर
• 
  करीना कपूर
• 
  रणबीर कपूर
• 
  आरके फिल्म आणि आरके स्टुडिओचे प्रवेशद्वार, मुंबई .
• 
  राजीव कपूर

1. ^ ^{a b c d e f g h i j k} Madhu Jain, 2009, The Kapoors: The First Family of Indian Cinema, Penguin Books.
2. ^ ^{a b c d} Rishi Kapoor, Leading Man From a Bollywood Dynasty, Dies at 67, The New York Times. 30 April 2020.
3. ^ ^{a b c d e} Flashback at 90: A Kapoor daughter recalls family's filmy journey from Peshawar to the pinnacle, Hindustan Times, 18 Apr 2018.
4. ^ ^{a b c d e} 35 fun facts about the Kapoors of Bollywood, NDTV, 29 April 2013.
5. ^ ^{a b c} Prithviraj Kapoor Birth Anniversary: Lesser Known Facts About the Film and Theatre, Daily Pioneer, 3 November 2019.
6. ^ ^{a b c} Remembering Prithviraj Kapoor: 10 facts you must know about the Father of Bollywood, India Today, 3 November 2016.
7. ^ ^{a b} "Rishi Kapoor, Shabana Azmi remember a compassionate human on 113th birth anniversary of Prithviraj Kapoor: 'The man who started it all'". Hindustan Times. 3 November 2019.
8. ^ Kapoor, Prithviraj (5 August 2020). "Mughal-e-Azam clocks 60 years". DNA. 5 August 2020 रोजी पाहिले.
9. ^ Kumar, Dileep (12 November 2004). "Mughal-e-Azam re releases in 15 percent colour with Dolby Digital sound". Mumbai Mirror. 5 August 2020 रोजी पाहिले.
10. ^ "Pran receives Dadasaheb Phalke Award". Coolage.in. 14 April 2013. 4 January 2014 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 4 January 2014 रोजी पाहिले.
11. ^ ^{a b} to go to Pakistan once before I die’, The Dispatch], 30 April 2020.
12. ^ "Prithviraj Kapoor: A centenary tribute - Daily Times, Tuesday, November 07, 2006". 5 May 2009 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
13. ^ "rediff.com: Bollywood's First Family".
14. ^ "14th December 1924: Raj Kapoor, Indian actors and directors, was born". mapsofindia.com. 18 February 2016.
15. ^ "Raj Kapoor and the Golden Age of Indian Cinema". hcl.harvard.edu. 19 February 2015. 18 January 2018 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
16. ^ Goyal, Divya (14 December 2017). "Sridevi Shares Million-Dollar Pic Of Raj Kapoor And Her Husband Boney". NDTV. 1 August 2020 रोजी पाहिले.
17. ^ "Surinder Kapoor & Prithviraj Kapoor". Rediff.com. 4 May 2009. 2 March 2016 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 24 February 2016 रोजी पाहिले.
18. ^ [Will Indian actor's quest to preserve ancestral home in Pakistan bear fruit?
19. ^ "Remembering Prithviraj Kapoor!". 2 November 2009.
20. ^ "Prithviraj Kapoor". IMDb.com, Inc. 16 July 2020 रोजी पाहिले.
21. ^ "Love never dies – Shashi Kapoor on Jennifer Kendall – People ask me why didn't I remarry…". Cineplot.com. 16 July 2020 रोजी पाहिले.
22. ^ "Ranbir Kapoor helps Armaan Jain to debut in Saif's Lekar Hum Deewana Dil".
23. ^ "Aadar Jain and Anya Singh new faces of Yash Raj Films". 2017-08-18 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 18 August 2017 रोजी पाहिले.
24. ^ "With RK Studios up for sale in Mumbai, here is how Pune still hangs on to Raj Kapoor's memories". Hindustan Times. 2 September 2018.
25. ^ Raj Kapoor Memorial Archived 2020-07-05 at the Wayback Machine., mitsft.in.
26. ^ Raj Kapoor Memorial brief Archived 2020-07-05 at the Wayback Machine., mitsft.in.