एडगर ॲलन पो

एडगर ऍलन पो
टोपणनाव	अ बॉस्टनियन
जन्म	१९ जानेवारी १८०९ बॉस्टन, मॅसेच्युसेट्स, अमेरिका
मृत्यू	७ ऑक्टोबर १८४९ (वये ४०) बाल्टिमोर, मेरिलॅंड, अमेरिका
राष्ट्रीयत्व	अमेरिका
पत्नी	व्हर्जिनिया एलिझा क्लेम पो
स्वाक्षरी

एडगर ॲलन पो (जन्म : १९ जानेवारी १८०९; - ७ ऑक्टोबर १८४९) हा अमेरिकन लेखक, कवी, संपादक आणि समीक्षक होता. त्याला अमेरिकन स्वच्छंदतावादाचा अध्वर्यू समजले जाते.

रहस्य व गूढ कथांसाठी प्रसिद्ध असलेला पो अमेरिकेतला आद्य लघुकथालेखक होता. रहस्य ह्या कथाप्रकाराचा तो जनक मानला जातो. त्यावेळी उदयाला येत असलेल्या विज्ञान लेख प्रकारातही त्याने भर टाकलीअसे मानले जाते.^[१] नावाजलेल्या अमेरिकी लेखकांत तो पहिला असा होता ज्याने लेखनावरच उदरनिर्वाह करण्याचा प्रयत्न केला. पण त्यामुळे त्याला आर्थिक व साहित्यिक आयुष्यात अडचणी सहन कराव्या लागल्या.^[२]

एडगर ॲलन पोचा जन्म बॉस्टनमध्ये झाला. त्याचे जन्मनाव एडगर पो असे होते. लहानपणीच आईवडील वारल्यावर रिचमंडमधील जॉन आणि फ्रान्सिस ॲलन यांनी त्याला आश्रय दिला, पण त्याला कायदेशीर दत्तक घेतले नाही. व्हर्जिनिया विद्यापीठात शिक्षण घेण्याचा तसेच सैन्यात नोकरी करण्याचे असफल प्रयत्‍न केल्यानंतर पो ॲलन कुटुंबापासून वेगळा झाला.

पोने आपला पहिला कवितासंग्रह टेमरलेन ॲन्ड अदर पोएम्स १८२७मध्ये अ बॉस्टनियन या नावाने प्रकाशित केला होता.

• काळी मांजर (गूढकथा संग्रह, अनुवादक - रमा हर्डीकर-सखदेव)

पो यांनी आपले लक्ष गद्याकडे वळवले आणि पुढील अनेक वर्षे साहित्यिक नियतकालिके आणि नियतकालिकांसाठी काम केले, त्यांच्या स्वतःच्या साहित्यिक समीक्षेसाठी प्रसिद्ध झाले. त्याच्या कामामुळे त्याला बाल्टिमोर, फिलाडेल्फिया आणि न्यू यॉर्क शहरासह अनेक शहरांमध्ये जाण्यास भाग पाडले. 1835 मध्ये बाल्टिमोरमध्ये, त्याने व्हर्जिनिया क्लेमशी विवाह केला, जो त्याची 13 वर्षांची चुलत बहीण आहे. जानेवारी 1845 मध्ये पो, झटपट यश मिळवण्यासाठी त्यांची "द रेवेन" ही कविता प्रकाशित केली. दोन वर्षांनंतर त्यांच्या पत्नीचे क्षयरोगाने निधन झाले. त्याने स्वतःचे जर्नल, द पेन (नंतर त्याचे नाव द स्टायलस) तयार करण्याची योजना सुरू केली, परंतु ते तयार होण्यापूर्वीच त्याचा मृत्यू झाला. ७ ऑक्टोबर १८४९ रोजी वयाच्या ४० व्या वर्षी पो यांचे बाल्टिमोर येथे निधन झाले; त्याच्या मृत्यूचे कारण अज्ञात आहे आणि अल्कोहोल, मेंदूची रक्तसंचय, कॉलरा, ड्रग्ज, हृदयविकार, रेबीज, आत्महत्या, क्षयरोग आणि इतर घटकांना विविध कारणे दिली गेली आहेत.[3]

पो आणि त्याच्या कृतींनी युनायटेड स्टेट्स आणि जगभरातील साहित्यावर तसेच कॉस्मॉलॉजी आणि क्रिप्टोग्राफी यासारख्या विशेष क्षेत्रांवर प्रभाव टाकला. पो आणि त्याचे कार्य साहित्य, संगीत, चित्रपट आणि टेलिव्हिजनमधील लोकप्रिय संस्कृतीत दिसून येते. त्यांची अनेक घरे आज समर्पित संग्रहालये आहेत.